Tíminn - 07.09.1991, Blaðsíða 7

Laugardagur 7. september.1991
Tíminn 7

verður aftur hugsað til mæði-
veikinnar sem einskonar við-
miðunar, þegar landbúnaðar-
málin eru rædd. Landbúnaðar-
málin hefðu ekki vamað Al-
þýðuflokknum svefns, hefði
mæðiveikin fengið að grassera
hér í sauðfé bænda án nokk-
urra aðgerða. En forystumenn
þjóðarinnar voru ákveðnir í að
bjarga atvinnuveginum. Nú er
hins vegar svo komið, að sumir
leiðtogar þjóðarinnar sjá kjöt-
fjöll alls staðar. Þeir yrðu
manna glaðastir ef innflutn-
ingur á landbúnaðarvörum
yrði til þess að valda sauðfjár-
ræktinni sömu búsifjum og
mæðiveikin á sínum tíma.
Þannig breytast tímamir. Það,
sem einu sinni þótti þjóðarvá,
þykir kannski í dag við hæfi að
boða sem stjómmálastefnu. Sé
litið til annars atvinnuvegar,
sjávarútvegsins, þá hafa skyn-
samir menn reynt að hafa ein-
hverja stjóm á fiskveiðum, til
að tryggja að fiskifang nýttist
okkur um aldur og ævi. Við
þessa stjómun er stuðst við til-
tækar vísindalegar rannsóknir,
sem samkvæmt eðli málsins
skammta þjóðinni lífskjör. Erf-
itt hlýtur að vera að mæla fisk-
inn í sjónum, og valda niður-
stöður Hafrannsóknarstofnun-
ar sífelldum deilum, einkum
vegna þess að það hefur komið
í hennar hlut að leggja til sí-
fellt minnkandi þorskafla.
Hluti af þrýstingnum á Haf-
rannsóknarstofnun er allt of
stór fiskiskipafloti og stöðugt
aukin eftirspum eftir fiskaf-
urðum, eftir því sem afli
minnkar á miðum annars stað-
ar.
Hvar eyðast físki-
________stofnar?__________
Fiskútflutningur er stærsta
tekjulind landsmanna. Ekkert,
sem haft er um hönd, jafnast á
við fiskveiðar hvað tekjur
snertir. Oft hefúr verið hamrað
á því, að vera svo háð fiskveið-
um einum sé alltof fábrotin
framleiðsla. Á seinni ámm hef-
ur því verið lögð áhersla á að
gera útflutningin fjölbreyttari.
Utflutningur á landbúnaðar-
vömm hefur ekki gengið sem
skyldi. Það er vegna þess að
landbúnaðarvörur erlendis er
niðurgreiddar og því erfitt að
keppa um verð á þeim vett-
vangi. Auk þess að framleiðsla
á landbúnaðarvörum hér er dýr
vegna þess hve landið liggur
norðarlega. Hér þarf að byggja
yfir húsdýr og heyja handa
þeim. í helstu kjötframleiðslu-
löndum fást afurðirnar af úti-
göngufénaði. í fiskveiðum er-
um við hins vegar í farar-
broddi. Hér fiskast meira á sjó••
mann en nokkurs staðar
annars staðar í heiminum. En
það kemur okkur að litlu
gagni, þegar mælingar á fiski-
stofnum sýna að ekki má veiða
nema takmarkað magn.
Spumingin er hvort hræðslan
við sfldarhmnið 1967 hefur
ekki hrakið okkur út í öfgar
hvað takmörkun á veiðum
snertir. Hafið er stórt. Hingað
upp að landinu ganga fiski-
stofnar og valda miklum sveifl-
um á veiðanlegum fiski. Mæl-
ingar á slíkum stofnum hljóta
að vera takmörkunum háðar.
Við höfúm alltaf búið við afla-
leysisár og jafnvel aflaleysis-
tímabil. Hvað sfldina snertir, er
alveg eins mögulegt að hún
hafi verið ofveidd við Norður-
Noreg eða í Barentshafi, en
ekki eyðilögð á íslandsmiðum.
Fleiri möguleikar en
fiskur
Skilyrðislaust ber að líta svo
á, að hverskonar vemdun sé af
því góða. Hinsvegar verður
ekki komist hjá því, þar sem
um helstu lífsbjörg okkar er að
ræða, að sigla verði djarft, þeg-
ar ákvarðanir um hámarks-
veiðar em teknar. Þróun liðins
tíma hefur sýnt okkur, að þótt
fiskveiðar hafi lengi verið helsti
atvinnuvegur landsmanna,
hefur nútíminn fært okkur
aðra möguleika, sem við emm
nú að nýta. Við höfum ekki
síðri auðlindir upp á að hlaupa
en þorskinn, þar sem em fall-
vötn landsins. Hingað til hefur
hugur okkar beinst að stóriðju
til að koma rafmagni í verð.
Framundan er möguleiki á að
flytja rafmagn út með kapli um
Atlantshaf. Miðað við slíka
möguleika og aðra, sem fram-
tíðin ber í skauti sínu, þarf að
endurskoða, hvort einmitt í
þeim tímapunkti, sem við lif-
um nú, sé ekki of mikil áhersla
lögð á verndun fiskistofna. Við
emm altekin af mælingum
Hafrannsóknarstofnunar og
efnahagslíf okkar líka. Spurn-
ingin er hvort eðlilegt sé að við
tökum á okkur einmitt núna
þann sífellda niðurskurð á fisk-
veiðum, sem vísindin boða
okkur. Það er líka hægt að friða
fisk með takmörkuðum fiski-
skipaflota og skömmtuðum
veiðitíma, sem markast af
heppilegum mörkuðum er-
lendis. Það er líka hægt að taka
mið af einskonar veiðigjaldi
með álögum á aflaverðmæti.
Við viljum bæði hafa fisk í
sjónum og veiða hann. Þess
vegna er spurning hvort ekki
er kominn tími til að setja ver-
tíðarlög um leið og veiðiflotinn
er takmarkaður.
Þeir glöddu
Jóhönnu
En á meðan menn berjast við
að samsama rekstur útgerðar-
innar síminnkandi kvótum, og
taka við árvissri skerðingu á
afla, situr ríkisstjórn að völd-
um í landinu, sem er svo við-
kvæm fyrir peningum, að held-
ur leggur hún hönd dauðans á
atvinnuvegina en eiga það á
hættu að þeir eflist þrátt fyrir
skuldir. Við fjárlagagerðina að
þessu sinni hefur orðið ljóst,
að í augum stjórnarinnar eru
peningar gildismeiri en þorsk-
ur og uppgreiddar langtíma-
skuldir vænlegri en atvinna
fjöldans. Lengi var það stefna
ríkisstjórna að haga málum
þannig, að fólk gæti treyst því
að næg atvinna væri fyrir
hendi. Nú eru þessar ríkis-
stjómir sakaðar um skulda-
söfnun. Langtímaskuldir em
tíundaðar og látið sem svo að
þær verði að borga á stundinni.
Tveir milljarðar í flugstöð Mat-
hiesens er dæmi um þetta.
Fleiri skuldir hafa stjórnvöld
fundið til að gera dæmið sem
hrikalegast, þótt engum hafi
dottið í hug að þær þyrfti að
borga samdægurs. Þessi stefna
óttans að viðbættum skertum
fiskveiðum eitt árið enn vekur
aðeins ugg hjá fólki og dregur
úr því kjark. Sé nóg af slíku
gert getur það jafnast á við
versta frostavetur eða aðrar
náttúruhamfarir. Þingmenn
Alþýðuflokksins höfðu einhver
viðbrögð uppi við fjárlagagerð-
ina. Andstöðu þeirra linnti,
þegar Davíð Oddsson og Jón
Baldvin kölluðu Jóhönnu Sig-
urðardóttur á fund til sín og
glöddu hana. Nú segir hún sjálf
að hún hafi tekið sönsum. Þeir
eru mjúkir, ráðherrastólarnir.
En sess Alþýðuflokksins verður
ekki jafnmjúkur að lokinni
þessari stjórnarsetu. Það eiga
þeir Alþýðuflokksmenn eftir að
sanna, sem létu það átölulaust
þegar Alþýðuflokkurinn gekk í
peningabjörgin til íhaldsins til
að fremja einhver tilbúin
skuldaskil á þjóðinni, sem ósk-
ar einskis frekar en að fá að
stunda iðju sína í friði fyrir
peningaglönnum.