Tíminn - 26.11.1991, Blaðsíða 16

AUGLYSINGASIMAR: 680001 & 686300
RÍKISSKIP
NUTIMA FLUTNINGAR
Halnamusinu v Tryggvogotu
® 28822
HARVANDAMAL?
’ Lausnin er: Enzymnl
JNJýtt í Evrópu
EUIJO-HAIR
á Islandi
< 'W
'M "Engin hárígræðsla
’'í-|» aEngin gerfihár
BEngin lyfjameðferð
■ Einungis tímabundin notkun
Eigið hár með hjáip lífefna-orhu
P:0*Sx*Í88?1Z1 R»ik 8 91 ' 676331 e.kl.16.00
■ ■■■■■■■■■■■■■
Áskriftarsími
Tímans er
686300
Tímiim
ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓV. 1991
Nærri helmingur af fituneyslu landsmanna úr smjöri, smjörlíki og olíum:
Fituhlutfall fæðunnar
ræðst á brauðbrettinu
Mildl eða lítil fítuneysla íslendinga ræðst af engu öðru fremur en því
hvernig þeir smyrja brauðið sitt. „Feita ketið“ er aftur á móti nær því að
vera aukaatriði í þessu sambandi, en sá blóraböggull sem ætla mætti af
almannarómi. Ýtarleg könnun á mataræði íslendinga hefur leitt í ljós að
minna en 6. hluti (16%) af fítuneyslu landsmanna kemur úr kjöti og
kjötvörum. Nærri helmingur allrar fítuneyslunnar (43%) kemur hins
vegar úr viðbitinu, þ.s. smjöri, smjörhki, majonesi, olíu og annarri fítu
sem fólk notar með mat eða í mat við matreiðslu. Það sem þó ræður úr-
slitunum um það hvort fítuhlutfall í fæðu fólks er hóflegt (um 35%)
eða óhóflegt (nær 50%) er það hvemig hver og einn smyr brauðið sitt.
Margir undrast oft og jafnvel
hneykslast á feita sauðaketinu og
sýlspikaða hrossaketinu sem fólk ku
hafa hámað í sig í „gamla daga“. í
ljósi þeirrar fortíðar kemur kannski
ýmsum á óvart að kynslóðin sem nú
reynir oftast að plokka hverja ljósa
ögn af kjötinu sínu skuli samt sem
áður borða talsvert meira af fitu
heldur en landsmenn gerðu sam-
kvæmt könnun árið 1939. Neysla á
kjötfitu hefur að vísu minnkað veru-
lega. En það er líka eini fituflokkur-
inn sem hefur minnkað í fæðu
landsmanna. Þá minnkun hefur fólk
líka meira en bætt sér upp með stór-
aukinni neyslu annarrar fitu, fyrst
og fremst meira viðbiti. Þessi eini
fæðuflokkur á álíka stórann hlut í
fituneyslu landans eins og öll fita úr
kjöti og kjötvörum, mjólk og mjólk-
urvörum og ostum samanlagt.
Einstaklega athyglisverðar myndir,
sem fylgja grein Laufeyjar Stein-
grímsdóttur í ritinu Heilbrigðismál-
um, segja meira en mörg orð um
þýðingu þess hvemig við smyrjum
okkar daglega brauð. Á annarri
myndinni sýnir Laufey tvær hvers-
dagslegar brauðsneiðar, aðra spar-
lega smurða (með 3 gr. af
smjöri/smjörlíki) en hina ríflega
smurða (með 12 gr.). Hin myndin
sýnir hve gífurlega miklu það getur
munað yfir árið á hvorn veginn fólk
smyr brauðið sitt. Sá sem smyr spar-
lega notar 5,5 kg. af smjöri á brauð-
ið sitt yfir árið, hinn þarf 22 kíló á
jafn margar brauðsneiðar. Munur-
inn er 16,5 kíló af viðbiti yfir árið,
eða 54 box af smjöri/smjörlíki. Þessi
54 box innihalda í kringum 122.000
hitaeiningar. Sé miðað við einstak-
ling sem neytir um 2.400 hitaein-
Hvernig fólk smyr sitt daglega brauð veldur úrsiitum um hófiegt
eða óhófiegt fituhiutfall í fæðunni. Og hér sannast það enn að
safnast þegar saman kemur. Sá sem smyr brauðið sitt jafnaðar-
lega álíka þykkt og brauðsneiðina sem hér er sýnd til hægri fer
með 72 box, eða 22 kíló af smjöri/smjörlíki á ári einungis til að
smyrja á brauðið sitt á ári. Þeim sem smyr þunnt duga 18 box,
eða 5,5 kíló af smjöri á ári.
inga á dag tekur það hann um 50
daga að innbyrða 122.000 hitaein-
ingar.
Og fyrrnefnd könnun á mataræði
leiðir í Ijós að þetta atriði er afdrifa-
ríkast hvað varðar fituhlutfall í fæði
fólks. Þeir sem smyrja þunnt fá að
jafnaði aðeins um 35% orkunnar úr
fitu, eða álíka og að er stefnt sam-
kvæmt manneldismarkmiðum. Þeir
sem smyrja þykku lagi af smjöri eða
smjörlíki á brauð og kex borða feit-
asta fæðið og fá að jafnaði 48% ork-
unnar úr fitu. Að þetta einfalda at-
riði vegur svo þungt segir Laufey
stafa af því að flestir borða brauð oft
á dag. Það sem við borðum og
drekkum dags daglega skipti nefni-
lega miklu meira máli heldur en
feitar krásir og „kaloríubombur"
sem við látum oft freistast af á hátíð-
um og tillidögum.
Skipting fituneyslunnar á fæðu-
flokka er þannig að meðaltali: Viðbit
(smjör, smjörlíki og olíur) 43%,
mjólk/mjólkurvörur 18%, kjöt/kjöt-
vörur 16%, ostar 9% en 14% fitunn-
ar kemur úr öðru.
Að sögn Laufeyjar er það fitan sem
fyrst og fremst veldur vandræðum í
sambandi við mataræði karla. Þeir
borði almennt feitari mat heldur en
konur, þeir smyrja brauðið sitt
þykkara en konur og drekka al-
mennt feitari mjólk en konur. í
neyslukönnuninni vakti t.d. sér-
staka athygli, að tíundi hver karl á
aldrinum 20-50 ára drakk meira en
einn lítra af nýmjólk á dag. Mikil
fituneysla karla er þeim mun meira
vandamál að hún eykur líkur á
hjartasjúkdómum, sem eru miklu
algengari meðal karla en kvenna.
Konur virðast aftur á móti margar
of passasamar þegar kemur að
mjólkurvörunum, sem ásamt með
ostum eru uppspretta um 3/4 hluta
alls kalks sem landsmenn neyta. Því
í ljós kom að fjórðungur kvenna fær
of lítið kalk úr fæðunni, sem eykur
verulega hættuna á beinþynningu
eftir miðjan aldur.
- HEI
Matthías Bjarnason og Halldór Ásgrímsson á fundl um byggðamál á Selfossí. Húsbréfakerfið hefur
gleypt á 10 mánuðum jafn mlklð fé og farið hefur til uppbygginar á landsbyggðinni á 12 árum:
Húsbréf og landsbyggð
með 12 milljarða hvor
„Ég vfl benda á að vanskUahlut-
fali Byggðastofnunar er aðelns
11% sem er mjög lítið miðað vlð
bankana í landinu, nema þá helst
Búnaðarbankann,“ sagði Matthías
Bjamason alþingismaður og
stjómarformaður Byggðastofnun-
ar á opnum fundi á Selfossi, þar
sem hann og Haildór Ásgrímsson
ræddu byggðamálin í landinu al-
mennt Það var Framsóknarfélag
Selfoss sem stóð fyrir þessum
fund).
„Heimdellingar kalla mig Fram-
sóknarmann en ég er enn traustur
Sjálfstæðismaður og ekkert á leið-
inni yfir í Framsóknarflokkinn,"
sagði Matthías á fundinum. Hann
sagði vissulega væru nú viðsjár
víða úti á landsbyggðinn) og sífellt
meira fjármagn og fleira fólk flytt-
ist á Reykjavíkursvæðið.
Við þessari þróun hefði Byggða-
stofnun reynt að bregðast með
ýmsum hætti: Á síðastliðnum 12
árum hefði Byggðastofnun varið
12 milljörðum tíi uppbyggingar á
Íandsbyggðhwi og yfir þeirri upp-
hæð sæju margir ofsjónum. Engu
að síður væri þetta sama upphæð
og varið hefði verið í húsbréfa-
kerfíð á síðustu 10 mánuðum.
Matthías sagði að vissulega
hefðu ýmsar atvínnugreinar sem
mikiö fé hefði verið sett í og
bundnar heiðu verið vonir við,
farið illa og nefhdi í því sambandi
loðdýrarækt og fiskeldi. „En það
er sífelit hiutverk stjórnvalda að
byggja upp og bæta mannh'fíð og
alitaf þarf að taka áhættu," sagði
Matthías. Hann sagði að nú steðj-
aði mikiil vandi að íslenskum
þjóðathúskap vegna minnkandi
flskveiðiheimiida. lUmögulegt
væri talið að taka erlend ián vegna
mlkillar skuldsetnlngar þjóðar-
búsins. Samtímis væri slæmt að
stöðva allar framkvæmdir á sam-
dráttartímabilinu. Til dæmis nú
væri það skynsamlegt að ráðast í
umfangsmiklar vegaframkvæmd-
ir.
HaUdór Ásgrímsson alþingis-
maður og fyrrv. sjávarútvegsráð-
herra sagði að nú væru vissulega
slæmir tímar í þjóðlífinu vegna
minnkandi sjávarafla. „Hamingja
fóiksins feist í því að hafa vinnu.
Það á að vera forgangsverkefni
stjómmálamanna að sjá fólkinu
fýrir atvinnu. Ef svo er ekki, tel ég
mig ekki lengur eiga erindi f
stjóramálum," sagði HaUdór.
Halldór sagði að ýmis gróðaöfl í
þjóðfélaginu sýndu skeytingar-
leysi um afkomu þess og spyrðu
UI dæmis hvað þeim komi eigin-
lega viö þótt ioðnubrestur verði. Á
sama tíma töluðu þessir sömu að-
ilar um að þeir ættu auðllndir
hafsins og að þær beri að se|ja.
Þá vék HaUdór, rétt eins og Matt-
hías, að fiskeidi og loðdýrarækt og
sagði: „Það var farið of geyst í
sakimar. Þess vegna eigum við að
taka upp sama hugsunarhátt og
Japanir og hugsa í öldum en ekki í
árum eða áratugum."
Hvað varðaði þann vanda sem ís-
lenskt þjóðarbú væri nú statt í
sagði Halldór það forgangsmál að
lækka vextí. Elnnlg yrði að draga
úr útgáfu húsbréfa og útflutningi
á óunnum físiá. „Ég hef eldd oft
áður fundið þann tón sem ég finn
nú þegar ég fer um mitt kjör-
dæmi. Fólkinu sem vinnur alia
daga frá morgni til kvölds er sagt
aö sjóðimir sem hafa verið settir á
fót tll að styrkja atvinnulíf á þess-
um stöðum kosti svo mildð að
Reykvíkingar séu alveg að kikna
undan þeim,“ sagði Halldór Ás-
grímsson.
-SBS, Seifossi.
Venjum unga
hestamenn
strax á að
NOTA HJÁLM!
| UrylFERÐAR
S 23. nóv. 1991
(M (32Í Í){25)$jjjífP ^35j (§)
VINNINGAR FJÖLDI V1NNINGSHAFA UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af 5 3 2.343.067
2. 4^í E 6 123.400
3 . 4af5 150 8.514
4. 3af5 6.093 489
| Heildatvinningsupphæóþessaviku: kr. 12.026.178
m ÆB? 1
UPPLVSINGAR:SIMSVARl91 -681511 LUKKULINA991002