Tíminn - 04.01.1991, Qupperneq 5

Föstudagur4. janúar 1991
Tíminn 5
Dauðsföll karla vegna sjúkdóma í miklum minnihluta fram að hálffertugu:
72% dauðsfalla ungra
karla eru voveifleg
Um 72% af dauðsfollum karla undir hálffertugu voru vegna slysa, sjálfs-
morða eða annars ofbeldis, en aðeins 28% vegna allra sjúkdóma saman-
lagðra á árunum 1981-89. Á þessum níu árum létust alls 508 karlar á aldr-
inum 1-34 ára. Af þeim dauðsföllum voru 364 af völdum slysa eða ofbeld-
is, langsamlega flest meðal 15-34 ára aldursárganganna. Af öllum körlum
(800), sem létust með þessum hætti, voru 40% á aldrinum frá fermingu til
hálffertugs. Slys og sjálfsmorð voru fimm sinnum algengari meðal karla á
þessum aldri heldur en kvenna á sama aldri.
Ýmsar tölulegar upplýsingar um
manndauða undanfarin ár koma
fram í nýjustu Hagtíðindum Hag-
stofunnar, að hluta til flokkaðar eftir
aldri fólks.
Þótt margir farist enn vegna slysa,
hefur þeim þó stöðugt farið fækkandi
síðustu tyo áratugina. Alls létust um
130-140 íslendingar af slysförum eða
öðrum ytri orsökum árlega framan af
8. áratugnum, en 80-90 manns ár-
Iega síðan 1986. Síðustu níu ár hafa
um 1.100 íslendingar látist af völd-
um slysa eða annarra ytri orsaka.
Sjálfsmorðum hefur á hinn bóginn
farið fjölgandi, ef árið 1989 er undan-
skilið. Á árunum 1981-89 voru það
alls 284 manns sem sviptu sig lífi
(215 karlar og 69 konur), auk 40
manns sem létust af áverkum sem
ekki var vitað hvort stöfuðu af slysi
eða ásetningi. Sjálfsmorðum fjölgaði
mjög árin 1983 og 1984 (í 40 og 44).
Síðan hafa þau verið frá 32 til 37 ár-
lega, en fækkaði allt í einu niður í 22
árið 1989.
Um 15.000 íslendingar kvöddu
þennan heim á s.l. níu árum, þar af
8.100 karlar og um 6.900 konur.
Tæplega 30% karlanna létust innan
65 ára aldurs, en aðeins um 19%
kvennanna. Um þriðjungur kvenn-
anna hafði náð 85 ára aldri fyrir and-
látið, hvar af um 50 konur höfðu lifað
meira en 100 ár.
Allt frá 55 ára aldri eru það sjúk-
dómar í blóðrásarfærum sem leggja
flesta karla að velli, en meðal kvenn-
anna ná þeir ekki yfirhöndinni fyrr
en eftir 75 ára aldur. Af konum sem
dóu á aldrinum 35-65 ára var orsökin
æxli í 56% tilvika.
Af 1.715 mannslátum árið 1989 bar
65% að á sjúkrahúsum og 16% á
dvalarheimilum. Alls bar 82% allra
mannsláta að á stofnunum. Um 13%
dóu á einkaheimilum, hvar af nær
helmingurinn lést af blóðþurrðar-
sjúkdómum í hjarta. - HEI
Gunnar Kvaran sellóleikari hlaut styrk að upphæð 250 þúsund krónur úr minningarsjóði Gunnars Thor-
oddsen. Gunnari var afhentur styrkurinn 29. desember sl. og fór athöfnin fram í Höfða. Á myndinni eru frá
vinstri Benta og Valgarð Briem, stofnendur sjóðsins, Vala Thoroddsen, Gunnar Kvaran og eiginkona
hans Guðný Guðmundsdóttir með dóttur þeirra Karól Kvaran, Ástríður Thorarensen og Davíö Oddsson.
Slökkviliðið í Reykjavík:
Umferðartafir
lengja flutn-
ingstímann
Á árinu 1990 fækkaði aðeins útköll-
um slökkviliðsins í Reykjavík en
sjúkraflutningum fjölgaði, miðað
við árið 1989. Útköll voru 821 í fyrra
á móts við 854 árið 1989. Sjúkra-
flutningar voru alls 10.701 árið
1990 en 10.421 árið 1989. Einn lést
af yöldum eldsvoða 1990.
Útköll þar sem slökkva þurfti eld
voru 322 árið 1990 en 335 árið 1989,
þar af voru 32 sinueldar á móti 76
árið 1989. í inngangi að skýrslu yfir
útköll og sjúkraflutninga ársins
1990 segir Hrólfur Jónsson vara-
slökkviliðsstjóri að af þeim 10.701
sjúkraflutningi sem var á árinu
1990, voru 3206 slysa- eða aðrir
neyðarflutningar. Hrólfur segir
einnig að hreyfingar sjúkrabíla séu
fleiri en komi fram í ársskýrslunni.
Hver flutningur taki nú lengri tíma
vegna tafa í umferðinni og lengri
vegalengda.
I skýrslunni kemur fram að mest
tjón vegna eldsvoða varð þegar
kviknaði í Landssímahúsinu við
Austurvöll í byrjun desember. Einn-
ig varð talsvert tjón í eldsvoðum í
Austurveri, Seðlabankanum,
Kleppsvegi 134, Byggðarenda 10,
Laugavegi 35, Kvennaskólanum og
skrifstofuhúsnæði SÁÁ við Síðu-
múla.
—SE
Málefni barna og unglinga á
höfuðborgarsvæðinu samræmd
Félagsmálaráðherra hefur ákveðið að
skipa samstarfsnefnd um málefni
bama og unglinga á höfuðborgar-
svæðinu að tillögu framkvæmdahóps
um málefni miðborgar Reykjavíkur.
Helstu markmið nefndarinnar eru að
hafa yfirsýn yfir málefni bama og
ungmenna á höfuðborgarsvæðinu,
safna og miðla upplýsingum og
styðja rannsóknarverkefni sem varða
málefni þessa þjóðfélagshóps, stuðla
að samræmdri stefnumörkun í mál-
efnum bama og ungmenna og fylgj-
ast með þróun hliðstæðra mála í ná-
grannalöndunum.
Framkvæmdahópur um málefhi
miðborgarinnar var stofnaður að
frumkvæði lögreglunnar í Reykjavík
vegna þess ástands sem skapast hefur
í miðborg Reykjavíkur um helgar.
Hópinn skipuðu fúlltrúar frá lög-
reglu, félagsmálaráðuneyti, mennta-
málaráðuneyti, Félagsmálastofnun
Reykjavíkur, íþrótta- og tómstunda-
ráði Reykjavíkurborgar, Félagsmála-
stofnun Kópavogs og Æskulýðsráði
Hafnarfjarðar.
Álit hópsins er að hluti þess vanda,
sem skapast hefur í miðborg Reykja-
víkur, eigi rót að rekja til óljósrar
stefnumörkunar í málefnum bama
og unglinga og skorti á samræmdum
úrræðum og heildaryfirsýn. Starfs-
hópurinn lagði því til að stjómvöld
skipi samstarfsnefnd um málefni
barna og unglinga á höfuðborgar-
svæðinu.
Ómar Smári Ármannsson hjá lög-
reglunni í Reykjavík er í forsvari fyrir
þennan framkvæmdahóp. Ómar
sagði í samtali við Tímann í gær að
álit hópsins sé að það beri að líta á
höfuðborgarsvæðið sem eina heild og
með stofnun þessarar nefndar sé ver-
ið að festa samvinnu sem er búin að
eiga sér stað um nokkurt skeið, en
samstarf þessara aðila hefur verið
óformlegt hingað til.
„Það er fyrst og fremst verið að sam-
hæfa þessa aðila að sama markmiði
og gera þá hæfari til að takast á við
þennan málaflokk. Markmiðið er að
skapa aukna möguleika til úrlausna
og ekki síst til fyrirbyggjandi starfs,"
sagði Ómar Smári.
Ómar Smári sagði einnig að sú sam-
vinna, sem hefur óformlega átt sér
stað hingað til, hafi skilað þeim ár-
angri sem vonast var til „bæði hvað
varðar miðborgina og vegna ein-
stakra mála, sem hafa komið upp og
varða ákveðin svæði, þá hafa fúndist
lausnir sem hver og einn aðili hafi átt
erfiðara með að finna úrbót á sem
einstakir aðilar."
Þetta er samskonar þróun eins og átt
hefur sér stað á Norðurlöndunum og
hefúr slíkt samstarf skilað góðum ár-
angri þar. „Við erum í raun og veru að
nýta okkur þá möguleika sem ljóst er
að hefur gefið góða raun erlendis."
sagði Ómar Smári. Vonast er til að
þetta verði grundvöllur að jákvæðri
þróun í málefnum bama og unglinga.
„Markmiðið er að hafa samvinnu um
að fylgjast með, afla upplýsinga og
samræma bæði vinnubrögð og að-
gerðir ef á þarf að halda og að þetta
verði vettvangur til þess að þessir
ólíku aðilar kynnist sjónarmiðum
hvers annars, svo hægara sé að brjóta
niður þröskulda sem háð hafa sam-
starfi að nokkm leyti hingað til. Þetta
er því jákvæð þróun og mikill áfangi
út af fyrir sig,“ sagði Ómar Smári að
auki.
Gert er ráð fyrir að í samstarfsnefnd
félagsmálaráðherra eigi sæti fulltrúar
Dóms- og kirkjumálaráðuneytis, Fé-
lagsmálaráðuneytis, Heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytis og Mennta-
málaráðuneytis, auk þess sem
stærstu sveitarfélögunum á höfuð-
borgarsvæðinu verður boðið að til-
nefna fúlltrúa í nefndina, þ.e. Reykja-
vík, Kópavogi og Hafnarfirði._
ygnmgigmn
Bókaútgefendur eru sæmilega
ánægðir með bóksöluna í kring-
um jólin. Að sögn Heimis Páls-
sonar, framkvæmdastjóra Fé-
lags íslenskra bólcaútgefenda,
er gott hljóð í mönnum eftirjól-
in og Ijóst að flestlr hafa komist
ágætlega frá vertíðinni.
Þó svo aö endanlegar tölur séu
ekki komnar, má telja fullvíst að
bóksalanhafi aukist frá síðustu
jólum. Plötusala dróst hins veg-
ar verulega saman og er jafnvel
talið að hún hafi minnkað um
fjórðung. —SE
Hitaveita Reykjavíkur:
Síminn í ólagi
Þeir, sem hafa reynt að ná sam-
bandi við Hitaveitu Reykjavíkur á
nýju ári í gegnum síma, hafa eflaust
lent í nokkrum erfiðleikum. Að sögn
Eysteins Jónssonar hjá Hitaveitunni
hefur símakerfið hjá þeim verið í
ólagi nánast alveg samfellt síðan á
laugardag s.l. Er þetta mjög baga-
legt, þar sem varla hefur verið hægt
að hringja út úr húsnæði Hitaveit-
unnar að Grensásvegi 1 eða í þá.
Starfsmenn Pósts og síma hafa
unnið hörðum höndum við koma
kerfinu í lag, en illa hefur gengið.
Þeim hefur tekist í besta falli að
koma kerfinu í lag í smátíma í senn
áður en allt hefur farið í ólag aftur.
Að sögn Eysteins voru þeir hjá Hita-
veitunni að vona að endanlega væri
búið að gera við símann hjá þeim
seinnipartinn í gær, en hann ætlaði
samt að bíða einn eða tvo daga með
símann í lagi áður en hann væri fúll-
viss um að svo væri. khg.