Tíminn - 03.01.1991, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 3. janúar 1991
Tíminn 9
pils. Hún getur þakkað það hand-
lagni sinni að hún hefur næg verk-
efni til að sjá fjölskyldu sinni far-
borða. Tveim árum eftir að stríðið
braust út hvarf maður hennar, hún
veit ekki enn þann dag í dag hvort
hann týndi lífínu eða „hljóp bara frá
mér og strákunum".
Hún þarf 300.000 líbönsk pund
(tæpar 2400 ísl. kr.) á mánuði til að
komast nokkurn veginn af. Þess
vegna verða synir hennar, Fadi og
Salih, að Ieggja sitt af mörkum. Fadi
hjálpar henni við saumaskapinn,
það sem sauma þarf í höndunum, og
sá yngri vinnur á bensínstöð, þar
sem hann sér um að skipta um olíu
og þvær bíla.
„Við verðum að lifa eins og rotturn-
ar,“ segir saumakonan, „innanum
skít og fylu.“ Eftir að Aun hershöfð-
ingi eyðilagði aðalrafveitu borgar-
innar fyrir tveim árum, er ekki raf-
magn nema í besta falli í nokkrar
klukkustundir á dag. Og sé ekkert
rafmagn kemur ekkert vatn úr krön-
um.
Því verður Fatima að taka hluta
mánaðarlaunanna sinna frá til að
kaupa rafmagn og vatn frá sjálfstæð-
um fyrirtækjum. Hún hefur ekki fé
til að eignast sinn eigin rafal. Vatnið
kemur úr brunnum og er yfirleitt
svo salt vegna nálægðarinnar við
hafið, að það er ódrykkjarhæft.
Oft er það líka svo skítugt og illa-
þefjandi að hún segir að þeim bjóði
við m.a.s. að þvo sér um hendurnar
úr því. 200 lítrar af ísköldu sjóvatni,
sem hún kaupir af tankbílum, kosta
1200 líbönsk pund. Drykkjarvatn,
sem ábyrgst er að sé hreint, er yfir-
leitt ekki að fá nema gegn greiðslu í
dollurum.
„Líbanon nær sér
aldrei aftur á strik“
í hvert sinn sem lát varð á bardög-
um í líbanska borgarastríðinu, þó að
mökkurinn eftir skothríðina hyrfi
ekki nema í nokkra daga, sýndu
Beirút-búar fádæma kraft við að
koma á einhverju sem líktist eðli-
legu lífi, þrátt fyrir skelfingar stríðs-
ins.
Þessi viljakraftur til að komast af
hefur nú vikið fyrir eins konar upp-
gjöf hjá mörgum íbúanna, líka Fa-
tima. Hvort stríð brýst aftur út og
borginni verður aftur skipt, eða
hvort sameiningarvald Sýrlendinga
getur stöðvað blóðbaðið í nokkrar
vikur, eða jafnvel mánuði, það skipt-
ir saumakonuna Fatima engu máli.
„Hvernig sem það verður nær Líb-
anon sér aldrei aftur á strik," segir
hún uppgefin.
Þar sem Fatima Alufi á enga ætt-
ingja erlendis, sem gætu tekið að sér
drengina hennar eða a.m.k. sent
öðru hverju eftirsóknarverða dollara
segist hún auðveldlega geta gert sér
grein fyrir hvað um syni hennar
verður. Til að vinna sér fyrir ein-
hverjum föstum launum ganga Fadi
og Salih líklega til liðs við bardaga-
menn Amal-hreyfingarinnar, en
þátttaka í bardagasveitum einka-
herjanna er eitt af fáum traustum
störfum sem ungum mönnum bjóð-
ast, og að því er virðist til langframa.
Bardagamennimir enn
í viðbragðsstöðu
Reyndar eru þessa stundina allar
vopnaðar sveitir opinberlega brott-
reknar úr borginni, en í reyndinni
hafa margir stríðsmennirnir bara
falið vopnin sín og einkennisbún-
ingana. í íbúðum sínum og húsum
bíða þeir eftir því að geta hafið skot-
hríðina á ný. Hitzbollahmaður segir
að það taki þá ekki nema nokkrar
klukkustundir að ná öllu aftur und-
ir sig.
Fari svo grípur Fatima til þeirrar
bjartsýni sem hefur fleytt Beirút-
búum í gegnum stríðið og gerir sér
vonir um að sorphaugurinn við hús
hennar hverfi. „Þvflíkt láta bara
þessir skítugu Sýrlendingar við-
gangast. Bardagamennirnir okkar
eru a.m.k. hreinlátir," segir hún.
Löggæslumaðurinn góði
Kristján Pétursson er löngu orðin
landsþekktur vegna starfs síns sem
löggæslumaður. Fyrir þessi jól
sendi hann frá sér bók, JMargir
vildu hann feigan", þar sem hann
segir frá reynslu sinni og störfum
við löggæslu. Til að byija með segir
hann lauslega frá æsku sinni og
uppvexti en fljótlega hefst frásögn
sem oft á tíðum er ansi athyglis-
verð. Segir þar frá baráttu Kristjáns
og félaga hans í lögreglunni á Kefla-
vðmrflugveHi við smyglara, nauðg-
ara, þjófa og morðingja. Einnig seg-
ir þar frá viðskiptum Kristjáns og
ýmissa ráðamanna sem oft á tíðum
voru ekki sáttir við Kristján og hans
starfsaðferðir. Kristján var einn af
frumkvöðlum íyrir baráttu gegn
fðmiefnum á íslandi og samkvæmt
bókinni vann hann þar gífurlega
gott og mikið brautiyðjandastarf.
Þá koma inn í bókina erlendar saka-
málasögur, túikun Kristjáns á Geir-
finnsmálinu, kaflar um njósnir Sov-
étmanna á íslandi og fleira.
í formála bókarinnar segir Kristján
að áður en hann ákvað að skrifa bók-
ina, hefði hann velt því fyrir sér lengi
hvemig hægt væri að koma efninu
til skila án þess að valda aðstandend-
um þeirra sem hlut eiga að máli
sársauka og óþægindum. Síðan seg-
ir: „Niðurstaðan varð sú að enda þótt
um endurminningar væri að ræða
kaus ég að skrifa þær að hluta til í
skáldsöguformi en byggja samt á
staðreyndum úr lífi mínu sem lög-
reglumanns.“(bls.5). Þessi ákvörðun
Kristjáns, að skrifa bókina að hluta
til í skáldsöguformi, gerir það að
verkum að lesandinn er svolítið í
lausu lofti meðan hann er að lesa
bókina. Maður spyr sig ósjálfrátt
meðan á lestri stendur hvar stað-
reyndir eru látnar víkja fyrir skáld-
skap. Bókin verður fyrir vikið ekki
eins beinskeytt og hún líklega átti að
vera. Að sjálfsögðu er það góðra
gjalda vert að reyna að valda ekki að-
standendum viðkomandi aðila sárs-
auka eða óþægindum en spuming
hvort og þá hvernig hægt er að milda
óþægindin með öðrum hætti en að
láta þessi viðkvæmu mál kyrr liggja.
Eftir því sem á líður verður bókin
heldur losaraleg. í síðari hluta bók-
arinnar er m.a. fjallað um tvö erlend
sakamál sem koma Kristjáni ekki við
að öðru leyti en því að honum vom
sagðar sögumar þegar hann var á
ferð erlendis. Sögumar em góðar og
merkilegar en eiga að mínu mati
ekki heima f þessari bók og virka
sem uppfyllingarefni. Kaflinn um
njósnir sovésku leyniþjónustunnar
KGB er heldur endasleppur. í bók-
inni kemur Kristján fram sem hvítur
sauður í svartri hjörð. Hvert sem
hann lítur, hvort heldur sem er til
róna eða ráðamanna, má sjá svarta
bletti á samvisku þeirra. Kristján
minnir stundum á njósnara hennar
hátignar, James Bond, þó hann falli
ekki í sömu freistni og hann, þ.e. að
lúra næturstund hjá fallegum fljóð-
um sem hann kemst í tæri við og em
oftar en ekki hin verstu glæpa-
kvendi.
Bókin er engu að síður nokkuð
merkileg. Barátta Kristjáns við að
uppræta ólögmæt athæfi er um
margt virðingarverð. Aðferðir hans
vom ekki allar samkvæmt laganna
bókstaf, en bám oft á tíðum árangur.
Þrátt fyrir vankanta er bókin
skemmtileg aflestrar og ágæt afþrey-
ing. Stefán Eiríksson.
Raunsæ sveitasaga
Guömundur Halldórsson
frá Bergsstööum:
f afskekktinni.
Bókaútgáfan Hildur 1990.
Hér segir frá sveitafólki og hefst
sagan 1914 þegar heimsstyrjöld er
að hefjast. Jón í Heiðarseli bytjaði
búskap við lítil efni og er nú skuld-
ugur maður með æma ómegð þar
sem sjötti sonurinn fæðist um vet-
urinn. Svo stendur á að hann er
kominn að því að vinna sér sveit-
festi með 10 ára samfelldri búsetu
og því vill oddvitinn koma honum
heim í fæðingarsveitina og hefur
útvegað honum jarðnæði þar. Það
er þó ekki freistandi, enda vill odd-
vitinn þar nokkuð til vinna að Jón
ljúki tíunda árinu þar sem hann er.
Þetta er að mínu viti rétt aldarfars-
lýsing og erfiðleikum hjónanna í
Heiðarseli vel lýst, bæði fjárhagserf-
iðleikum og áhrifum þeirra á sam-
skipti. Sveitarstjórnir reyndu eftir
mætti að verjast ómegð og ýmsar
Guðmundur Halldórsson frá
Bergsstöðum.
sögur eru til um það að reynt var að
hjálpa mönnum í bili án þess að
sveitarsjóður yrði bendlaður við það
þegar þeir voru að verða sveitfastir
annars staðar. Hér er því ekki neinn
verulegur ýkjubragur á oddvitun-
um. Sú mannlýsing sögunnar sem
fjærst kynni að vera hinu sennilega
er þar sem segir frá Kristmanni sem
sinnir fræðimennsku og ritstörfum
og lætur konuna sjá um búskapinn.
En hér er ekki allt á yfirborði. Jón í
Heiðarseli stendur undir vernd
huldukonu, sem vitrast honum í
draumi og hefur bjargað lífi hans.
Og í sögulok hillir undir að rætist
vonir hans um góða afkomu á góðri
jörð með fulltingi sonanna.
Sennilega hefur aldrei verið erfið-
ara að trúa á huldar vættir og áhrif
þeirra á mannlegt líf hér á landi
heldur en á þeim tíma sem þessi
saga gerist. Samt sem áður hefúr
alltaf leynst líf með þeirri trú og því
fer vel á því að bóndi treysti huldu-
konunni í þessari raunsæissögu.
H.Kr.
Falleg
minn-
ingabók
Nartelnn Meulenberf HólabUknp.
Reykjavílt. Þorlákujóðnrl990.
Þessi bók er gerð til minningar um
fyrsta biskup kaþólskra á íslandi eft-
ir siðaskipti.
Marteini Meulenberg var falin for-
usta kaþólskra manna á íslandi
1903. Hann var þá þrítugur að aldri.
Árið 1929 var hann vígður biskup og
gegndi því embætti til dauðadags
1941.
Hér eru birtar nokkrar greinar um
biskupinn. Þar koma fram kunnir
menn, svo sem dr. Guðbrandur
Jónsson, Vilhjálmur S. Vilhjálms-
son, Jónas frá Hriflu og sr. Sigurður
Pálsson vígslubiskup. Sérstök
ástæða er til að nefna minningar
Sigurlaugar Guðmundsdóttur um
biskupinn vegna þess hve skýr
mannlýsing er þar.
Svo eru hér 2 hirðisbréf Meulen-
bergs biskups og fleira frá hans
hendi.
Til fróðleiks og fyllingar eru birtar
myndir frá starfi kaþólska safnaðar-
ins.
Meulenberg biskup var það mætur
og merkur maður að við hljótum að
þakka fyrir þessa litlu en fallegu bók.
H.Kr.
Martelnn Meulenberg.
Bláu
augun
TVvíívi Emilsson:
Biá augu og biksvört hempa.
Stofn. lieykjavik 1990.
Tryggvi Emilsson er kominn
fast að níræðu er hann sendir
þessa skáldsögu frá sér. Áður
var hann þekktur að (jóðagerð,
en þó einkum vegna minninga-
bóka sinna. Við vissum að
hann var ritfær og kunni vel að
segja sögur.
Tryggvi hefur í æsku lesið fræg-
ar sögur Jóns Trausta og Þorgils
gjallanda um presta sem áttu í
meinum börn sem öðrum voru
kennd. Hér segir frá presti sem
auðug sýslumannsdóttir hefur
beðið og látið giftast sér en hann
skilur við og gengur slyppur frá
garði vegna barnsmóður sinnar.
Sögð er uppeldissaga prestsson-
arins og dóttur hans og er það
vafið ýmsum ævintýrum. Sagan
nær fram yfir hernámsvinnu og
fléttast þar inn í sitthvað frá
minningum höfundar frá stétt-
armálum, en lauslega þó. Lýsing
uppgjafaprestsins sem verka-
manns verður líka næsta laus í
reipum en hins vegar eru góðar
sögur af ýmsum öðrum persón-
um.
Sagan er skemmtilega sögð, en
hún eykur engu við hróður höf-
undar síns sem rithöfúndar.
Höfundar eru mældir eins og
fjöllin svo að hæsti tindurinn
gildir. Höfundur góðra minn-
inga minnkar ekki þó að skáld-
saga hans nái ekki minninga-
bókinni. H.Kr.