Tíminn - 16.03.1991, Blaðsíða 2

10
Laugardagur 16. mars 1991
FJÓRÐUNGSSJÚKRAHÚSIÐ
Á AKUREYRI
HJUKRUNARFRÆÐINGAR
Laus er til umsóknar staöa aðstoðardeildarstjóra á Slysa-
deild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri.
Um er að ræða fullt starf á nýrri Slysadeild sem tekur til
starfa í apríl 1991.
Staðan veitist strax eða eftir nánara samkomulagi.
Umsóknarfrestur er til 27. mars nk.
Upplýsingar veita Birna Sigurbjörnsdóttir deildarstjóri og
Svava Aradóttir hjúkrunarframkvæmdastjóri í síma 96-
22100.
SJÚKRALIÐAR
Laus er til umsóknar staða sjúkraliða á Skurðdeild Fjórð-
ungssjúkrahússins á Akureyri. Um er að ræða 100% stöðu
sem veitist frá 1. júní 1991.
Umsóknarfrestur er til 15. apríl 1991.
Upplýsingar gefa Hjördís Rut Jónasdóttir deildarstjóri og
Svava Aradóttir hjúkrunarframkvæmdastjóri í síma 96-
22100 kl. 13.00-14.00.
TÖLVUNARFRÆÐINGAR
Laus er til umsóknar ein staða tölvunarfræðings frá 1/6 nk.
Umsækjendur þurfa að hafa lokið prófi í tölvunarfræði frá
Háskóla íslands eða sambærilegu námi.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og fyrri störf
sendist skrifstofustjóra F.S.A., Vigni Sveinssyni, fýrir 25.
mars nk.
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
Skrúðgarðyrkju-
maður
Skrúðgarðyrkjumann vantar í verkstjórastöðu hjá Garð-
yrkjudeild Reykjavíkurborgar. Ætlast er til að viðkomandi
hafi sérstakan áhuga og reynslu af trjárækt
Umsóknir með upplýsingum um nafn og fyrri störf skal
senda til Ráðningarskrifstofu Reykjavíkurborgar, Borgar-
túni 3, 105.
Reykjavík, fyrir 22. mars 1991.
Garöyrkjustjóri
Sumarbúðir og sumar-
dvalarheimili
Umsóknir um leyfi til að reka sumarbúðir eða sumardvalarheim-
ili, skulu berast bamavemdarráði, Laugavegi 36, 101 Reykjavík,
fyrir 20. apríl nk.
Umsóknareyðublöð fást á skrifstofu ráðsins.
AÐALFUNDUR
Aðalfundur Verzlunarmannafélags Reykjavíkur verð-
ur haldinn mánudaginn 18. mars kl. 20.30 að Hótel
Sögu — Átthagasal.
Dagskrá: 1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Lagabreytingar.
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur
Jörð til sölu
Jörðin Tungufell í Lundarreykjadal er til sölu
Jörðin getur verið laus til ábúðar nú þegar.
Henni geturfylgt 118 ærgilda fullvirðisréttur.
Upplýsingar gefur Jón Böðvarsson í síma
93-51379.
ÁSTIR
Baldvins
Einarssonar
kastaði þeim Dýrgrip frá mér, sem
skarar svo langt framúr öðrum, úrþví
Forsjónin einu sinni lagði hann mér f
Fáng.“ Og hann endar bréfið sem oftar
utan við það stundlega: „Guð gefi þér
góða Vetur og Vetra, með mér, og mér
með þér, sem endist þá fyrst er vetrar-
laus Eilífð byrjar.“ En ekki er Baldvin
alltaf svona hástemmdur, stundum
strýkur hann af sér hátíðleikann og
segir unnustunni frá högum sínum á
Akureyri í marsmánuði 1826 á þessa
Iund: ,AHt gengur hér eftir vonum,
ýmsir sofa hjá konum, utan eg er þar
frá.“ Akureyri þessara ára var hálf-
dönsk og þótti ekki sem siðlátust, varla
gat hún þó orðið hættuleg ungum
sveitapilti, sem átti sér unnustu í nær-
sveitunum og ekki langt að fara að
finna hana. En hvemig mundi honum
reiða af í höfuðborg Danaveldis, sem
var næsti áfangastaður á ævi hins unga
manns?
í Charlottenlund
Baldvin Einarsson kom til Kaup-
mannahafnar í byrjaðan ágúst 1826 og
þann 14. sama mánaðar skrifar hann
unnustu sinni fyrsta bréfið: ,Jeg er
kominn hingað og það luckulega.
Herthu fórst vel geymslan, hún ól mig
þann 5. þessa mánaðar kl. 5 1/2 inn í
þessa nýju veröld." Hann segist hafa
staðið eins og „villtur sauður í borg-
inni“. Honum verður starsýnt á enda-
lausar himinháar húsaraðimar, hávax-
in trén beggja megin vegarins út á
Friðriksberg mynda laufhimin yfir
höfði hans, og í þessari dönsku skógar-
dýrð minnist hann elskunnar sinnar,
sem er „ráðvönd, saklaus, tilfinninga-
söm, skynsöm Unnusta", og saknar
þess að hafa hana ekki við hönd sér
þessa stund. En að öðm leyti segist
hann vera ánægður og lítast dável á
sig. Það er ekki laust við að hann sé
þegar orðinn hagvanur í hinu nýja
landi: „Strax þykist eg merkja að eg
verði hér ekki viðundur til lengdar,"
bætir hann við undir lok bréfsins.
Enn er Baldvin sami sveitapilturinn í
þessu bréfi og hann var á Bessastöðum
og á Möðruvöllum: í tjáningu tilfinn-
inga sinna er hann óhönduglega há-
stemmdur, en brátt íklæðist hann
heimsmannsgervi hinnar dönsku höf-
uðborgar. Svo virðist sem borið hafi á
góma að Kristrún kæmi til Kaup-
mannahafnar. Baldvin víkur að þessu í
ódagsettu bréfi, sem mun þó með
vissu vera skrifað snemma á Hafnarár-
um hans. „... Fallegar eru stelpumar
héma og ekki dugar annað en fá þig
hingað ef mögulegt væri. Við skulum
nú sjá seinna...“ Páll Þorbergsson
læknastúdent, sem síðar kvæntist
Hildi systur Kristrúnar, er leiðsögu-
maður Baldvins í Hafnarlífinu um
þessar mundir. Baldvin segir unnustu
sinni að þeir hafi ekið í vagni út í
Charlottenlund að skemmta sér, „en
um kvöldið leiddi eg gifta konu
heimm. — Eg óskaði með mér að þú
hefðir verið það. — En kelling mín! Þú
verður að vera einarðleg og ástkærf?)
þegar þú kemur, ef þú nokkumtíma
kemur. Á Sunnudaginn ætla eg að
keyra út aftur með Páli, þá verða Jóm-
frúr með, menn em komnir á þá trú
hér í bænum að engin skemmtun sé að
gagni nema maður hafi stúlku undir
hendinni og eg held það með þeim, en
það kemur nú an upp á hvaða kven-
snift það er.“
Hér kveður við nýjan tón í bréfúm
Baldvins til Kristrúnar, glannalegur
kaldrani og galsi. Bessastaðapilturinn
hefur forframast furðu fljótt í stuttri
Hafnardvöl, en þessi heimsborgara-
háttur hlýtur að orka undarlega á litla,
íslenska prestsdóttur norður í Þingeyj-
arsýslu, sem þekkir ekki þær siðgæðis-
reglur, sem þykja kurteisi í Charlotten-
lund. Þótt hún ætti lífið að leysa gæti
hún ekki orðið „einarðleg" á þeim létt-
Stærrí-Árskógur í Eyjafirói. Hér trúlofuöust þau Baldvin og Kristrún.
úðugu slóðum, henni er í blóð borin
sú feimni, sem þótti mesta prýði
óspjallaðra meyja á íslandi á fyrsta
þriðjungi 19. aldar.
Glanni þessarar
veraldar
Það líða mánuðir og það líða ár og við
vitum fátt um einkahagi Baldvins Ein-
arssonar og ástamál. Bréf hans til
Kristrúnar em engin frá þessum miss-
emm. En um vorið 1828 hefur hann
farið heim til íslands og úr þeirri för
hefur varðveist eitt bréf til hennar,
skrifað að Upsum þann 18. ágúst og er
hann þá á fömm aftur til Kaupmanna-
hafnar. Af þessu bréfi verður það ráðið
að Baldvin hefur hitt Kristrúnu og ver-
ið samvistum með henni og þau em
heitbundin hvort öðm. Hann segist
um daga vera ósæll og glanni þessarar
veraldar, „en á nóttum tek eg mér tíma
til að svala mér á að hugsa um það sem
mér er dýrmætast og kærast af öllu,
um þig mín elskaðal, sem ein getur
gert mig farsælan af mönnum.1' Oft
óskar hann þess að vera kominn til
hennar, en slær þeirri hugsun frá sér,
því með nýjum samfundum yrðu ekk-
ert nema jafnmargar kvalir í skilnaðin-
um. Og aftur bregður fyrir gamla stef-
inu er hann skrifaði Kristrúnu fyrstu
ástarbréfin á Bessastöðum: „Ó, eg vil
ecki vinna það til að sjá þig fyrri en sá
kaldi kemur, sem ekki gjörir annað en
bera mann inn í betra líf, hvar þeir
menn fá að lifa eilíflega saman, sem
elskast, sem elskast eins og við, elsk-
aða sálin mín.“ í lok bréfsins fær Bald-
vin þó aftur jörð undir fætur og biður
guð að styðja unnustuna „til að geta
borið fjærvistimar og til að geta gert
úr mér góðan mann seinnameir, þá
skulum við lifa ánægð og glöð".
Það er auðsætt af þessu ástarbréfi að
Baldvin Einarsson telur sig heitbund-
inn Kristrúnu og hyggur gott til sam-
vista við hana hér á jörð. En hið síend-
urtekna eilífðarstef hlýtur að vekja
sterkan grun um að hann trúi í raun
og vem ekki á samvistir þeirra í hjóna-
bandi, að hann sé að reyna fyrirfram að
sætta unnustu sína við örlög, sem
hann vissi þá að henni vom búin. Það
er full ástæða til að ætla að svo hafi
verið og verður nærri vissa við fram-
hald þessarar frásagnar.
TVúlofaður í Höfn
og heima
Baldvin Einarsson kom til Kaup-
mannahafnar síðari hluta september-
mánaðar. Það verður ljóst af bréfi sem
Tómas Sæmundsson skrifar Páli Páls-
syni stúdent 24. september 1828.
Tómas er aðalheimildin um þá atburði
sem gerðust í ævi Baldvins þetta haust
og hann segir tíðindin á þessa lund:
„Baldvin kunningi þinn er kominn að
heiman aftur. Hann hefur átt í krögg-
um fáráður... trúlofaður heima og trú-
lofaður hérna. Hina vill hann eiga og
fór einungis heim í sumar í von um að
þessi kynni að gleyma sér. En það varð
ekki tilfellið, því hún og fósturmóðir
hennar, eitthvert flagð af frú, sátu um
hann þegar hann kæmi til bæjarins og
þegar hann kom ekki þangað fyrsta
daginn lét kerlingin gera ótal sendi-
ferðir til hans, svo hann sá sig neyddan
til að setja henni stefnu fyrir utan
stans, svo þetta gerði eigi of mikið op-
sigt á Regensi. Fýrstu dagana gengu
samningamir stirt, því hvorugt viidi
láta sig, og fyrst á þriðja eður fjórða
degi var sagt upp gjörðinni svolátandi:
að Baldvin skal kosta stúlkuna á föds-
elsstiftelse, því hún er ávaxtarsöm, og
síðan skal hann gefa til uppfósturs
baminu 64 sk ugentlig, eg man eigi
hvað mörg ár. Stúlkuna hefir hann
aldrei fundið síðan hann kom, en hún
kvað ei láta af að bölva honum fyrir að-
ferðina."
„Samningar" fósturmóður stúlkunnar
og Baldvins, sem Tómas getur um,
drógu þó stærri dilk á eftir sér. Kerl-
ingin hefúr ekki viljað láta dóttur sína
lifa við smán lausaleikskrógans og ekki
unað við minna en að Baldvin gengi að
eiga stúlkuna. Og hinn 27. október
1828 fór hjónavígslan fram heima hjá
brúðinni og voru svaramenn danskur
mublusali og skógerðarmeistari. Kona
hans hét Johanne Hansen. Hin 21.
janúar 1829 ól hún stúlkubam sem
skírt var Johanne Baldvina, en það dó
nokkmm dögum síðar, 1. febrúar.
Baldvin og hin danska kona hans
höfðu ekki samvistir og reistu ekki bú
saman fyrst í stað. En Tómas Sæ-
mundsson, sem virðist hafa fylgst vel
með högum Baldvins, segir í bréfi til
Páls stúdents 28. aprfl 1829: „Ekki veit
eg hvemig það gengur fyrir B(aldvin),
en frá vissum stað hefi eg látið segja
mér að hann sé farinn að vitja á fomar
slóðir, óþokkinn aftur útilokaður og
hann jafnvel giftur." Þetta er það síð-
asta sem vitað er um hagi Baldvins
Einarssonar þangað til vorið 1831, er
hann skrifar heim kunningjum sínum
og vandamönnum, að hann sé kvænt-
ur og verður ekki skilið öðruvísi en svo
að hann sé þá nýgenginn í hjónaband.
„Hálffríviljugur —
hálfnauðugur“
Enginn vafi er á því að Baldvin Ein-
arsson hefur gengið nauðugur í hjóna-
band við Johanne Hansen haustið
1828. Það leikur varla á tveim tungum
að hugur hans stendur allur til Krist-
ínar á Grenjaðarstað þetta haust, þótt
af fyrmefndu bréfi megi sjá nokkum
ugg um samvistir þeirra. Þorsteinn
Helgason, síðar prestur í Reykholti,
var í Kaupmannahöfn um þessar
mundir, náinn vinur og samverkamað-
ur Baldvins. Hann segir í bréfi til Páls
stúdents 13. mars 1831 að Baldvin hafi
„hálffríviijugur, hálfnauðugur... bund-
ist núverandi kæmstu sinni". Baldvin
heldur hjónabandi sínu leyndu, það
hefur ekki farið í hámæli meðal landa í
Höfn, á íslandi virðast kunningjar
hans og vandamenn ekki hafa haft
gmn um það. Tómas Sæmundsson,
sem allt veit, segir í bréfi sínu að hann
sé Jafnvel giftur" — hann er ekki viss
í sinni sök.
En hvers vegna gekk Baldvin í hjóna-
band haustið 1828? Hvers vegna lét
hann undan kerlingunni, þessu flagði
af frú, eins og Tómas orðaði það.
Nanna Ólafsdóttir, cand. mag., hefur í
riti sínu um Baldvin Einarsson, sem er
það besta og ítarlegasta sem skrifað
hefur verið um hann, sett fram skýr-