Tíminn - 16.03.1991, Blaðsíða 9

Laugardagur 16. mars 1991
Iknaton og drottn-
ing hans Nefertiti
að tilbeiðslu sól-
guðsins Atons.
Grísk list byggist á
sem fullkomnastri
eftiriíkingu þess
náttúríega. Mynd-
imar hér að ofan
sýna ásýndir þeirra
Sókratesar og Ar-
istótelesar.
UPPRUNI
MYNDLISTAR
Listamaðurinn hins vegar velur úr
og safiiar saman. Hann gengur ekki
fram hjá neinum huglægum veru-
leika eins og tilfinningum, metn-
aði, ótta, ástríðum, draumum, feg-
urðarskyni, ást, hatri, gleði og
harmi eins og maður hinna mælan-
legu staðreynda verður að gera.
Hvor aðferðin er betri til að nálgast
veruleika og túlka hann? Það segir
sig ekki sjálft að vísindamaðurinn
komist nær veruleikanum. Vís-
indamenn verða að sérhæfa sig.
Listamenn leita heildarmyndar.
Fagmenn í félagsvísindum, sem
kanna „stefnur“ og „strauma",
reyna að skilgreina síbreytilegt
mannlíf með skýrslum og tölum
sem kallaðar eru „staðreyndir".
Slíkar staðreyndir eru, jafnvel þeg-
ar best lætur, yfirborðslegar. Þær
verða aldrei nema lítið brot þess
veruleika sem þeim er ætlað að
„mæla“. Auk þess er vísindaleg
niðurstaða sjaldnast varanleg.
Listaverk á hinn bóginn, sem skap-
að er úr huglægum veruleika,
stendur jafnvel i heimi hlutveru-
leikans oft lengur í góðu gildi en
visindaleg niðurstaða, einfaldlega
vegna þess að huglægur veruleiki
er varanlegri í síbreytilegum heimi
en mælanlegar „staðreyndir".
Vegna þessa varanleika huglægs
venileika þá er það listamaðurinn
sem öllum öðrum fremur hefur
skapað samhengi í menningu.
Hlutverk listamanns er ekki að-
eins að skilja veruleika heldur
einnig að túlka hann og magna. Og
hlutverk listamanns er auðvitað að
skapa. En það veitir listamanni
ekki neina sérstöðu. Öll tilveran er
sköpun og öll tilvera er skapandi.
Listamenn verða að sætta sig við
það að list á öllum tímum er að
langmestu leyti eftirlíking. Og þeir
listamenn, sem telja að þeir séu yf-
ir slíkt hafnir, hefðu gott af að
íhuga hina djúpstæðu merkingu i
sköpunarsögu Biblíunnar. Þar er
sagt að skapari alheimsins hafi lát-
ið sér nægja eftirlíkingu þegar hann
skapaði manninn: Hann skapaði
manninn sem eftirlíkingu af sjálf-
um sér. Þessi líking felur í sér sam-
spil eftirlíkingar og sköpunar:
Bækur fæðast af bókum, list fæðist
af list. Listamaðurinn reynir að
stæla hinn mikla listamann sem
staðsetti veru sína í tóminu. Lista-
maðurinn reynir líka að staðsetja
veru sína í því tómarúmi sem til-
veran er án hans. Hann veit að til-
veran fær ekki vængi nema hún sé
færð í listrænan búning.
Eins og fyrr segir þá túlkar og
magnar listamaðurinn alla andlega,
félagslega og efnislega reynslu. Og
það gera ekki aðeins þeir sem setja
saman bókmenntaverk, gera mynd-
ir og semja tónverk. Annar megin-
þáttur í heimsmynd listanna eru
þeir sem flytja verkin og sýna þau.
Og þriðji aðalþátturinn eru þeir
sem njóta listar.
I menningarþjóðfélagi taka því
allir einhvem þátt í því að skapa
heimsmynd listamannsins.
Listamaðurinn er sífellt að leita og
skapa úr því sem hann finnur. 1
sköpun sinni höfðar myndlistar-
maður til allra skilningarvita
mannsins með einhveijum hætti. I
mynd sem augað sér eru tónar, ilm-
ur og tilfinningar. Listamanninum
tekst að skapa lengra lifandi sam-
hengi en nokkrum öðrum.
Fortíðin er nútíð hans og framtíð.
Eins og sjálft lífsfljótið, sem stend-
ur bæði í stað og heldur stöðugt
áfram að breytast, þarf listamaður-
inn sífellt að breyta gömlum hlut-
um í nýja. Og gamlir hlutir verða
nýjum kynslóðum nýir. Listamaður
á djúpar rætur. Hann heldur kjam-
anum og breytir umbúðunum við
hæfi nýrra tíma.
HELGIN T 17
wiemmga
Núþarf
að huga að
fermingargjöfinni
Heimilistæki hf. hafa margt
uppá að bjóða, hér er
aðeins brot af því
mikla úrvali sem hægt er
aðfábæði í Sætúni 8
og Kringlunni.
22.9271

PHILIPS rafmagnsrakvélin.
(SH 255) Rakvél fyrir ungu mennina. Með
tveimurfjaðrandi hnífum. Bæði fyrir 110og
220 W. (Einnig fáanleg með rafhlöðu).
PHILIPS hárþurrka. (HP 4321) Lítil, létt
og fervel í hendi. Tvær hitastillingar. Smart
hárþurrka. Kraftmikil 1500 W.
■ B kr.stgr.
PHILIPS hljómflutningssamstæ&a.
(AS 9300) Hálfsjálfvirkur plötuspilari.
Útvarp með FM MB og LB. Magnarinn er
2x20 músík Wött með tónjafnara. Tvöfalt
snældutæki með tvöföldum upptökuhraða.
Góðir hátalarar.
stgr
SUPERTECH útvarpsklukka. (CR 25)
FM og miðbylgja. Innbyggt loftnet.
, Vekjarastilling á útvarp og hljóðmerki.
9 V rafhlaða til öryggis ef rafmagn fer af.
SUPERTECH vasadisko.
(W 5) Frábær sterioskil í fislétt heyrnartæk-
in. Hraðspólun. Stoppar sjálft. Beltis-
klemma.
SUPERTECH útvap og segulband.
(MR 1000 L) „Smart" útvarp með öflugum
magnara. Góður hljómur úr stórum hátalara
framan á tæki. 220V og rafhlöður.
PHILIPS 14“ litasjónvarp.
(GR 1224) Friðarstillir. Nýtt útlit. Hágæða
litaskjár, eðlilegir litir. Fjarstýring.
Sjálfleitari. Góður hljómur.
SUPERTECH heyrnartæki.
„Dynamic" heyrnartæki, betri sterio
hljómgæði. Svart og gulllitað. Innpútt fyrir
3.5 og 6.3 mm. Snúra 2 metrar.
*
SUPERTECH sterioútvarp og
segulband. (SCR 801) Handhægt og létt.
Sjálfvirk upptökustilling. Innbyggður
hljóðnemi. Frábær hljómgæði.
Heimilistækí hf
SÆTÚNI8 SÍMI691515 ■ KRINGLUNNISÍMI6915 20
f/íd iih, í saauutujim
19.930-
■ wl kr.stqr.
PHILIPS geislaspilari. (CD 614) Phili|
er brautryðjandi í framleiðslu geislaspilai
Möguleikarnir eru ótrúlegir og tæknin
nánast fullkomin. Sjálfvirkt afspilunarmin
Spilar bæði 8 og 12 sm diska.
Sjón er sögu ríkari.