Tíminn - 19.02.1991, Síða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 19. febrúar 1991
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavik
Framkvasmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gfslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrimsson
Steingrímur Gislason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavík. Sfmi: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsfmar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð (lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
„Rússamarkaður“
Forstjóri niðursuðuverksmiðjunnar K. Jónsson og
Co á Akureyri segir í viðtali við Morgunblaðið á
fostudaginn að stjómmálamenn hafi ekki „hugsað
dæmið til enda“ þegar þeir tóku ákvörðun um það á
Alþingi að taka upp stjómmálasamband við Litháen.
Það sem forstjóri verksmiðjunnar á við er, að með
yfirlýsingu sinni sé Alþingi að ganga gegn stefnu al-
ríkisstjómar Sovétríkjanna, sem gæti komið niður á
viðskiptum íslands og Sovétríkjanna. Ef svo færi
kæmi það mjög við hagsmuni niðursuðuiðnaðarins á
Akureyri og kann jafnvel að hafa ófyrirsjáanlegar
afleiðingar fyrir þá starfsemi. Hitt er svo annað mál
hvort stjómmálamenn hafi eða hafi ekki „hugsað
dæmið til enda“ eins og Kristján Jónsson forstjóri
segir eða hvort mat þeirra hafi byggst á öðm en að
taka allar hugsanlegar afleiðingar í viðskiptum með
í reikninginn. Án vafa vom það stjómmálaástæður
sem réðu afstöðu Alþingis til sjálfstæðismála Lithá-
ens, en ekki nákvæmir útreikningar varðandi utan-
ríkisviðskipti.
Þegar litið er til viðskipta íslands og Sovétríkjanna
kemur í ljós að þau em nú á milli 3% og 4% af heild-
arútflutningi íslendinga og hafa dregist saman á síð-
ari árum. Sú var tíðin að viðskipti við Sovétríkin
vom miklu fyrirferðarmeiri og mikilvægari fyrir
heildina en nú er. Þess má jafnvel minnst að „rússa-
viðskipti“ urðu upphaflega til svo einhverju næmi á
ámnum upp úr 1950 þegar landhelgisdeilumar vom
að hefjast að marki og Bretlandsmarkaður lokaðist
og viðskipti við Evrópu vom takmörkum háð.
Nærri 40 ára saga viðskiptasambands við Sovétrík-
in er vissulega sérstæð og útflutningur þangað hefur
dregist saman í heild. Eigi að síður hafa „rússavið-
skipti“ verið okkur mikilvæg og gengið á margan
hátt ágætlega, þótt þau lytu sínum eigin lögmálum.
En staðreyndin er sú að þau viðskipti sem við eig-
um enn við Sovétríkin em svo mikilvæg tilteknum
iðngreinum að þær standa og falla með þeim. Krist-
ján Jónsson hefur lýst því hversu miklu það varðar
fyrir fyrirtæki hans og lagmetisiðnaðinn yfirleitt að
Sovétmarkaðurinp lokist ekki. Að því er best verður
séð yrði það dauðadómur yfir ullariðnaðinum ef
„rússaviðskiptin“ bregðast. Með því hlyti ullariðn-
aðurinn, þar með Álafossfyrirtækið sem átt hefur í
miklum fjárhagserííðleikum, að verða íyrir þungu
áfalli sem óvíst er að undir verði risið.
Hindmn í vegi viðskipta við Sovétríkin myndi
koma við ýmsar sjávarútvegsgreinar, ekki síst síldar-
útveginn, þar sem saltsíldarsalan þangað breytir öllu
um tekjur af þessari framleiðslugrein. Frystiiðnaður-
inn á einnig ágæt viðskipti við Sovétríkin að sínu
leyti.
Fróðlegt gæti verið að kanna hversu mikilvæg
„rússaviðskiptin“ em fyrir atvinnulífíð, „atvinnust-
igið“, í landinu í heild og einstökum stöðum, t.d. Ak-
ureyri. Ekki er ólíklegt að milli 500 og 1000 manns
hafi vemlega atvinnu af því að framleiða fyrir
„rússamarkað“. Hvað sem stjómmálum líður em
viðskipti við Sovétríkin íslendingum afar mikilvæg.
1
Þegar SjálfsUeðisflobkurinn býr
við mest fylgl betnur bann sér upp
forysfukrísu, sambvæmt benn-
Ingu dr. Gunnars Thoroddsen.
Kenningin hljóðar svo: Nú bregst
formaftur og skal þá varaformaftur
víkja. Sjálfstæóisflokkurinn virft-
ist ekki ánægður meft aft sitja uppi
með svo miida einföldun á for-
ysluvandamálum sínum. í síftustu
skoöanakönnun Péiagsvísinda-
stofnunar fyrir Morgunblaftift
núna um helgina kom í Jjós aft
54,8% ætla aft bjósa Sjáústæöis-
flokkinn í Rcybjavík. Samkvæmt
reglunni birti DV tveimur dögum
áftur frétt þess efnis aft rætt heffti
verið vift Davíft Oddsson um aft
taka vift formannssæti í flobknum
á Iandsfundi hans 7.-10. mars.
Davíö borgarstjóri gerir mikift úr
því í DV aft talaft hafi verift viö
hann um formennskuna. „Ég tala
svona út og suöur," sagftl Davíft f
blaftinu, og var strax kominn í
Matthildar- hlutverk sitt Núver-
andi formaftur flokksins, Þor-
steínn Pálsson, var aftur á móti
efcki í Matthildi, enda hefur hann
þagaft vift tali hins nýja formanns-
efnis. flonum hefur eflaust komift
í hug breyting á kenningu dr.
Gunnars, sem gæti hljóftaft svo:
Nú bregst formaftur ekki og skal
þá varaformaftur taka vift.
mátt ætla aft flokksmenn gætu
sæmilegavift unað. Davíft varafor-
maftur notar tækifæriö, þegar
þetta mikla fylgi Uggur Uóst fyrir
og talar út og suður um formanns-
stöðuna. Slíkt tai er meridlegt
þegar ijúst er aft hann getur ein-
faldlega lýst yfir aft hann sé ekki í
kjöri til formanns. Vitaft er aö
margir tala vift Davíft; eiga vift
hann erindi út af einu og öftru.
Þaft skaöar ekki erindismenn aft
tæpa á formannsstöftunnl f
fiokknum og hver muni þar hæf-
astur. Borgarstjórmn tekur þessu
tali vel. Hann bregftur á lcifc mitt í
öllum vinsældunum og grípur til
gamaila Matthildar-takia og talar
út og suftur. Þaft hlýtur aft vera erf-
itt aft vera formaöur í flokki sem
snýst gegn formanni sfnum, óðar
og vart veröur vift iylgisaukningu.
Hingaft til hefur þaft verift talið
formönnum til ágætis hafi flokkar
þeirra bætt vift tylgi sltt. En í Sjálf-
stæftisflokknum gildir sú regla um
þessar mundir aö bregðist formaft-
urinn ekki skuli varaformafturinn
taka við. Meriálegt má kalla hve
margir kjósendur eru fúsir tíl aö
lýsayfir fylgi vift slífean flokk.
„Ut Ol
Þctta stendúr alit heima. Sjálf-
stæftisflokkurinn hefur 54,8%
fylgi í Reykjavík, en þaft eru fylgis-
mörk sem hann þolir ekki öðruvísi
en snúast gegn forystunni, þ.e.
formanni flokksins. Spá um míláft
fylgi flokksins gerist á tíma, þegar
Þorsteinn hefur verift formaður
flokksios í nokkur ár, og heffti
Innhyrftis ófriðarsaga Sjálfstæft-
isflokksins er orftin löng. Honum
hefur Wka lÖngum ekki verift iýst
sem flokki heldur samsafhi ólíkra
hagsmunahópa sem erfitt er að
gera tii hæfls. í krafti öflugrar
blaftaútgáfu hefur áróftursiiöi
flokksins tekisl aft ná tii sfn fylgi
stórs hluta ahnennra bjósenda,
samanber síðustu skoftanakönnun
í Reyfcjavík. Almennir bjósendur
flokbsins láta sig Utlu skipta hvort
verift er aft rægja Þorstein sem for-
mann efta hæia Ðavíft sem borgar-
stjóra. Þaft eru ekki almennlr fcjós-
endur flokksins sem ráfta for-
mannaskiptum, heidur sá þröngi
hópur sem annast skoðanamynd-
un í flokknum efta lætur hlutiausa
aðför aft ríkjandi formönnum
hans. Þegar Ólafur Thors myndafti
Nýskðpunarstjónúna átti hann í
tnikium erfiftieikum innan þing-
flokks sjálfstæftismanna. Aimenn-
ir fcjósendur flokksins Jétu sér þaft
í iéttu rúmi liggja, Þeir Jón Páima-
son á Afcri og Pétur Ottesen urftu
mýktir aö Iokum og áróöursvélar
flokksins sáu um að fegra komm-
únista, sem þá voru í samstarfi vift
íhaldið.
Nýr skuggaleikur
Aftur skriplafti Sjálfstæftisflokk-
winn á skötunni, þegar ty’lgjendur
flokksins gerftu pólitfsita aðför aft
Geir Hallgrimssyni. Eftbr aft Getr
haffti verið ýtt út i kuldann réft dr.
Gunnar miklu f flokknum um
skeiö, þútt aldrei hrepptí hann for-
mannsstööuna. Nú er þesst
skuggalctkur hafinn á ný rneft
hálféelgju Davffts Oddssonar og
„út og suöur“ stefnu hans. Meft
„út og suftur** stefnunni er verift
aft dntga 54,8% reykvískra kjós-
enda á asnaeynmum. Fjöldi þeirra
kaus Ðavíft sem borgarstjóra í
góftri trú. Nú á aft nota sömu Igós-
endur til aft svipta sjálfstæftisfólk i
Reykjavík þeim borgarstjóra sem
þaft er nýbúift aft kjósa. Hann
stefnir á fortnannsfcjörid svo hann
getí framfylgt yfirlýstri „út og
suftur“- stefnu sinni.

■1111 VÍTT OG BREITT 'ITi
Skoðanakúgarar
800 milljón manns íylgjast með
beinni útsendingu af þessari
skemmtun eða þrír milljarðar
manna sitja við og horfa spenntir á
þessa íþróttakeppnina eða hina.
Svona þulur eru iðulega hafðar yfir í
fjölmiðlum og mat sjónvarps á sjálfu
sér er það að yfirleitt fari ekkert
markvert fram í henni verslu nema
það komi í sjónvarpi. Sá fjöldi áhorf-
enda að einhverri útsendignu sem
mest þarf á skrumi að halda er reikn-
aður þannig, að lagður er saman
heildaríbúafjöldi þeirra landa sem
tiiteknar sjónvarpssendingar ná til
og út úr því fá lygalaupamir ótrúleg-
an áhorfendafjölda og mikinn al-
mennan áhuga á boltaleikjakeppni
eða dægurlagatónlist
Þeir sem lifa og hrærast í boltaleikj-
um eða dægurlögum hafa komist
upp með það að gera áhugamál sín
að forgangsefnum fjölmiðla og halda
því blákalt fram að ALLIR hafi þessi
sömu áhugamál og að tilgangur og
takmark hérvistar manna sé að horfa
á boltaleiki og hlusta á dægurlög.
Á hástertí
Svo rækilega er hamrað á áróðrin-
um íyrir áhugamálum ALLRA að
engum dettur annað í hug en að þeir
sem láta sér í léttu rúmi liggja hvaða
boltaleikjalið bustar annað bolta-
leikjalið og stendur á fjandans sama
um alla takta, snilldartakta sem aðra
takta, eru einfaldlega skrýtnir einfar-
ar.
Unga fólkið vill ekkert annað en
popp og dægurlög og samanlagt fjöl-
miðlaveldið býr til goð og gyðjur sem
ávallt er hrósað upp í hástert af fjöl-
miðlafólki og er aldrei á það minnst
nema með fylgi hástemmd lýsingar-
orð um hæfni og óskapa vinsældir.
Allur heimurinn er fyrir lögnu fall-
inn í stafi yfir frammistöðu „piltanna
okkar" í handboltaleikjum. Líka þeir
sem aldrei hafa heyrt á íþróttina
minnst og munu aldrei gera því út-
breiðslu og þátttöku í greininni fer
síhrakandi ár frá ári.
íslenskar dægurlagahljómsveitir
ferðast vítt og breitt um veröldina og
kasta skærum ljóma á heimalandið í
fjölmiðlunum þegar sagt er frá sigr-
unum á útidanspöllum sveitaballa
heimsins. Utanríkisráðuneytið er far-
ið að flytja út íslenskt popp og stofh-
aði embætti í þeim tilgangi. Vonandi
þarf ekki að lögbinda útflutnings-
bætur á þær afurðir.
Á bandi lyginnar
Söngvakeppni Eurovision hefur hel-
tekið þjóðina árum saman. Fyrst
keppnin hér heima og svo vinning-
slíkumar í útlöndum og allir hafa
verið vissir um að íslenska framlagið
er best og allir eru svo stoltir þegar
margir milljarðar sjónvarpsáhorf-
enda sjá og heyra rödd og tóna ís-
lands hljóma vítt of veröld.
í útlöndum veit að vísu enginn
stundinni lengur hvaða keppni þetta
yfirleitt er, nema atvinnufólk í dæg-
urlagaheiminum.
Á íslandi eru allir svakalega spennt-
ir, að því er dægurlagaheimurinn
heldur fram, og sérstakir útsendarar
hans í lykilstöðum allra fjölmiðla sjá
um að ekkert skyggi á skrumið.
En ofurlítil skoðanakönnun sem
sloppið hefur framhjá varðhundum
dægurlagakúltúrsins slapp inn í DV
fyrir helgina.
Sex manns voru spurðir um hvað
þeim þætti um vinningslagið í
söngvakeppninni. Af myndum af
fólkinu að dæma bjóða andlit þess af
sér góðan þokka og eru líklegast á
aldursskeiðinu 16 til 25 ára. Sem
sagt ungt fólk sem hver sem vill get-
ur ákveðið hvaða skoðun hefur; unga
fólkið segir — unga fólkið vill —
unga fólkinu finnst, segja skoðana-
kúgaramir sem sem alltaf eru að
ákveða hvaða skoðanir og vilja heilu
kynslóðimar eiga að hafa.
Tveir svarenda höfðu aldrei heyrt
lagið, einn brot af því og fannst lítið
til koma, einn hafði aldrei heyrt það í
botn, en heldur það ágætt. Tveir
svarendur höfðu heyrt verðlaunalag-
ið og fannst ágætt
Þessi litla skoðanakönnun segir
auðvitað ekkert um hvort lagið sem
um var spurt er gott eða eitthvað
annað, enda er það ekki til umfjöll-
unar hér.
En hún segir okkur heilmargt um
áhugann, eða öllu heldur áhugaleys-
ið, á á öllu því skmmi og belgingi
sem haldið hefúr verið að fólki í þeim
tilgangi að hossa dægurlagaheimin-
um.
Dægurlög, dansleikir, boltaleikir og
íþróttakeppni er allt hið ágætasta og
hluti af menningu okkar og jafhvel
daglegu lífi og skemmtir mörgum og
styttir stundimar.
En það ofboðslega offnat á almenn-
um áhuga á svona greinum, sem
greinilega er lyrir hendi, er þreytandi
og varhugavert.
Það er ekkert annað en skoðana-
kúgun að halda því sífellt að fólki
gegnum öfluga fjölmiðla að ALLIR
hafi óendanlega mikinn áhuga á
dægurlaga- og boltaleikjastjömum
og eigi að hafa.
Þótt tekið sé tillit til hámarks-
skekkjumarka í könnun DV er
greinilegt að áhuginn á sönglaga-
keppni er fyrir neðan allar hellur.
En stjömudýrkendur þurfa engar
áhyggjur að hafa. Þeir em á bandi
lyginnar og hafa því ávallt síðasta
orðið. OÓ