Tíminn - 13.12.1990, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 13. desember 1990
Fimmtudagur 13. desember 1990
Tíminn 11
, yf'i " ' . ' ' *
Meirihluti landsmanna vill ekki innflutning
, Þótt
laekkaði við það
Rúmlega 20% þjóðarinnar telja að ísland sé
aðili að Evrópubandalaginu, ef marka má
nýja skoðanakönnun sem Félagsvísinda-
stofnun hefur gert fyrir Markaðsnefnd land-
búnaðarins. í könnuninni er kannað við-
horf íslendinga til hinna ýmsu mála er að
landbúnaði lúta, og kemur m.a. fram að
meirihluti þjóðarinnar er andvígur inn-
flutningi á landbúnaðarafurðum, þó það
kunni að lækka verð til neytenda svo og svo
mikið.
Könnunin var unnin af Félagsvísindastofn-
un fyrir Markaðsnefnd landbúnaðarins og
var hún framkvæmd á tímabilinu 2.-8. nóv-
ember í gegnum síma. Hún náði til landsins
alls og var úrtakið 1500 manns á aldrinum
18-75 ára. Af þeim svöruðu tæplega 1100
manns, brúttósvörun reyndist vera 71,9%
og nettósvörun 75,1%, sem telst vera nokk-
uð gott svarhlutfall. Af þeim sem ekki svör-
uðu fundust 13% ekki, voru fluttir eða fjar-
verandi.
Markmið könnunarinnar var að afla upp-
lýsinga um viðhorf íslendinga til íslensks
landbúnaðar og ýmissa mála sem honum
tengjast. Fólk var m.a. spurt um afstöðu til
landbúnaðarstefnu hins opinbera, innflutn-
ings á ýmsum landbúnaðarvörum, og um
hollustu og gæðaeftirlit með landbúnaðar-
vörum. Einnig var spurt um ýmis umhverf-
ismál sem varða landbúnað og um afstöðu
til mismunandi búgreina, niðurgreiðslu og
útflutningsbóta. Margar merkilegar niður-
stöður koma fram í þessari könnun og
greinir frá því helsta hér á eftir.
Stefna stjórnvalda á ekki
upp á pallborðið
Til að byrja með var fólk spurt um afstöðu
til stefnu stjórnvalda í landbúnaðarmálum.
Fram kom að tæpur helmingur er neikvæð-
ur gagnvart stefnunni í landbúnaðarmál-
um, um 23% reyndust jákvæðir og þriðj-
ungur neitað að svara. Þá voru konur held-
ur jákvæðari en karlar og varðandi aldurs-
hópa kom fram munur í því, að þeir yngri
taka síður afstöðu til þessa máls en eldra
fólk. Þannig er nærri helmingur þeirra sem
eru á aldrinum 18-24 ára hlutlausir eða
óvissir, en sama hlutfall fyrir elsta aldurs-
hópinn er um 19%.
Samkvæmt könnuninni eru þeir sem alast
upp í sveit, eða búa þar, jákvæðastir. Ef hins
vegar er litið á afstöðu fólks eftir flokkum,
þá er tæpur heimingur stuðningsmanna
Framsóknarflokksins jákvæðir í garð stefn-
unnar. Næstir þeim koma stuðningsmenn
Alþýðubandalagsins með 36%, en stuðn-
ingsmenn Sjálfstæðisflokksins eru síst já-
kvæðir, eða 15% sem voru jákvæðir. Þá
reyndist meirihluti þjóðarinnar vera
hlynntur því að nýr búvörusamningur verði
gerður milli hins opinbera og bænda:
56,60% voru hlynnt því, 19% á móti og
fjórðungur var hlutlaus. Þess ber að geta að
í spurningunni er ekki gefið til kynna um
hvað búvörusamningurinn væri, heldur var
spurningin mjög almenn.
Ósanngjörn umræða
Fólk var spurt um hvort það teldi umræð-
una um íslenskan landbúnað vera sann-
gjarna eða ekki. í Ijós kom að um fimmt-
ungur taldi svo vera, um helmingur fannst
hún ósanngjörn og um 27% voru hlutlaus-
ir. Töluverður munur reyndist vera á af-
stöðu manna eftir stéttum. Þannig reyndust
um 40% sérfræðinga og atvinnurekenda
telja umræðuna vera ósanngjarna, en um
70% bænda og sjómanna. Sama hlutfall
reyndist vera á milli fylgjenda Sjálfstæðis-
flokksins annars vegar og Framsóknar-
flokksins hins vegar, þ.e.a.s. um 70% fram-
sóknarmanna töldu umræðuna ósann-
gjarna.
Meirihluti andvígur
innflutningi
Meirihluti þjóðarinnar á aldrinum 18-75
ára er andvígur innflutningi á sambærileg-
um búvörum og framleiddar eru hér á landi,
eða um 64%. Tæplega þriðjungur er fylgj-
andi innflutningi og athygli vekur að aðeins
5% eru hlutlaus eða óviss hvað þetta varðar.
Ef tekið væri tillit til þess að landbúnaðar-
vörur myndu lækka með innflutningi, þá
Iækkaði hlutfallið hjá þeim sem voru and-
vígir innflutningi í 54%, en fylgjandi yrðu
um 40%. Væri það hins vegar ljóst að inn-
flutningur á landbúnaðarvörum hefði
byggðaröskun í för með sér, þá fækkaði
þeim sem voru fylgjandi innflutningi úr
31% í 16%.
Þrátt fyrir allt telur meirihlutinn að inn-
flutningur á landbúnaðarafurðum muni
lækka verð til neytenda, en um fimmtungur
telur svo ekki vera. Út úr því má Iesa að
menn séu tilbúnir til að greiða hærra verð
fyrir innlenda framleiðslu. 73% þeirra, sem
eru aldir upp á höfuðborgarsvæðinu og hafa
ekki verið í sveit, eru á því að verð muni
lækka, en 49% þeirra sem aldir eru upp í
dreifbýli telja svo vera.
Þá kemur fram ólík afstaða hvað þetta
varðar eftir búsetu. Landsbyggðarfólk er
síður hlynnt innflutningi en þeir sem búa á
höfuðborgarsvæðinu. Nokkuð sláandi mun-
ur er á afstöðu fólks eftir því hvaða stjórn-
málaflokk það styður. Rúmlega 40% alþýðu-
flokks- og sjálfstæðismanna eru fylgjandi
innflutningi á landbúnaðarvörum, um og
innan við 20% stuðningsmanna Alþýðu-
Eftir
Hermann
Sæmunds-
bandalags og Kvennalista, en aðeins 4%
framsóknarmanna.
Trú á hollustu og
gæði varanna
íslendingar virðast almennt hafa trú á
hollustu innlendra landbúnaðarafurða og
að gæöaeftirlit sé gott. Hvað umhverfismál
varðar, þegar litið er til einstakra fyrirtækja
eða stofnana, þá telur rúmlega helmingur
Meiríhluti landsmanna vill ekki aö landbúnaöarvörur veröi fluttar inn, ef marka má könnun Félagsvísindastofríunar. (henni kemur fram jákvætt viðhorf til landbúnaðar, en allstór hópur er
stjómvalda.
landsmanna að sveitabæir, fiskeldisstöðvar,
sláturhús og Áburðarverksmiðjan sinni
þeim málaflokki of lítið. Hins vegar höfðu
aðeins um 10% þetta álit varðandi mjólkur-
búin. í könnuninni kom einnig fram að fólk
virðist vera mjög jákvætt gagnvart flestum
búgreinum. Refa- og minkarækt var eina
búgreinin sem fleiri voru neikvæðir gagn-
vart en jákvæðir.
Hægt að flytja út lambakjöt
og græða á því!
Tæpur helmingur svarenda eru hlynntir
því að verð innlendra landbúnaðarafurða sé
greitt niður af hinu opinbera, rúm 40% eru
því andvíg og 11% eru hlutlaus eða óviss.
Greint eftir kyni voru konur í meira mæli
hlynntar niðurgreiðslum en karlar, sem
kemur m.a. fram í því, að af stuðnings-
mönnum stjórnmálaflokkanna eru flestir
fylgjendur niðurgreiðslna innan Kvennalist-
ans, eða tæp 70%.
Einnig er nokkur munur á afstöðu manna
til niðurgreiðslna eftir því hvaða stétt þeir
tilheyra. Eins og svo oft áður skera sérfræð-
ingar og atvinnurekendur sig úr. Um 61%
þeirra eru andvígir niðurgreiðslum, en sama
hlutfall fyrir hinar stéttirnar er á bilinu 34-
40%, að iðnaðarmönnum undanskildum, en
53% þeirra eru andvígir niðurgreiðslum.
Þá er athyglisvert í könnuninni að 60% að-
spurðra telja hægt að flytja út íslenskt
lambakjöt, þannig að það verði þjóðhagslega
hagkvæmt. Konur telja það frekar mögulegt
en karlar og þeir sem ekki eru útivinnandi
frekar en aðrir. Þetta atriði er einnig nátengt
aldri, en yfirgnæfandi meirihluti þeirra
yngstu telja þetta mögulegt og síst þeir
elstu.
hins vegar lítt hrífinn af landbúnaðarstefríu
Timamynd: Pjetur
Kratar segja ísland
vera aðila að GB!
Að lokum er rétt að geta athyglisverðrar
niðurstöðu sem kom fram þegar fólk var spurt
um hvort ísland væri aðili að Evrópubanda-
laginu, EFTA og GATT. í ljós kom að um
fimmtungur svarenda, eða 21%, taldi ísland
vera aðila að EB, 10% voru óvissir og 69%
svöruðu því neitandi. Nokkur munur var eftir
stéttum og taldi rúmlega fjórðungur verka-
fólks ísland vera aðila að EB, en aðeins 7%
sérfræðinga og atvinnurekenda. Þá kemur
einnig fram mjög athyglisverður munur eftir
því hvaða flokk menn styðja. Einungis 6%
stuðningsmanna Alþýðubandalagsins segja
svo vera, en 33% stuðningsmanna Alþýðu-
flokksins segja að ísland sé aðili að EB. Sama
hlutfall fyrir stuðningsmenn Framsóknar-
flokks, Sjálfstæðisflokks og Kvennalista var
18%.
Meirihluti aðspurðra sögðu ísland vera aðila
að EFTA, um 24% sögðu svo ekki vera og um
11% vissu það ekki. Þá sögðu nærri helming-
ur ísland vera aðila að GATT-samkomulaginu,
um fimmtungur að svo sé ekki og 37% segjast
ekki vita það.
íslendingar jákvæðir
gagnvart landbúnaði
„Það er ljóst að afstaða til stefnu stjórnvalda
er mismunandi og stór hluti þjóðarinnar er
neikvæður út í stefnuna og það þarf að laga.
En ef viö skoðum þá sem eru jákvæðir gagn-
vart búgreinunum, vekur eftirtekt hvað lands-
menn eru jákvæðir gagnvart hefðbundnum
búgreinum. Til að mynda í mjólkurfram-
leiðslunni þá eru tæp 100% þjóðarinnar já-
kvæð gagnvart henni og ef við tökum marg-
umrædda sauðfjárrækt, þá eru 83% jákvæð
gagnvart þeirri búgrein," sagði Níels Árni
Lund á fundi með fréttamönnum í gær, en
hann er formaður Markaðsnefndar landbún-
aðarins. Hann sagði þessa könnun verða not-
uð síðar meir sem gagnagrunn fyrir frekari
starfsemi nefndarinnar í framtíðinni, og hún
gæfi jafnframt vísbendingu um hvar skóinn
kreppir að í greininni. „Markmið okkar er að
bæta ímynd þessarar ah’innugreinar á sem
bestan máta,“ sagði Níels.
„Mér finnst þessi útkoma mjög athyglisverð
og í raun og veru góð fyrir íslenskan landbún-
að. Ekki síst í Ijósi þess að hún er tekin á tím-
um þar sem mikil umræða hefur farið fram og
menn hafa jafnvel íþeirri umræðu dregið í efa
gildi þess að standa yfirleitt í landbúnaðarum-
svifum á íslandi," sagði Steingrímur J. Sigfús-
son landbúnaðarráðherra um könnunina.
Hann benti á að þær skoðanir hafa verið sett-
ar fram og rökstuddar með ýmsum reikniæf-
ingum, að það væri þjóðhagslega hagkvæmt
að hætta alveg að framleiða búvörur hér í
landinu og flytja þær þess í stað inn.
„Jafnvel milljarðatuga upphæðir hafa verið
nefndar í því sambandi, hvað það beinlínis
kosti þjóðarbúið eða neytendur, að bessi at-
vinnugrein sé hér. Því fmnst mér útkoman at-
hyglisverð í þessu ljósi, þó ég segi ekKi að hún
komi mér mikið á óvart. Hún staðfestir pá til-
finningu, sem ég hef haft, að almennt talað þá
styðji þjóðin vel við bakið á þessari atvinnu-
grein og vilji sjá hana blómgast og viðhaldast
hér í landinu."
Steingrímur benti á að mikilvægt sé fyrir
landbúnaðinn á þeim tímum sem nú eru að
ganga um garð, að fá svona trausta niður-
stöðu. „Það sem mestu máli skiptir, hvað sem
öllum sérfræðingum, útreikningum og
slakri einkunn sem stjórnvöld fá líður, er að
þjóðin standi á bak við sinn landbúnað. Það
er miklu betra að landbúnaðurinn fái hærri
einkunn en stjórnvöld. Því er ég á heildina
litið ánægður með þessar niðurstöður,"
sagði Steingrímur að lokum.
:■■