Tíminn - 12.10.1991, Qupperneq 5

Laugardagur 12. október 1991
Tíminn 5
„Fagna þessum sinnaskiptum félagsmálaráðherra,“ segir hagfræðingur ASI:
jJel ku ir nú ur idir helstu rök
okl kai r gegn 1* iúsbréfakerfinu“
„Ég fagna þessum sinnaskiptum Jóhönnu, því þarna er hún raun-
verulega að taka undir helstu rök okkar á móti húsbréfakerfinu. Nú
segir félagsmálaráðherra að það verði að draga úr útgáfu húsbréf-
anna til þess að vextir þeirra lækki, þannig að það fóik, sem helst
þarf á Iánum að halda, þurfi ekki að borga eins háa vexti. Þetta hafa
einmitt alla tíð verið okkar helstu rök á móti þessari opnu húsbréfa-
útgáfu,“ segir Guðmundur Gylfi Guðmundsson, hagfræðingur hjá
ASÍ. En Tíminn bar undir hann þær ákvarðanir sem félagsmálaráð-
herra kynnti nú í vikunni um breytingar á húsbréfakerfinu, m.a. allt
að helmingslækkun hámarkslána í húsbréfakerfinu.
Með fyrri rök gegn 86-Iánakerfinu í
huga, virðist td. athyglisvert að há-
marks húsbréfalán til byggingar
nýrra íbúða er nú komið niður í nán-
ast sömu fjárhæð og í 86- lánakerf-
inu. Hámarkslán í húsbréfakerfi hef-
ur nú verið lækkað úr 9,7 milljónum
út á bæði nýjar og notaðar íbúðir,
niður í 5 milljónir til kaupa á notuð-
um íbúðum og 6 milljónir til kaupa
á nýjum íbúðum.
Miðað við núverandi afföll fær hús-
byggjandi með 6 milljóna húsbréf
hins vegar ekki yfir 5 milljónir kr. í
peningum. En það er einmitt sama
upphæð og framreiknað hámarkslán
úr „gamla kerfinu", sem nú er 5
milljónir kr. Þetta nýja lánakerfi
virðist því komið í hring. Þeir mjög
svo rómuðu kostir húsbréfakerfisins,
að hinn hái lánsréttur kæmi í veg
fyrir að húsbyggjendur þyrftu að
taka bankalán og önnur skamm-
tímalán, þannig að greiðslubyrði
þeirra ykist ekki þrátt fyrir hærri
vexti, virðast nú líka foknir út í veð-
ur og vind. Framreiknað lán úr 86-
kerfi til kaupa á notaðum íbúðum er
aftur á móti 3,5 milljónir, miðað við
núverandi verðlag. Þannig að hús-
bréfalán er þar ennþá talsvert hærra.
Hvort það verður svo á vísan að róa
með það, að tilætlaðar vaxtalækkan-
ir verði að veruleika, er líka spuming
sem enn er ósvarað. Guðmundur
Gylfi kvaðst ekkert viss um að þær
aðgerðir, sem nú hafa verið boðaðar,
reynist nægilegar til þess að draga úr
framboði húsbréfa í þeim mæli sem
til er ætlast En fjölmiðlar hafa haft
eftir félagsmálaráðherra að breyting-
amar eigi að draga úr útgáfu hús-
bréfa fyrir sem nemur 4-5 milljörð-
um króna á næstu 15 mánuðum.
Áætlun, sem gefin var út fyrir að-
eins 11 mánuðum um áætlaða heild-
arútgáfu húsbréfa 1991, er nærtækt
dæmi þess hversu erfitt það getur
reynst að reikna út og áætla hegðun
og athafnir almennings. Starfshópur
5 helstu hagfræðinga þriggja ráðu-
neyta kynnti þá (8. nóvember 1990)
á blaðamannafundi ítarlega rök-
studda og sundurliðaða útreikninga
um 9,4 milljarða áætlaða heildarút-
gáfu húsbréfa árið 1991, hvar af 7,2
milljarðar væri líkleg sala húsbréfa á
markaði. Hagtölur Seðlabanka upp-
lýsa aftur á móti að húsbréfaútgáfan
hafði þegar í júlflok náð ársáætlun
hagfræðinganna og var komin yfir
11,4 milljarða eftir fyrstu 8 mánuði
ársins. Nýjustu áætlanir hljóða nú
upp á 15,3 milljarða á þessu ári.
Komi hins vegar áætlanir um
heildarútlán húsnæðiskerfisins 1992
til með að standast, virðist varla
vafamál að það hafi veruleg áhrif á
fasteignamarkaðinn. Samanlagðar
lánveitingar byggingarsjóðanna og í
húsbréfakerfinu, undanfarin ár og
áætlaðar fyrir þetta ár og það næsta,
líta þannig út, í milljónum króna á
núverandi verðlagi:
1988 12.400 m.kr.
1989 13.700 „
1990 20.400 „
199125.300 „
1992 18.500 „
Samkvæmt þessu er gert ráð fyrir
allt að 7 milljörðum króna lægri
húsnæðislánum á næsta ári en í ár.
Því auk þess, sem húsbréfalánum er
ætlað að dragast saman um 3-4
milljarða, Iækka lán úr Byggingar-
sjóði ríkisins úr 4.700 milljónum á
þessu ári niður í 630 milljónir á því
næsta. Það þarf því varla að koma á
óvart að fasteignasalar fagni ekki
breytingunni. Morgunblaðið hefur
það m.a. eftir formanni Félags fast-
eignasala að með lækkun hámarks-
Iánanna væri aftur búið að innleiða
skömmtunarkerfi og biðraðamenn-
ingu. - HEI
Utför Kristins Finnbogasonar, framkvæmdastjóra Tímans, var gerð frá Dómkirkjunni í Reykjavík í
gær. Á myndinni má sjá kistuna borna út úr kirkjunni, en líkmenn voru þeir Steingrímur Her-
mannsson, Hannes Pálsson, Finnur Ingólfsson og Halldór Guðbjarnason öðru megin, og hinum
megin voru Sverrir Hermannsson, Eyjólfur K. Sigurjónsson, Indriði G. Þorsteinsson og Þorlákur
Runólfsson. Timamynd: Ámi Bjama
Ályktun starfsmannaráðs St. Jósefs-
spítala í Hafnarfirði:
Alþingismenn
skoðið okkur
undanfömum árum hefur verift
stöðug þróun í starfsemi St. Jósefs-
spítala í Hafnarfirði í þá átt að veita
hagkvæma og góða deildaskipta
þjónustu fyrir Hafnarfjörð og ná-
grenni. Hefur tekist góð samvinna
við heilsugæslumar og sjúkrastofn-
anir á svæðinu í þessu sambandi,"
segir í ályktun starfsmannaráðs St.
Jósefsspítala í Hafnarfirði.
„í því fjárlagafrumvarpi, sem nú
hefur verið lagt fram fyrir Alþingi,
hefur fjárveiting til spítalans fyrir
árið 1992 verið skert um 50% miðað
við árið 1991. Ef þetta fjárlagafrum-
varp verður samþykkt óbreytt, er
ljóst að núverandi starfsemi spítal-
ans mun leggjast niður, þar sem hér
er um svo stórfelldan niðurskurð að
ræða. Einnig er ljóst að fjöldi starfs-
manna mun missa atvinnu sína.
Starfsmannaráð St. Jósefsspítala í
Hafnarfirði leyfir sér þess vegna að
mótmæla eindregið fyrirhugaðri
áætlun heilbrigðisráðuneytisins um
breytingu á starfsemi spítalans.
Starfsmannaráð skorar á alþingis-
menn að kynna sér starfsemi St. Jós-
efsspítala í Hafnarfirði og stuðla að
endurskoðun fjárlagafmmvarpsins
um spítalann áður en afdrifaríkar
ákvarðanir eru teknar, sem hafa
ófyrirsjáanlegar afleiðingar í för með
sér.“ -aá.
Stjórnarandstaðan varð fyrir vonbrigðum með stefnuræðu forsætisráðherra:
Stjórnarandstaðan undrast stefnuleysið
Steingrímur Hermannsson, formað-
ur Framsóknarflokksins, sagði í
umræðum um stefnuræðu forsætis-
ráðherra að hann hefði orðið fyrir
vonbrigðum með hvað hún hefði
verið efnislega innihaldsrýr. Hann
sagðist hafa átt von á að heyra loks-
ins hver stefna ríkisstjómarinnar
væri. En ráðherrann væri enn við
sama heygarðshomið. Hann leitar
að sökudólgi og eyðir meirihluta af
ræðutíma sínum í að skamma fyrr-
verandi rfldsstjóm.
„f stefnuræðunni er hvergi minnst á
þjóðarsátt eða kjarasamninga. Ég
hélt að það væri stærsta verkefnið
sem framundan væri. Ætlar hæstvirt
ríkisstjóm á engan máta að taka þátt
í því að hér megi nást viðunandi
kjarasamningar? Hvemig ætlar
hæstvirt ríkisstjóm að semja við op-
inbera starfsmenn? Ætlar hæstvirt
ríkisstjóm að beita sér fyrir því að
þeir, sem lægst launin hafa, fái ein-
hverjar kjarabætur? Ætlar ríkis-
stjórnin að sýna dug til þess að færa
einhvern hluta af hinum gífurlega
arði fjármagnsins yfir til launþega?"
Steingrímur sagðist ekki vilja gera
lítið úr þeim erfiðleikum sem blasa
við íslensku atvinnulífi nú. Hann
sagði að það versta, sem hægt hefði
verið að gera íslenskum atvinnuveg-
um, hefði verið að hækka vextina, en
það vom fyrstu aðgerðir ríkisstjóm-
arinnar. „Þessi mikla hækkun á vöxt-
unum dregur til sín alla þá góðu af-
komu sem fyrirtækin höfðu á síðasta
ári," sagði Steingrímur og gagnrýndi
harðlega yfirlýsingar forsætisráð-
herra um að ríkisstjómin ætli ekki að
skipta sér af atvinnulífinu. Stein-
grímur sagði einsdæmi að forsætis-
ráðherra gæfi slíka yfirlýsingu.
Steingrímur svaraði gagnrýni for-
sætisráðherra á atvinnustefiíu fyrri
stjómar. Hann sagði að kostnaður
ríkissjóðs, einstaklinga, fyrirtækja og
þjóðarbúsins í heild hefði orðið
miklu meiri, ef ekki hefði verið grip-
ið til þeirra björgunaraðgerða sem
fyrri stjóm greip til. „Svo talar fyrr-
verandi borgarstjóri í Reykjavfk um
sóun á opinbem fé. Það verður með
sanni sagt að þar kastar grjóti sá sem
f glerhúsi býr."
„Ég met þannig stefhu þessarar rík-
isstjórnar, að verið sé að gefa frjáls-
hyggjunni lausan tauminn og verið
sé að rífa niður það velferðarkerfi,
sem íslenska þjóðin hefur byggt upp
áratugum saman af miklum dugn-
aði,“ sagði Steingrímur.
Jón Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra varði stefnu ríkisstjórnar-
innar í velferðarmálum og sagði:
„Það er ekki jafnaðarstefna að ríkið
skaffi öllum allt ókeypis. Sú stefna
heitir kommúnismi. Hún hefur verið
reynd til þrautar á síðastliðnum 70
ámm og er hmnin. Jafnaðarmenn
hafa barist gegn þessari steftiu í 70 ár.
Afleiðingar hennar em þær að flestir
fá nánast ekki neitt. Jaftiaðarstefnan
hefur það að markmiði að tryggja öll-
um tækifæri til þroska til að bjarga
sér sjálfir, en jafnframt að búið verði
þannig um hnútana að engir þurfi að
óttast um afkomu sína vegna veik-
inda, slysa eða elli. Ég spyr: Haldið
þið að velferðarkerfi á íslandi, á svo
feysknum stoðum sem það hefur ver-
ið, hafi tryggt velferð á varanlegum
gmnni? Nei.“
Ólafur Ragnar Grímsson líkti ríkis-
stjóminni við pókerspilara sem hefði
í frammi blekkingar. Ríkisstjómin
hefði ætlað að lækka skatta, en
hækkaði þá í staðinn. „Og svo kemur
blessaður forsætisráðherrann hér í
kvöld og flytur aftur ræðuna um að
það sé stefnan að lækka ríkisútgjöld-
in, að lækka skattana. Útvarp Matt-
hildur, gott kvöld! Súperskattmann
Islandicus, Davíð Oddsson, mætti
hér til að gera grín að sjálfum sér í
fyrstu alvöm stefnuræðu sinni á Al-
þingi.“
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
Kvennalista, sakaði ríkisstjómina
um að gera nokkrar viðamiklar
breytingar á gmndvallarréttindum
og breyta þannig forsendum sem
þorri almennings byggði afkomu
sína á. .J'íýju stjórnarherramir ætla
að henda msli fýrirrennara sinna og
innrétta upp á nýtt Þeir ætla að full-
nægja eigin metnaði og almenningur
á að laga tilvem sína að því. En hvaða
leyfi hafa menn til að segja þjóðinni
fyrir verkum með þessum hætti?
Hvaða leyfi hafa þeir til að bjóða okk-
ur upp á eitt kerfi í dag og annað á
morgun?" sagði Ingibjörg Sólrún.