Tíminn - 08.05.1992, Blaðsíða 5

Föstudagur8. maí 1992
Tíminn 5
Bjarni Hannesson:
GATT-III gildran
Útflutningur á beinum og óbeinum landbúnaöarafurðum
og innflutningur á vörum til landbúnaöarins
í milljöröum króna verölag 1990
Wfaðt
Fut voðlag mifiafi vifi 1990
1981 82
Mismunur á gjaldeyristekjum og gjaldeyriseyöslu
vegna landbúnaöarframleiösiu 1981 til 1990
netto gjaldeyristekjur um 18,2 milljaröar kr. á verölagi '90
Gjildeyrijöflun unfiran eyflilu
Rumhcinuki: VaihnarskýTikir
Fut vofiUg mitUfi vifi 1990

1981 82 83 84 85 86 87 88 89 90
Helstu atriði, sem snúa að toll-
ígildun, eru þessi:
(1) Tollígildun (tarifRcation) á
aö koma í stað magntakmarkana
á innflutningi og annarra inn-
flutningshafta. Ibllígildun felur í
sér að reiknaður er tollur, sem er
mismunur á heimsmarkaðsverði
(c.i.f.-verði þar sem það hægt) og
heimamarkaðsverði vöru (heild-
söluverði), sem lotið hefur inn-
flutningstakmörkunum. Viðmið-
unarár eru 1986-1988. Hið reikn-
aða tollígildi verður viðurkennt
sem jafhgild innflutningsvemd á
við magntakmarkanir og kemur í
stað þeirra sem upphafsviðmiðun
fyrir þessar vörur.
Síða 3 í handriti.
Fyrir landbúnaðarvörur, sem
ekki hafa lotið magntakmörkun-
um, verður upphafsviðmiðun þær
tollbindingar, sem í gildi eru, eða
rauntollur 1. september 1986 fyrir
þær vörur sem eru með óbundna
tolla, hvort tveggja skv. GATT-
skrám.
(3) Þeir tollar og tollígildi, sem
um getur í (1) og (2), eiga að
lækka um 36% að einfoldu (simple
average) meðaltali á jöfhum
áföngum á árunum 1993-1997, þó
þannig að fyrir enga vöru verði
lœkkunin minni en 15%.
(4) Allir tollar, þ.m.t. tollígildi,
verða bundnir í GATT-skrám.
Varðandi lágmarksaðgang
(minimum access) og rtkjandi
markaðsaðgang (current access)
ergert ráð fyrir að samið verði um
eftirfarandi:
(1) Veita á lágmarksaðgang fyr-
ir þær búvörur, sem enginn eða
minniháttar innflutningur hefur
verið á, með þeim hætti að stofhað
verði til tollkvóta fyrir vör-
una/vöruflokkinn sem nemur 3%
af innanlandsneyslu við gildistöku
og auka hann í 5% á samnings-
tímanum.
Tollur á kvótanum skal vera
enginn eða lágur."
Innskot: Texti um þetta ákvæði í
svokölluðu endanlegu vinnuskjali
Dunkels er eftirgreindur:
Section C: Requirements conc-
erning minimum access opportun-
ities.
14. Minimum access opportun-
ities shall be implemented on the
basis of a tariff quota at a low or
minimal rate and be premided on
an m.f.n. basis.“
Vistfræðilegt stórslys
Bírókratar og viðskiptajöfrar
geta stundum verið stuttorðir, en
þeir aðilar, er þetta sömdu, hafa
vonandi ekki gert sér grein fyrir
hversu skelfilegar afleiðingar þetta
ákvæði myndi hafa og ákvæðið
ásamt 3-5% reglunni verði því al-
gerlega fellt brott og engin önnur
keimlík tekin inn í staðinn í endan-
legum samningi, ef af honum verð-
ur.
Ef að ákvæðin yrðu samþykkt í
GATT-III samningum, myndu þau
eyðileggja alla eðlilega verðmynd-
un á flestum eða öllum helstu
framleiðsluvörum íslensks land-
búnaðar (einnig á landbúnaðaraf-
urðum í flestum norðlægari Evr-
ópulöndum, Kanada og Japan og
víðar). Þetta ákvæði í samnings-
drögum Dunkels hlýtur að teljast
samningsbundin (dumping) undir-
verðs ákvörðun um innflutning
inn á markaði fjölda ríkja, sem
mun valda óhemju eyðileggingu í
eðlilegri verðmyndun hinna ýmsu
landa, og til lengri tíma litið,
byggðaeyðingu á landbúnaðar-
svæðum á norðlægari slóðum og
landbúnaður, að sterkum líkum,
smátt og smátt leggjast af suður
undir mitt Evrópusvæðið. Vart
verður trúað að nokkur þjóð á
þessum svæðum ljái máls á því að
samþykkja þetta heimskulega
ákvæði í samningsdrögum Dun-
kels. Berjast ber því fyrir því að
ákvæðin falli algerlega brott úr
endanlegum samningi, ef hann
verður gerður.
Geta má þess að fulltrúar land-
búnaðar hafa áætlað að t.d yrði
fækkun bænda í Noregi um 30-
50%, í Finnlandi allt að 60-80%,
Austurríki 30%, og gefa má sér þær
forsendur að þar sem landbúnaður
hefur notið verulegrar aðstoðar þá
yrði fækkunin á þessum nótum í
kaldtempraða beltinu.
Að draga fram sannanir fyrir
þessari fullyrðingu er ekki hægt
hér, sökum skorts á rými. Til þess
þyrfti að sýna fram á tilfærsluna,
sem óhjákvæmilega yrði á land-
búnaðarframleiðslunni, og þá
grundvallarbreytingu, sem yrði
innan landbúnaðarins víða á hnett-
inum. Það mætti kalla kerfis-
bundna eyðingu fjölskyldubúa í
núverandi formi yfir í það, sem
kalla mætti iðnbú og/eða verk-
smiðjubú, skaðræðisbreyting sem
valda myndi óhemjutjóni, ef af
yrði, sem vonandi verður aldrei.
Minna má á að þegar er í gangi
slíkur búrekstur, til dæmis í Brasil-
íu þar sem hitabeltisskógar eru
brenndir niður til þess að skapa
SEINNl HLUTI
beitilönd fyrir nautgripi til kjöt-
framleiðslu. Landið er notað í
nokkur ár, en þolir ekki breyting-
una og verður ónýtanlegt, breytist
jafnvel í hálfgerða eyðimörk eða
jarðvegurinn skolast burt. En sjálf-
sagt verður kjötkílóið ódýrt frá
slíkum búum, meðan eyðilegging
landsins er ekki reiknuð inn í
kostnaðinn. Þetta lögmál mun víða
eiga við í heittempraða svæðinu og
hitabeltinu, mætti sjálfsagt finna
margar sannanir fyrir slíku víða
um lönd.
Síða 4 í handriti.
Sterkasta röksemdin til að vinna
gegn slíkri tilfærslu á framleiðslu
landbúnaðarafurða frá kaldtempr-
aða beltinu til heittempruðu belt-
anna er fyrst og síðast vistfræðilegs
eðlis, þær staðreyndir að jarðvegur
er viðkvæmari gagnvart ofnotkun,
hættara er við eyðileggingu Iands
sökum ofnotkunar, t.d. efnameng-
unar, vegna áveitna sem sumstaðar
hefúr breytt landi í ófrjóa eyðimörk
o.fl. o.fl.
Á heittempruðu svæðunum er
sjúkdómahætta miklu meiri en á
hinum kaldtempraðri, meindýra-
plágur skaðvænlegri, óveðurstjón
og breytingar í úrkomu og einnig
er stjórnmálalegur óróleiki víða á
þeim svæðum.
Áætlanir þessar verða því að
teljast „glæpur" gegn mannkyni
öllu, sökum minnkaðs matvæla-
framleiðsluöryggis á hnettinum,
og því skynsamlegast að berjast
fyrir því að GATT-III landbúnaðar-
kaflinn verði felldur burt úr samn-
ingnum í heild sinni. Ríkjandi
ástand mætti vera betra innan
GATT II, en tiifærslu-, verslunar-
og iðnbúa-landbúnaðarstefna
GATT-III myndi einungis skapa
enn verra ástand en nú er, þegar
litið er til lengri tíma.
Eyðibyggðastefnan
Aths. B.H. Drög Dunkels fela í
sér innflutningskröfur á mjólkur-
afurðum 3-5% af heildarmarkaði
innanlands, á engum eða lágum
tollum. Þetta, ef af yrði, gæti eyði-
lagt raunhæfa verðmyndun á
mjólkurafúrðum hér á íslandi, td.
eru um 14 til 30 milljónir Iítra
mjólkur notaðar í margskonar full-
vinnslu og það er nálægt 1/3 af
heildarframleiðslu.
Kjötafurðir eru undir sömu sök
seldar vegna þessarar 3-5% lág-
marksreglu, og engar tryggingar
um að íslenskar heilbrigðisvcimir
dugi til hindrunar á innflutningi
hvorki á óunnum og/eða unnum
vörum.
Afurðir úr jurtaríkinu eru einnig
í hættu vegna 3-5% reglunnar, sér-
staklega hvað raunhæft fram-
leiðslukostnaðarverð áhrærir, því
fyrirfram er ljóst að verð frá gróð-
urhúsabændum og jarðávaxta-
framleiðendum getur alls ekki
keppt við innflutning frá suðlægari
slóðum.
Nú fer fram skráning skuldbind-
inga, sem vinna átti fyrir hönd fs-
lands og leggja fram fyrir 1. mars
1992, að líkum á vegum Landbún-
aðarráðuneytisins. Þar skiptir afar
miklu að vinnu verði þannig hagað
að notaðir séu allir möguleikar til
þess að nýta sér heimildir fyrir yfír-
tollun á öllum sviðum, því þessi
vinna verður notuð sem grundvall-
arútreikningar á endanlegum
möguleika Islands til að verja sig
fyrir erlendri vöru sem oft mun
verða og verður á undirverði
(dumping) af ýmsum ástæðum.
Ég bendi á að ef drög Dunkels
yrðu samþykkt, myndi eftir sem
áður vera mikið magn og fjölbreytt
á heimsmarkaði af niðurgreiddum
landbúnaðarafurðum, þar sem
drögin gera ekki ráð fyrir nema um
30-40% samdrætti í niðurgreiðsl-
um þeirra þjóða, sem hafa og
munu greiða niður ýmsar land-
búnaðarafurðir. Einnig mun verða
að líkum alltaf áhætta á sérstökum
„dumping" vörum, sem settar yrðu
á markað með misjafnlega lögleg-
um hætti og erfitt um vamir gegn
slíku.
Verður þessi vinna lögð fyrir rík-
isstjóm, landbúnaðarnefnd Alþing-
is og Alþingi, og kynnt hagsmuna-
aðilum áöur en það verk verður lát-
ið í hendur samningamanna ís-
lendinga í GATT-viðræðunum?
Ritað 10/41992
Blómvöndur frá Guemsey
Nú hefur enska eyjan Guemsey
ákveðið að skipta um gerð al-
mennra frímerkja í notkun á
eynni. Hið nýja myndefni, sem vai-
ið hefur verið, er blóm. Það eru
raunar ekki aðeins einhver blóm,
heldur þau blóm sem þekktust eru
sem ein af aðalútflutningsvörum
eyjarskeggja.
Anemónur og gladíólur em ef til
vill nöfn, sem við þekkjum hér
heima og vissum jafnvel ekki að
væm útflutningsvara frá Guemsey.
Ekki má heldur gleyma nellikkum
og rósum, fresíum og svo blóm-
vendinum, sem ég notaði í fyrir-
sögninni og er á myndinni á frí-
merkinu sem hefur nafnverðið eitt
sterlingspund.
Þama er um að ræða 10 mis-
munandi frímerki með verðgildun-
um 3p, 4p, 5p, lOp, 16p, 20p, 23p,
40p, 50p og 1 pund. Þá hefur verið
ákveðið að þessi samstæða al-
mennra merkja verði látin gilda
fram yfir aldamót. Hins vegar verða
10 ný frímerki í sömu samstæðu
gefin út í febrúar 1993; verður þar
um ný verðgildi að ræða.
Frímerki þessi eru hönnuð af
Roger Gorringe og prentuð hjá
BDT International Security Print-
ers Ltd. í offset-Iitprentun. Frí-
merkin em með tökkun 14x14,
prentuð á yfirborðsmeðhöndlaðan
pappír án vatnsmerkis og með PVA
lími. Arkarstærðir em 2x50 frí-
merki af lægri verðgildunum, með
gutter-pömm á milli, en punds-
merkið er í 2x25 frímerkja örk með
gutter-pömm á milli.
Frímerki
Það er sérstaklega skemmtileg
athugasemd í bæklingnum, sem
kynnir frímerkin, en þar segir:
„Síðan snemma á nítjándu öld hef-
ur blómaræktendum tekist að
framleiða fjölda nýrra skrautjurta-
tegunda, en aldrei hefur þeim tek-
ist að framleiða nýjan blómailm."
Blómaræktendur á Guemsey
flytja árlega út blóm fyrir um 30
milljónir sterlingspunda. Áttatíu
hundraðshlutar þessa útflutnings
fara á markað á Bretlandi. Auk þess
em 80% allra þeirra fresía, sem þar
em seldar, frá Guemsey. Fyrstu
gróðurhúsin á eyjunni vom byggð
fyrir 200 ámm af manni, sem hét
Peter Mourant. Hann byggði þau í
Candie-garðinum í St. Peter PorL
Þessi gróðurhús standa enn. Sam-
tök ylræktenda vom stofnuð á Gu-
ernsey árið 1894. Árið 1904 var út-
flutningurinn kominn í um 60
þúsund sterlingspund að verðmæti
á ári. Það vom blóm, sem seld vom
fyrir 40 þúsund, en laukar til Hol-
lands og Bandaríkjanna fyrir 20
þúsund pund.
Þarna verður blómasaga Guemsey
sögð í tveimur frímerkjasamstæð-
um.
Sigurður H. Þorsteinsson
Blómasamstæöan
frá Guernsey.
GUERNSEY
GUERNSEY
GUERNSEY
GUERNSEY
GUERNSEY