Tíminn - 17.03.1992, Síða 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 17. mars 1992
■GH MINNING I --------
Vilhj álmur Guðmundsson
^ frá Gerði
Fæddur 21. ágúst 1900
Dáinn 10. mars 1992
Andlátsfregn Vilhjálms Guðmunds-
sonar firá Gerði kom engum á óvart.
Hann hafði lifað langa ævi og mátt
reyna margt á lífsleiðinni. Lengi
hafði hann verið rúmliggjandi á
hjúkrunarheimilinu Skjólgarði í
Höfn og beðið þess sem koma skal.
Hann kvartaði ekki yfir hlutskipti
sfnu og tók því af sama æðruleysi og
hafði einkennt allt hans líf.
Vilhjálmur fæddist á Skálafelli í
Suðursveit 21. ágúst aldamótaárið.
Það var bjart yfir landinu þetta sum-
ar. Svo virðist sem þá hafi þjóðin
fundið á sér að það væri að birta til í
sögu hennar. Hátíðarhöld voru um
allt land og í stað tómlætis öðlaðist
þjóðin smátt og smátt sjálfsöryggi og
fékk trú á framtíð sinni og var þess
fullviss að hún væri fær um að glíma
við þau mörgu mál sem til úrlausnar
voru. Þessi hugsun kemur glöggt
fram í aldamótaljóðum Einars Bene-
diktssonar:
Öld! Kom sem bragur með lyftandi lag
og leiddu oss upp í þann sólbjarta dag.
Láttu oss tómlæti í tiirmning snúa,
í trú, sem er fcer þar, sem andinn ei nær.
Því gullið sjálft veslast og visnar í augum
þess vonlausa, trúlausa, dauða úr taugum.
Það var í þessu andrúmslofti sem
Vilhjálmur kom í þennan heim. Andi
þessa Ijóðs einkenndi líf hans og
störf. Foreldrar hans voru Sigríður
Aradóttir frá ReynivöIIum í Suður-
sveit og Guðmundur Sigurðsson frá
Borg á Mýrum. Vilhjálmur var
næstyngstur af 13 systkinum. Hann
var í foreldrahúsum til 13 ára aldurs,
en þá fór hann í vist að Selbakka á
Mýrum til Jóhönnu systur sinnar þar
sem hann var í 10 ár. Vilhjálmur
gleypti fljótt í sig anda aldamótakyn-
slóðarinnar. Þrátt fyrir kröpp kjör
ákvað hann að Ieita sér mennta og
búa sig sem best undir lífið. Hann fór
norður í Eyjafjörð og var hjá séra
Gunnari Benediktssyni í Saurbæ um
nokkurt skeið. Hann hreifst eins og
margir aðrir af skólamanninum Jón-
asi Jónssyni frá Hriflu, sem hafði bar-
ist manna harðast fyrir því að efla al-
þýðumenntun í landinu. Hann fór í
Samvinnuskólann haustið 1924 og
útskrifaðist þaðan vorið 1926. Að
loknu námi ákvað Vilhjálmur að fara
til vinnu í allt öðrum landshluta og
var hjá Kaupfélaginu á Þórshöfn um
tveggja ára skeið. Þar líkaði honum
vel að vera, en æskustöðvarnar tog-
uðu í hann, þótt aðstæður væru þar
um margt erfiðar.
Áður en hann fór í skóla hafði
hann kynnst Guðnýju Jónsdóttur frá
Flatey á Mýrum. Þótt hann hefði
mikinn áhuga á að afla sér nýrrar
reynslu, þá er áreiðanlegt að Guðný
átti hug hans og hann ákvað því að
snúa heim, en þau giftust sumarið
1928. Fyrstu tvö árin bjuggu þau í
Flatey, en síðan lá leið þeirra að
Haukafelli á Mýrum. Nú er í Hauka-
felli unaðsreitur Skógræktarfélags
Austur-Skaftfellinga þar sem skógi
hefur verið plantað í stórkostlegri
náttúru, en í þá daga var aðkoman
með öðrum hætti. Ræktað land var
þar lítið sem ekkert og var heyskapur
afar erfiður. Ekki bætti úr skák stöð-
ugur ágangur vatna og eftir nokk-
urra ára búskap fluttu þau aftur í
Flatey um nokkurt skeið.
Á þessum árum tók Vilhjálmur
þátt í félagsmálum á Mýrum og þau
fylgdu honum ávallt síðan. Hann var
þar bamakennari um skeið og sat í
hreppsnefnd frá 1930-1938. Hann
var mikill áhugamaður um málefni
Kaupfélags Austur-Skaftfellinga og
einlægur samvinnumaður. Árið 1931
var hann kjörinn endurskoðandi
Kaupfélagsins og vann við það um
áratuga skeið. Því starfi sinnti hann
af mikilli trúmennsku og samvisku-
semi, eins og einkenndi öll önnur
störf hans.
Á árinu 1938 urðu mikil þáttaskil í
lífi þeirra hjóna. Þá keyptu þau jörð-
ina Gerði í Suðursveit og fluttust
þangað með fjölskyldunni þá um vor-
ið. I Gerði lifðu þau Guðný og Vil-
hjálmur áreiðanlega bestu ár ævi
sinnar. Þar undu þau vel og byggðu
þar upp af miklum dugnaði. Þar var
hann virkur í félagsmálum og sinnti
mörgum trúnaðarstörfum fyrir sveit
sína og sýslu.
Ég átti því láni að fagna að dvelja í
nokkur sumur hjá þeim hjónum.
Þótt íbúðarhúsið væri ekki stórt, var
þar nóg rúm fyrir alla og þar ríkti
gleði, vinnusemi og bjartsýni. Guðný
gekk til vinnu sinnar af miklum
krafti og það lék alit í höndunum á
henni. Hún var glaðvær, fljótvirk og
taldi ekkert eftir sér. Þótt heimilið
væri stórt, þá var hún komin í störf
úti við ef eitthvert hlé gafst. Samband
hennar og Vilhjálms var mjög kært
og þau létu sér annt um alla sem til
þeirra komu.
Á þessum árum var Suðursveitin
einangruð. Menn voru heilan dag að
fara til Hafnar í Homafirði og lítil
samskipti voru milli Suðursveitar og
Öræfa. Allt heimilishald einkenndist
af þessum staðreyndum, en í Gerði
var ávallt nóg af öllu og þar gátu þau
búið fjölskyldunni gott heimili. Vil-
hjálmur hafði yfirleitt ekki mörg orð
um hlutina. Hann gekk til sinna
starfa þögull og ákveðinn. Þess í milii
var hann glaður og hafði gaman af að
segja frá ýmsu sem hann hafði
kynnst á lífsleiðinni. Hann var
áhugasamur um allan fróðleik og í
tómstundum, sem voru fáar, grúsk-
aði hann allmikið í ættfræði.
Það er algengt í Skaftafellssýslu að
margir bæir standa í sama túni.
Næstu bæir við Gerði og í sama túni
eru Hali og Breiðabólstaður. Mikil
samvinna var á milli þess fólks, sem
þarna bjó, um margvíslega hluti. Vél-
ar voru að hluta til sameiginlegar.
Heyskapur, garðrækt, silungsveiði og
jafnvel sjósókn var stunduð í sam-
vinnu. Mikill samgangur var á milli
bæjanna og samvinna eins og best
verður á kosið. Á Breiðabólstað bjó
Þórhallur Bjarnason, sem var stór
maður, mikill vexti, ákaflega hlýr og í
góðu jafnvægi eins og flestir á þess-
um slóðum. Á Hala var Steinþór
Þórðarson, sem var landskunnur fyr-
ir óvenjulega frásagnarhæfileika og
haföi áhuga á öllu sem til framfara
horfði. Steinþór segir svo um sam-
skipti þeirra: „En ef vafi þótti um eitt-
hvað sem ráðslagið var um var mál-
inu skotið undir úrskurð Þórhalls.
Hann var maður réttsýnn og góð-
gjam og vildi hvers hlut bæta og því
síst stofna til vandræða. Þess vegna
hlýddu grannamir hans úrskurði og
vom ánægðir. Svona var sambúðin á
meðan Vilhjálmur og hans fjölskylda
bjó í Gerði. Hún var sannarlega til
fyrirmyndar og öllum sem að stóðu
til ánægju."
Þótt þessar þrjár kempur væm
húsbændur á heimilum sínum, vom
það ekki síst börn þeirra og aðrir
heimamenn sem sáu um verkin. Það
var greinilegt að þeim var öllum mik-
ið ánægjuefni að sjá börn sín taka við
búskapnum og finna að samvinna
innan heimilanna og á milli þeirra
gekk vel fyrir sig.
Vilhjálmur og Guðný eignuðust
sex börn, sem öll erfðu dugnað og
myndarskap foreldranna. Synimir
vom Halldór, Gunnar og Sigurður,
en dæturnar Sigríður, Heiður og
Guðbjörg. Það var mikið reiðarslag
og áfall fyrir heimilið þegar Gunnar
dmkknaði við silungsveiðar í ósnum
við Breiðabólstaðarlón árið 1965.
Gunnar var hvers manns hugljúfi og
var mjög líkur móður sinni í skapi og
hreyfingum. Hann var glaðvær og
alltaf fljótur til verka, ef eitthvað
þurfti að gera. Hann átti marga vini
og var umhyggjusamur við alla sem í
kringum hann vom. Það var gaman
að vera með honum, hvort sem var
við störf heima við, veiðar eða þegar
hann var að brjótast yfir vötn á her-
tmkk sem hann átti.
Upp úr þessu flytja þau Vilhjálmur
og Guðný á Höfh og komu sér þar
ágætlega fyrir, en áföllin urðu fleiri.
Árið 1967 lést Sigurður sonur þeirra
af slysförum við vinnu á Höfn. Sig-
urður hafði dvalist lengst af í Flatey
hjá móðurfólki sínu og varð fráfall
hans mikið áfall fyrir fjölskyldurnar
frá Gerði og í Flatey. Þau hjónin bám
sorgina vel, enda trú þeirra mikil og
vissa um annað tilvemstig. Þau
höfðu þroskast af harðri lífsbaráttu
og voru vön að taka því sem bar að
Fyrir utan hina föstu frímerkja-
klúbba, sem starfa í Landssambandi
íslenskra frímerkjasafnara og þessi
þáttur fær sjaldan eða aldrei fréttir
frá, hafa þættinum borist ánægju-
legar fréttir af mikilli fjölgun frí-
merkjaklúbba í landinu.
Meðal annars leggjast æska og elli
á eitt um að skemmta sér við frí-
merkjasöfnun. Klúbbamir em sem
hér segir:
1) Frímerkjaklúbbur aldraðra, að
Vesturgötu 7,101 Reykjavík. Þetta er
klúbbur eldri borgara, sem hittist
þarna á hverjum mánudegi. Klúbb-
urinn mun hafa hafið starfsemi sína
árið 1990. Formaður er Vilhjálmur
Halldórsson.
2) Frímerkjaklúbbur Æskunnar,
Pósthólf 18, 510 Hólmavík, er í raun
framhald af fyrri klúbbnum, sem var
endurvakinn 1990. Núna em um 50
félagar og mikið skrifast á.
3) íslenskir Mótívsafnarar, Póst-
hólf 1232, 121 Reykjavík. Þessi
klúbbur var stofnaður sunnudaginn
2. febrúar síðastliðinn, en þeir, sem
gerast félagar fyrir 1. maí 1992, telj-
ast vera stofnfélagar. Stjórnin sam-
anstendur af: Formaður Guðni
Gunnarsson, varaformaður Sigurð-
ur R. Pétursson, gjaldkeri Hlöðver B.
Jónsson, meðstjómandi Pétur H. Ól-
afsson og varamaður Sigmar Sig-
urðsson.
4) í Reykhólasveit hefir mér verið
garði. En enn á ný barði sorgin að
dymm, því Guðný varð fyrir slysi og
andaðist á Landakotsspítalanum 30.
júní 1970.
Það þarf sterka menn til að þola
slík áföll, en Vlhjálmur var enginn
venjulegur maður og hélt áfram að
takast á við lífið með hjálp eftirlifandi
ástvina sinna. Hann bjó hjá Halldóri
syni sínum og konu hans, Hallbem
Karlsdóttur úr Öræfum, þar til hann
flutti á Skjólgarð. Dóttir hans Sigríð-
ur er gift Jóni Arasyni, en þau bjuggu
lengi að Nýpugörðum á Mýmm,
Heiður er gift Kristni Guðjónssyni og
eiginmaður Guðbjargar er Einar
Gíslason. Þær systur hafa búið á
Höfn eftir að þær fóm frá Gerði og
búa öll systkinin þar nú.
Það styrkti Vilhjálm mikið í langri
sjúkralegu að eiga börnin og bama-
bömin við hliðina á sér og njóta um-
hyggju þeirra og ástúðar. Skjólgarð-
ur varð hans síðasta heimili þar sem
starfsfólkið hugsaði um hann af mik-
illi alúð. Þrátt fyrir mikil þrengsli og
á margan hátt erfiðar aðstæður, gat
þetta ágæta fólk búið honum gott
ævikvöld eins og fjölmörgum sý-
slungum hans. Fyrir þetta vom hann
og ættingjar hans afar þakklátir.
Hann eins og allir aðrir óskaði þess
sagt, að klúbbur sé starfandi í skól-
anumjjar.
5) I Bakkafirði mun ennfremur
vera starfandi frímerkjaklúbbur og
nýtur hann, að því er mér er sagt,
fulltingis stöðvarstjórans hjá Pósti
og síma á staðnum, og er það vel.
Af þessu verður séð að mikil
gróska er meðal frímerkjasafnara í
landinu, þótt flestir séu þessir klúbb-
ar vafalítið fámennir. Þar sem mér
hefir skilist á þeim, sem haft hafa við
Frimerki
mig samband, að enn fleiri slíkir
klúbbar séu starfandi, þætti mér
mjög gaman að heyra um þá eða að
heyra frá þeim. Hvað em menn að
aðhafast í slíkum klúbbum, og
hvernig ganga fundirnir fyrir sig?
Látið heyra frá ykkur, svo að t.d. aðr-
ir geti haft samband og jafnvel feng-
ið að vinna með ykkur.
Þetta fólk, sem vinnur saman í
svona klúbbum, er að safna fyrir eig-
in ánægju, en ekki til að sýna eða
safna gullmedalíum. Því óska ég öll-
um þessum söfnumm til hamingju
með framtakið.
Þegar þessi þáttur er ritaður, 17.
febrúar 1992, hefir höfundi hans
borist frétt í kunningjabréfi, dag-
settu 12.2.1992, um að halda eigi frí-
innilega að enn betur mætti búa að
þeim sem síðar kæmu. Hans kynslóð
var sátt við sitt, en naut þess að upp-
lifa framfarir í landinu ásamt betri
kjömm og aðbúnaði afkomendanna.
Þegar ég nú kveð Vilhjálm vin
minn, Villa í Gerði, verður manni
hugsað til þess hvað hans kynslóð
mátti reyna og hverju hún fékk áork-
að. Með ekkert í höndunum fór hann
til mennta, byggði upp myndarlegt
býli og eignaðist stóra fjölskyldu.
Hann hafði lítið handa í milli allt sitt
Iíf, en gat þó ásamt elskulegri eigin-
konu búið fjölskyldu sinni gott heim-
ili. Hann mætti ekki aðeins óblíðum
náttúmöflum, þegar hann var að
koma sér fyrir undir Vatnajökli milli
beljandi vatnsfalla. Sorgin Imúði dyra
og fáir máttu reyna jafnmikið og
hann.
Hvað gerði honum kleift að kom-
ast í gegnum þetta allt? Ég er ekki í
nokkmm vafa um að það var trúin á
landið og trúin á það sem yfir okkur
vakir. Þrátt fyrir allt mótlætið var
hann sá gæfumaður að líta til hins
bjarta í lífinu, meta það meira sem
honum var gefið og bera í hljóði þá
miklu sorg sem hann varð fyrir. Það
er hægt að læra mikið af lífi þessa
manns og hann gaf mörgum mikið.
Þar á vel við, sem segir í því Ijóði sem
áður var vitnað til:
Hver þjóð, sem í gæfu og gengi vill búa,
á guð sirm ogland sitt skal trúa.
Steinþór á Hala sagði um Vilhjálm
sjötugan: „Viihjálmur fæddist á
morgni þessarar aldar. Hann telst því
eitt af bömum aldarinnar. Hann hef-
ur unnið sitt hlutverk sem sannur ís-
lendingur á langri ævi með trú á land
sitt og þjóð. Hann hefur í hvívetna
lagt orð og rétt hönd til þess sem bet-
ur hefur mátt fara. Slíkir menn em
virðingarverðir."
Ég er þakklátur fyrir að hafa
kynnst Vilhjálmi og Guðnýju og átt
með þeim ógleymanlegar stundir.
Við Sigurjóna og foreldrar mínir, Ás-
grímur og Guðrún, sendum bömum,
tengdabörnum og bamabömum
okkar innilegustu samúðaróskir í
þeirri vissu að Vilhjálmur muni nú
mæta Guónýju sinni á nýjan leik á
öðm tilvemstigi.
Halldór Ásgrímsson
merkjasýningu á íslandi á þessu
herrans ári. Ennfremur ein upp-
hringing frá öðmm kunningja. Frá
Félagi frímerkjasafnara í Reykjavík
hefir ekki heyrst orð, þó mun þetta
eiga að vera 35 ára afmælissýning
þess. Ekki hefur heldur heyrst orð
frá Landssambandi íslenskra frí-
merkjasafnara. Þessir aðilar virðast
ekki þurfa að kynna störf sín. Ef til
vill hafa þeir ekki blaðafulltrúa, og
ritarar hafa svo mikið að gera við að
undirbúa sýninguna að þeir gleyma
að segja frá því að það eigi að halda
hana. Umsóknarfresturinn rennur
út þann 25. febrúar.
Verða kannske einhverjir sér-
stimplar notaðir á sýningunni? Ef
svo er, hvenær og hvemig verða þeir
tilkynntir?
Undirritaður spyr, sökum þess að
hann skrifar opinbera frímerkja-
þætti fyrir dagblaðið Tímann og dag-
blaðið Dag. Ennfremur fyrir Æsk-
una, sem er víst stærsta bamablaðið
á landinu. Allir þessir lesendur eiga
rétt á því að fá að fylgjast með hlut-
um, sem em gerast í frímerkjaheim-
inum, og reynir höfundurinn að
standa að því eftir besta megni. Þeg-
ar svo sýningaraðilar fela sig á þenn-
an hátt, vil ég biðja lesendur mína
afsökunar, en sökin var ekki mín.
Vonandi verður aðsókn ekki í sam-
ræmi við kynningu.
Sigurður H. Þorsteinsson
-------------------------------------------------\
if
Hjartkærar þakkir fyrir samúð og kveðjur, við andlát og útför fööur okkar
Jens Aðalsteinssonar
frá Hólmavík
Högni Jensson Alda Jensdóttir
Guðrún Jensdóttir Jóhanna Jensdóttir
F rímerkj aklúbbar
að störfum í vetur