Tíminn - 08.06.1991, Blaðsíða 1

Sagt frá
drukknun
þriggja sjó-
manna á
Dýrafiröi
haustið
1899 og
manni þeim
er varð
valdur að
dauða
þeirra, hin-
um harð-
svíraða
Svía, Nilson
skipstjóra
Kynleg örlög
yfirgangsmanns
Fyrir síðustu aldamót var fiskveiðifloti íslendinga ekki upp á
marga físka. Þessi þjóð, sem átti sér ein gjöfulustu mið heims,
reri á sjó á úreltum kútterum og opnum bátum með handfæri
sín og aflinn var ekki mikilfenglegur í samanburði við nýja
togara erlendra þjóða, sem sóttu upp að ströndum landsins og mok-
uðu upp físki með hinni stórvirku tækni. Þessi sorglejgi aðstöðumun-
ur gekk mörgum hjarta nær, svo sem kemur fram í „Islandsljóðum“
Einars Benediktssonar og víðar. Þá var sjómönnum það sífelld skap-
raun er hin erlendu skip plægðu miðin blygðunarlaust í íslenskri
landhelgi og skertu þannig aflamöguleika þeirra sjálfra, svo ekki sé
minnst á allra handa yfírgang er margir erlendir skipstjómendur
sýndu. Dönsku varðskipin sýndu lítinn áhuga í eftirlitsstarfí sínu og
urðu að skotspæni landsmanna er þau lágu langtímum í höfnum
meðan skipstjómarmenn nutu lífsins eftir föngum. íslenskir lög-
gæslumenn höfðu í raun réttri enga möguleika á að koma af
sjálfsdáðum lögum yfír hina erlendu veiðiþjófa, sem venjulega svifust
einskis í viðskiptum sínum við landsmenn. Tilraunir þær, sem þrátt
fyrir það vom gerðar til að hremma ræningjaskipin, vom því tíðast
ekki aðeins algjörlega vonlausar, heldur umfram allt til þess fallnar
----að stofna mannslífum í hættu, eins og mörg dæmi sýndu.
Ekki getur hjá því farið að ýmsar
frásagnir um þessar herferðir ís-
lendinga gegn erlendum veiðiþjóf-
um hafi yfir sér næsta barnalegan
svip í okkar augum, en reyndar sýna
þær einungis hið sorglega um-
komuleysi þjóðarinnar. Þannig
greinir Franz Siemsen, sýslumaður
í Gullbringu- og Kjósarsýslu, frá
einni slíkri ferð sem hann gerði til
Keflavíkur hinn 14. september
1898, en honum hafði þá borist
kvörtun þaðan um óvenjumikla
ágengni breskra togara. Er greinar-
gerðin birt í blaðinu ísafold og segir
sýslumaðurinn þar m.a.: „Snemma
næsta morgun sáust nokkur botn-
vörpuskip vera að veiða í botnvörpur
skammt fyrir utan höfnina. Fór ég
þá á skipi út í eitt þeirra, „Fides“ H
372. Skipstjóri játaði þegar fyrir mér
að hann væri að veiða í landhelgi...
og skipaði ég honum að halda kyrru
fyrir, sem hann undirgekkst, meðan
ég færi út í hin skipin sem voru þar
rétt hjá — ég áleit sem sagt rangt að
taka hann einan en sleppa hinum.
En þegar við vorum farnir úr skipi
þessu hélt hann með öllum hraða til
hafs. Næsta skipið sem við komum
að var „Lord Beresford" H 341, en
þar var okkur varnað uppgöngu og
stjakað burtu... Seinna um daginn,
um kl. 5. fórum við út í annað botn-
vörpuskip, sem var að veiða í botn-
vörpu fyrir utan Gerðar í Garði. Það
var skipið „Cockoo" H 309... Ég átti
tal við skipherra, hinn áður þekkta
Nilson, en hann var með öllu ófáan-
legur til þess að hlýðnast fyrirskip-
unum mínum og hefðum við því
orðið að taka hann með valdi; en það
áræddi ég ekki, þar sem við vorum
með öllu vopnlausir, en eftir því sem
út leit gátum við búist við öllu illu...
Við urðum því að svo búnu að fara
úr skipi þessu og komumst við illan
leik á land kl. 7 um kvöldið."
Eins og af frásögn þessari má ráða
hafði „hinn áður þekkti Nilson"
komið hér fyrr við sögu og átti hann
þó eftir að gera það betur. Er ekki að
orðlengja það að þessi sami Nilson
varð til þess einu ári seinna aö safna
að sér í einu vetfangi meira og al-
mennara hatri meðal íslendinga en
nokkur annar erlendur maður hafði
mátt sæta síðustu aldirnar og verð-
ur nú brátt vikið nánar að tildrögum
þess.
IIIH^