Tíminn - 26.06.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Föstudagur 26. júní 1992
Tíminn
MÁLSVARl FRJÁLSLYHDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJll
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóran Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Síml: 686300.
Auglýsingasfmi: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Huglæg kreppa
Eftir Viðeyjarför gáfu formenn stjórnarflokkanna út
sameiginlega yfirlýsingu um að hafið væri nýtt tíma-
bil grósku, frjálsræðis í viðskiptum og peningamál-
um og aðlögun að efnahagskerfum heimsins. í kjölfar
bættra ríkisfjármála átti að fylgja aukin og almenn
velmegun, sem studd væri af samkeppni og vaxta-
frelsi.
En ekki var ríkisstjórn fyrr komin almennilega á
koppinn en allar væntingar um glæsilega framtíð
voru afturkallaðar og skrattinn málaður á vegginn og
kallaður fortíðarvandi. í skugga þessa bölmóðs voru
fjárlög afgreidd með verulegum halla, sem eykst eftir
því sem líður á árið og enginn þorir að nefna hver
verður undir lok fjárlagaársins.
í anda svartsýni og ráðaleysis stjórnarinnar er
krepputalið gert að veruleika með samdrætti, gjald-
þrotum og fjöldauppsögnum. Heilu atvinnugreinun-
um er stefnt í beinan voða með óhóflegum samdrætti
og aðhaldssemi lánastofnana og sjóða og er bölsýnin
og úrtölurnar farnar að hafa veruleg áhrif til hins
verra á allt athafnalíf í landinu.
Ríkisstjórnin var varla búin að fá skýrslu Alþjóðahaf-
rannsóknarstofnunarinnar í hendur þegar forsætis-
ráðherra geystist í fjölmiðla með þau tíðindi að nú
væri það svart. Ofan á fortíðarvandann, sem var að
buga hann, tilkynnti Davíð að nú yrði að hætta fisk-
veiðum líka, og svo gekk bunan út úr hverjum ráð-
herranum af öðrum um sultarólar og að þetta og hitt
yrði ekki sársaukalaust. Talað er um að lækka kaupið
og draga enn úr opinberri þjónustu og að láta þá, sem
hennar þarfnast sárast, borga úr eigin vasa. Hins veg-
ar er aldrei minnst á hvernig efnalítið fólk á að aura
saman í þjónustugjöldin.
Þeim, sem eitthvað fylgjast með sjávarútvegi, kom
skýrslan ekki á óvart. Hún er f samræmi við minnk-
andi þorskafla og útgerðin aðlagar sig breyttum að-
stæðum, eins og hún þarf ávallt að gera.
Mörgum þótti nóg um þegar ráðherrarnir gengu
fram fyrir skjöldu að draga kjark úr mönnum og hafa
uppi ráðlaust svartnættishjal um hvaðeina og sjá ekk-
ert annað fyrir sér en óleysanleg vandamál og kreppu
á nánast öllum sviðum þjóðlífsins. Enda færist deyfð
og drungi yfír athafnalífíð, fyrst framleiðslugreinar
og síðan þjónustugreinar eins og síminnkandi at-
vinna og umsvif bera glögg merki.
Þá skeður það að Vinnuveitendasambandið kveður
upp úr um að áhrif minnkandi þorskveiði verði
hvergi nærri eins mikil og ráðherrabölmóðurinn er
búinn að útmála. í stað 15 milljarða tekjumissis verði
hann aðeins um 4 milljarðar. Það eru nefnilega fleiri
ætir fiskar í sjó en þorskur, og útgerð og jafnvel
markaðir eru furðufljótir að aðlagast breyttum að-
stæðum í lífríki sjávarins.
Síðan birti Þjóðhagsstofnun nýjar spár, sem eru
nánast samhljóða niðurstöðum Vinnuveitendasam-
bandsins. Munurinn liggur aðeins í mismunandi for-
sendum hvað varðar tímasetningar á útreikningum.
Vandamál atvinnulífs og efnahagsmála er ekki síst
svartsýni og vanhæfni þeirra, sem með yfírstjórn fara,
til að takast á við úrlausnarefnin í stað þess að mikla
vandræðin fyrir sér og magna þar með kreppuna, sem
ekki er síður huglæg en raunverulegur efnahags-
vandi.
Um lifandi tónlist og „sveifluu
Ég var í Samvinnuskólanum að
Bifröst fyrir 30 árum. Skólinn
var vel útbúinn á þeirra tíma
vísu, stóð á fallegum stað í Grá-
brókarhrauni við Hreðavatn, þar
sem hann stendur enn. í eldri
hluta hússins, sem Sigvaldi
Thordarson arkitekt teiknaði á
sínum tíma, var notaleg setu-
stofa með stórum ami, þar sem
bogadreginn gluggi sneri út að
hrauninu og veginum, sem Iá
hjá garði, milli Reykjavíkur og
Norðurlands.
í þessari setustofu var
samkomustaður nemenda.
Þar var píanó, og ósjaldan
tóku menn lagið á síð-
kvöldum, og í þessari setu-
stofu vom haldnar kvöldvökur
um hverja helgi.
Hljómflutningstækin
Hins vegar var eitt verkfæri í
þessari umtöluðu setustofu, sem
mér hefur oft orðið hugsað til í
seinni tíð, en það vom hljóm-
flutningstæki sem einhverjir ör-
látir menn höfðu gefið skólan-
um. Þetta vom góð tæki miðað
við það sem þá var, og þarna var
plötusafn sem ég sé núna að hef-
ur verið allmerkilegt. Þar var
nokkurt safn af sígildri músík,
og töluvert safn af plötum djass-
leikara. Það var einn liðurinn í
skólastarfmu að skipa sér í
klúbba. Meðal þeírra voru djass-
klúbbur og klúbbur um sígilda
tónlist. Þeir, sem vildu hlusta á
þessa tónlist, komu saman síð-
degis um helgar. Á þessum tíma
var ekkert sjónvarp, og ég man
ekki eftir neinum af skólafélög-
um mínum sem bjó svo vel að
flytja með sér hljómflutnings-
tæki í skólann.
Djassinn á uppleið
Þetta varð til þess að ég fór að
hlusta á djass. Plötusafnið í setu-
stofunni í Bifröst hafði að geyma
efni með mörgum af stórmeist-
urum þessarar tónlistar, þótt
það væri ekki mikið að vöxtum.
Þar heyrði ég fyrst í saxófónin-
um hans Stans Getz, og veitti
eftirtekt léttleika Dukes Elling-
ton, svo einhverjir séu nefndir.
Það er nú svo, að sú árátta að
hlusta á þessa tegund tónlistar
hefur aukist hjá mér með árun-
um. Ekki er það síst vegna þess
að nú seinni árin er þessi tónlist-
ariðkun mjög á uppleið, og er
þar fyrir að þakka mörgum
áhugamönnum, auk tónlistar-
mannanna sjálfra sem hafa verið
óþreytandi að halda henni fram
og flytja hana.
Ég ætla ekki að reyna að skýra
það út af hverju ég hef gaman af
þessari tónlist. Það er eins og
með fallega mynd. Það er ekkert
hægt að útskýra af hverju manni
finnst hún falleg. Manni finnst
það bara. Ég get þó sagt það að
djassinn er lifandi og persónu-
legur, og honum er komið til
skila án þess að heilt raforkuver
þurfi til þess að knýja hljóðfær-
in. Allur er hann byggður í
kringum hina óútskýranlegu
sveiflu, sem ég fann fyrst þegar
ég settist niður í rólegheitum í
setustofunni á Bifröst fyrir þrjá-
tíu árum, til að hlusta.
Lifandi tónlist
Með fjölgun veitingastaða í höf-
uðborginni, þrotlausu starfi
Djassvakningar og áhuga ein-
stakra manna er nú svo komið
að víða er hægt að hlusta á djass
og blús í borginni. Á fjölda veit-
ingastaða er nú að finna lifandi
tónlist, og þeim tónlistarmönn-
um fjölgar óðum sem ná góðum
árangri í þessari grein, og spila
skínandi vel. Útvarpið hefur ekki
látið sitt eftir liggja og nú síð-
ustu tvö árin hefur það gengist
fyrir djasshátíðinni Rúrek í sam-
vinnu við Reykjavíkurborg.
Einkastöðvar hafa einnig gert
góða hluti á þessu sviði, og má
þar nefna Aðalstöðina sem er
með fasta þætti bæði um djass
og blús.
Allt þetta er til þess að auka veg
þessarar tónlistar, en það er með
hana eins og annað á listasvið-
inu að hún fellur ekki öllum í
geð. Við því er ekkert að segja.
Úrvalslið fyrir austan
Það, sem varð til þess að ég fór
að hugleiða þessi efni núna, er
það að ég dvelst um þessar
mundir heima hjá mér á Egils-
stöðum. Þegar ég fór í Kaupfé-
lagið að kaupa mjólkina um dag-
inn, fór ég að lesa auglýsingu,
sem hékk þar uppi, um djasshá-
tíðina núna um helgina. Mér til
ánægju sá ég það að úrvalslið er
væntanlegt til þess að troða upp
á hátíðinni. Þetta er fimmta árið
sem hún er haldin, og djasshá-
tíðin á Egilsstöðum er orðin
fastur liður á sumardagskránni í
byggðarlaginu og á Austurlandi
öllu. Tilkoma hennar hefur verið
mikil lyftistöng fyrir þessa tón-
listariðkun á þeim slóðum.
Ég hugsaði með mér að það
væri merkilegt hvað honum
Árna hefði tekist að ná í
góða krafta núna, en það er
auðvitað ekkert nýtt. Þessi
hátíð hefur orðið að veru-
leika vegna þess að það
hefúr ávallt verið vel til hennar
vandað. Þetta er alvöruveisla fyr-
ir djassáhugamenn og það hefur
alltaf verið svo.
Það er Ámi ísleifs, sem hefur
borið hitann og þungann af
þessu starfi, en það er eins með
þetta framtak eins og svo margt
annað að það er borið uppi af
áhugasömum einstaklingum,
og er hann þar í fararbroddi.
Lykillinn að fVamgangi hátíðar-
innar hefur verið sá að gefast
ekki upp, og fara fram með því
hugarfari að sígandi lukka sé
best.
Gildi tyllidaganna
Kosturinn við slíkar hátíðir er
sá að þær gefa efhilegu fólki
möguleika á því að koma fram, í
bland við þá sem lengra eru
komnir. Auk þess eru þær krydd
í tilveruna sem nauðsynlegt er
að hafa.
Ég held að það sé með djassinn
eins og aðrar listgreinar, að hon-
um þarf að venjast, rétt eins og
sígildri tónlist. Tækifæri til þess
að hlusta og komast í snertingu
við tónlistarflutning af þessu
tagi verður til þess að auka næ-
mið fyrir töfrum þessarar tón-
listar eins og annarrar. Að hafa
tyllidaga á þessu sviði eins og
djasshátíð, hvort sem hún er á
Egilsstöðum eða einhvers staðar
annars staðar, er vísasta leiðin til
þess að ná til fólksins. Starf á
sviði félagsmála og listflutning-
ur á sem flestum sviðum skapar
aðlaðandi samfélag, þó að vinn-
an og verðmætasköpunin og
grár hversdagsleikinn sé undir-
staðan.
J.K.