Tíminn - 17.01.1992, Síða 4

4 Tíminn
Föstudagur 17. janúar 1992
Tíininii
MÁLSVARI FRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar. Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrfmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavfk Slml: 686300.
Auglýsingasfml: 680001. Kvöldslmar: Askrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,-, verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vitlausasta og
dýrasta leiðin
Sameining Borgarspítala og Landakotsspítala á, að
sögn heilbrigðisráðherra, að leiða til spamaðar í heil-
brigðiskerfmu. Rekstur stóru sjúkrahúsanna kostar
gífurlega fjármuni og hér er heilshugar tekið undir að
full þörf er á því að nýta þá sem best. Hins vegar kem-
ur í ljós að hér er ekki allt sem sýnist. Eins og í fleiru
hefði verið hollt fýrir ráðherrann sem yfirmann þess-
ara mála að hugleiða málið betur og hlusta á ráð sér-
fræðinga. Þau lágu fýrir.
Tilraunir til sameiningar stóru sjúkrahúsanna,
Borgarspítala og Landspítala, voru gerðar í tíð Guð-
mundar Bjamasonar, fýrrverandi heilbrigðisráðherra.
Þær hlutu harða andstöðu undir forustu borgaryfir-
valda í Reykjavík, sem unnu gegn sameiningunni af
tilfinningalegum og jafnvel pólitískum ástæðum.
Forsvarsmenn ríkisspítalanna létu síðastliðið sum-
ar ráðgjafarfýrirtækið Ernst & Young gera úttekt á
rekstri spítalanna. Hér voru á ferðinni sérhæfðir menn
á sviði heilbrigðismála með reynslu frá mörgum þjóð-
löndum.
Niðurstaða þeirra varð sú að þessi litla þjóð yrði að
líta á sjúkrahúsin í heild sinni, í tilraunum til sparnað-
ar. Sameining Borgarspítala og Landspítala og endur-
skoðuð verkaskipting þeirra mundi leiða til spamaðar
og betri nýtingar tækja og mannafla.
Hins vegar er sú niðurstaða sérstaklega athyglis-
verð að sameining Landakotsspítala og Borgarspítala,
sem leiddi til þess að hér yrðu tveir svo til jafnstórir
spítalar, mundi Ieiða til hækkandi kostnaðar, hámarks
sóunar og hættu á minnkandi gæðum, svo vitnað sé
beint í þýðingu skýrslunnar. Sameining af þessu tagi
mundi leiða til samkeppni með þessum afleiðingum.
í Ijósi þessa er það ofurkapp, sem ráðherra leggur á
að fara þessa Ieið, furðulegt svo ekki sé meira sagt. Þess-
ar niðurstöður hafa þótt legið fýrir í marga mánuði.
Einnig segir í skýrslunni að Iitlir spítalar geti sem
best starfað við hlið hins stóra sjúkrahúss og lagt
áherslu á afmarkaðar greinar. Benda má á að það hefur
verið gert á Landakotsspítalanum hvað varðar augn-
lækningar, þar sem byggð hefur verið upp góð aðstaða
og þjónusta á því sviði.
Málin standa nú þannig að sú leið er farin, sem að
dómi sérfræðinga er vitlausust og jafnframt dýmst fýr-
ir skattgreiðendur þessa lands þegar fram í sækir.
Aðferðin er kapítuli út af fýrir sig. Forsvarsmönn-
um Landakotsspítala er stillt upp við vegg með því að
skera niður fjárveitingar til spítalans. Sameining Rík-
isspítalanna og Borgarspítalans er afgreidd þannig að
fýrir henni sé ekki pólitískur vilji. Auðvitað eru þetta
svör sem skattgreiðendur og notendur heilbrigðis-
þjónustunnar geta ekki látið sér Iynda, ekki síst í ljósi
þess að nú er flötum niðurskurði beitt á launakostnað
í heilsugæslu um land allt, sem óhjákvæmilega mun
hafa verri þjónustu í för með sér. Af þessum niður-
skurði hafa forráðamenn heilbrigðisstofnana sérstakar
áhyggjur og bera saman bækur sínar á fundi síðar í dag
um það efni.
Alvörumál í plati
Allar horfur eru á að fyrr en varir
verða tvö þjóðríki sem teljast til
Vestur-Evrópu hin einu sem ekki
tilheyra Evrópubandalaginu. Þau
eru Island og Liechtenstein. Síðar-
nefnda ríkið er hundrað sinnum
minna að flatarmáli en hið fyrr-
nefnda. fbúamir em rúmlega 28
þúsund og tala þýsku. Furstadæmið
hefúr það gott í tryggu skjóli Sviss
og Austurríkis. Þar er m.a. dýrseld
skattaparadís þeirra sem hafa ráð á
að gerast ríkisborgarar eða skrá fyr-
irtæki sín í landinu.
Það virðast allir vita nema formað-
ur ráðherranefndar Fríverslunar-
bandalags Evrópu að fyrr en
varir verður ekki annað eftir
af af þeim samtökum nema
ísland og Liechtenstein,
með samtals um 290 þúsund
íbúa. Hálft Norður- Atlantshafíð og
þorri ríkja Vestur- Evrópu er á milli
landanna sem brátt verða hin einu í
EFTA.
Fordyrið
Evrópska efnahagssvæðið, EES, er
úr sögunni og hefur líklega aldrei
verið alvara á bak við stofnun þess.
Því er ekki að neita að eftirsjá er að
þeirri hugmynd sem lá að baki EES,
að minnsta kosti fyrir smáþjóðir
eins og ísland og Liechtenstein.
Ef til vill hafa þeir rétt fyrir sér sem
haldið hafa því fram að hugmyndin
um Evrópska efnahagssvæðið hafi
aldrei verið annað en fordyrið að
Evrópubandalaginu og að fúll aðild
að því hefði orðið óhjákvæmileg ef
EES hefði orðið að vemleika.
Að minnsta kosti er að koma í ljós
að það þarf ekki einu sinni að ganga
frá samningum um stofnun EES til
að nær allar EFTA-þjóðimar rjúki
til og sæki um upptöku í sjálft Evr-
ópubandalagið með öllum þeim
kvöðum og réttindum sem því sam-
félagi fylgja.
Haft er fyrir satt að þau EFTA- ríki
sem þegar hafa ekki sótt um inn-
göngu í EB, muni gera það fyrir
áramót.
Það þýðir með meiru að allar
Norðurlandaþjóðimar utan ísland
munu sameinast samfélagi Evr-
ópufamilíunnar.
ísland og Tyrkland munu verða
einu ríkin austan Atlantshafs sem
verða í Nato en ekki Evrópubanda-
laginu. Tyrkir sækja að vísu stíft að
komast þar inn fyrir dyr, en er út-
hýst enn sem komið er.
Leiðarljósið
Ekki er nema von að umræðan um
bandalögin, afstöðu þeirra hvers til
annars, um samninga og um hlut-
deild íslands að þessu öllu saman
hafi verið á reiki undanfarin ár.
Það er nefnilega alltaf verið að
koma þeim skilaboðum til okkar, að
verið sé að semja um þetta eða hitt,
að allt sé nú orðið klappað og klárt
Aftur og aftur er verið að segja þær
fréttir að samningar um Evrópska
efnahagssvæðið séu nær fúllmótað-
ir og aðeins sé eftir að undirrita.
Hvert sigurópið hefur rekið annað
í öllum þessum samningagerðum
og alltaf hafa hagsmunir Islendinga
verið hafðir að leiðarljósi í öllum
samningum.
Þetta hefur gengið svo langt að við
höfúm fengið allt fyrir ekkert, að
sögn utanríkisráðherra eftir að
hann kom úr einni frægðarförinni
þar sem samið var um hið sér-
kennilega Evrópska efnahagssvæði
sem menn ætla seint að koma sér
saman um hvað er í raun og veru
eða hvað það verður.
Raunsönn fréttaskýring
Núna er allt útlit á að það verði
ekki neitt nema að fsland og Liech-
tenstein haldi því til streitu að
mynda bandalag bandalaga, þar
sem stærðarmunurinn verður
ískyggilega mikill.
Þrátt fyrir mikinn fréttaflutning
og mikla „fræðslú' um EES og EB
og alla þá samninga sem staðið hafa
milli bandalaganna er frétt Spaug-
stofumanna um að samningar og
undirritanir Jóns Baldvins Hanni-
balssonar utanríkisráðherra sé bara
grín með földu myndavélina, lík-
lega raunsannasta fréttin og
„fræðslan" sem hérlendar frétta-
stofur hafa flutt af gangi þessara
mála.
Stundum hefúr áður verið látin sú
skoðun í Ijósi í þessu homi að frétt-
ir Spaugstofúnnar væru ekki síður
áreiðanlegar og raunsannar en þær
sem aðrar fréttastofur em að bar-
dúsa við að koma frá sér.
Nú hefur Spaugstofan sýnt og
sannað enn einu sinni að henni er
betur treystandi en öðmm Ijós-
vakamiðlum að sýna landslýð
kjarna máls og að öll fyrirferðin í
kringum EES sé ekkert annað en
allt í plati.
Hvert ná?
Samningar um EES heyra brátt
fortíðarvanda til.
Hvað gerir maður þá?
Sjálfsagt er engin einföld lausn til
á því hvemig hagsmunum íslend-
inga verður best borgið f öllu því
umróti og gjörbreytingum sem fýr-
ir ganga.
Fyrmm leppríki sovétsins vilja
komast í EB og Rússland sækir um
inngöngu í Nato, islömsku ríkin
einangrast og Bandaríkjaforseti
liggur kylliflatur fyrir fótum jap-
anska forsætisráðherrans.
Fríverslunarsamningar við Norð-
ur- Ameríku, tvíhliða samningar
við EB, umsókn um inngöngu í EB
í kjölfar annarra Norðurlanda, efna-
hagsleg einangmn í skjóli Atlants-
hafsbandalagsins eða athuga hvort
Jótlandsheiðar standa enn til boða
em allt möguleikar sem vert
er að íhuga, eða einhverjir allt
aðrir.
Eitt er víst, það verður eng-
inn status quo eða stöðnun í
öllum þeim sviftingum sem yfir
standa og hvergi sér fyrir endann á,
því sagan er endalaus.
Að ná áttum
Því er nauðsynlegt að gá vel til
allra átta og reka ekki viðkvæma
utnríkispólitík eins og hún sé eitt-
hvert grín fyrir framan falda
myndavél, þar sem allt er í plati.
Stefna í utanríkismálum verður
heldur ekki mörkuð af óskhyggju,
sem á sér svo enga stoð þegar á
reynir.
Það em tímamót Gömul ríki og
bandalög hverfa og ný verða til.
Norrænu svanirnir flögra ráðvilltir
í ýmsar áttir, en það verður ekki
lengi.
í því andrúmslofti hverfulleikans
sem nú ríkir reynir á hvort íslend-
ingar kæra sig um eða em færir um
að vera þjóð.
Að ná áttum er ekkert einkamál
eins manns, eins flokks eða ósam-
hentra stjómarliða. Á íslandi er háð
borgarastyrjöld í anda kalda stríðs-
ins þar sem fólkormstur em ekki
háðar en stríðsástand ríkir að öðm
leyti.
Er mál að linni og að menn fari að
átta sig á að við emm að lenda í ein-
hliða efnahagsbandalagi með 30
þúsund manna þjóð í austanverð-
um Ölpum, sem við höfum bókstaf-
lega engin viðskipti við og þekkjum
ekki nema af afspurn.
Misskilningur, stagl og útúrsnún-
ingar og yfirlætislegar yfirlýsingar
um að allt sé fengið en ekki látið af
hendi eiga ekki við varðandi fram-
tíðarskipan íslands meðal þjóða. Yf-
irvegaðar upplýsingar um raun-
vemlega stöðu mála og þjóðarsátt
um hvemig á þeim verður tekið er
það sem nú þarf á að halda.
Þrætubókarlist framagosa verður
að bíða betri tíma. OÓ