Tíminn - 02.07.1992, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 2. júlí 1992
Ákvörðun Þjóðverja um að hætta þátttöku í smíði evrópskrar orrustuþotu vekur upp spurningar um framtíðarhlutverk NATO:
YFIRMENN NATO
ERU GRÁTINÆR
^fcvörðun Þjóðveija um að hætta þátttöku í smíði evrópsfcrar orr-
ustuþotu vekur upp ýmsar spurningar um NATO og framtíðarhlut-
verk bandalagsins. Frá því að Berlínarmúrinn féll í nóvember 1989
hefur ýmsum áætlunum um vopnabúnað verið skotið á frest eða
þær jafnvel gefnar upp á bátinn. Framkvæmd þessara áætlana, sem
varðaði endurnýjun herskipa jafnt sem Ioftvarnarkerfa, hefði kostað
miljarða dollara.
Manfred Woerner, aðalfram-
kvæmdastjóri NATO, hét nýlega á
stjórnvöld í Bonn og sárbændi þau
um að hætta ekki þátttöku í hinni
fjölþjóðlegu smíði orrustuþotunnar
(EFA). Hann lét þess meðal annars
getið að Þjóðverjar yrðu hvort eð er
að endumýja sínar gömlu orrustu-
þotur fýrir árið 2000. Manfred Wo-
erner hefur greinilega talað fyrir
daufum eyrum því nú hafa Þjóðverj-
ar tekið ákvörðun um að vera ekki
með í smíði þotunnar og óvíst er nú
um framvindu þessa verkefhis.
Sjö drepnir og
fimm særðir í
skotárás:
Hörmuleg-
ur atburð-
ur gerist í
mm lll |l
Frakklandi
í gær miðvikudag áttí sér stað
hörmulegur athurður er 25 ára
gamall Frakki gekk berserks-
gang og drap sjö manns og
særði aðra fimm.
Atburðurinn átti sér stað í
vcrksmiöju í austurhluta
Frakklands nærri svissnesku
landamærunum. í fréttum sem
borist hafa frá héraðsyfirvöld-
um og útvarpi staðarins segir
að maðurinn hafi veríð rekinn
úr vinnu fyrir tveimur mánuð-
um með þessum voðalegu af-
leiðingum.
Sagt er að maðurinn hafí
framið sjálfsmorð í kjölfar at-
burðarins en hann fór um verk-
smiðjuna sem er í bænum Bes-
ancon og skaut á starfsfólk. Áð-
ur hafðí hann teldð forstjóra
verksmiðjunnar í gíslingu og
komst þannig inn á svæðið eftir
þvf sem segir í fréttaskeytum.
Að sögn sjónarvotta hóf hann
aö skjóta úr sjálfvirkri byssu
sinni í skrifstofum og vélasal.
Lögregla kom strax á staðinn og
umkringdi verksmiðjubygging-
una en þá hafði maöurinn sjálf-
ur tekið líf sitt — Reuter/Krás.
Nú þegar ríki þau sem standa að
NATO reyna allt hvað þau geta til
þess að draga úr kostnaði við hina
gríðarlegu hernaðarmaskínu, sem
byggð var upp á dögum kalda stríðs-
ins, halda embættismenn NATO því
fram að enn sé þörf á nýjum og dýr-
um vopnum. Þeir bera við óvissu
um framtíðina.
Tilraunir til þess að losa um vopna-
viðskipti á milli aðildarríkja, en þau
hafa verið mjög í föstum skorðum,
hafa ekki borið árangur sem erfiði.
Vonast var til að slíkt myndi hafa
sparnað í för með sér. William Táft,
sendifulltrúi Bandaríkjanna hjá
NATO, var mikill talsmaður þessa og
hvatti til að NATO-ríki keyptu vopn
hvert af öðru. Hann lætur nú senn
af störfum.
Haft er eftir embættismönnum að
ákveðinnar togstreitu gæti meðal
aðildarríkjanna. Annars vegar sé
brýn þörf á að spara og draga saman
seglin hins vegar sé um ákveðið
þjóðarstolt og sýndarmennsku að
ræða.
Sérhvert ríki segir að nú verði að
spara og draga saman seglin en
hvert um sig krefst þess að hers-
höfðingjar þess haldi stöðum sínum
hjá NATO og að ekki verði dregið úr
því fjármagni sem tengist þeirra eig-
in hernaðaráætlunum. Þetta var
haft eftir embættismanni NATO ný-
lega. .Aðildarríki NATO vilja öll
njóta góðs af friðararðinum meðan
einhverjir aðrir blæða,“ sagði þessi
maður.
Yfirmenn hermála í NATO eru nú
farnir að kvarta undan því að þessi
árátta hafi þau áhrif að áætlanir
þeirra, vegna pólitískra hrossakaupa
aðildarríkjanna, snúist upp í and-
hverfu sína og missi hið hernaðar-
lega mikilvægi sem upphaflega var
til ætlast.
John Galvin, hershöfðingi Banda-
ríkjamanna, lét þess nýlega getið að
það eina sem hann sæi eftir að hafa
ekki gert á þeim fimm árum sem
hann starfaði fyrir NATO væri að
hafa ekki lagt sig betur fram við að
útvega fé til byggingu herflugvallar í
Crotone við Miðjarðarhafið. John
Galvin hefur nú látið af störfum fyr-
ir NATO.
„Það hafa alltaf verið árekstrar
milli stjórnmálamanna annars veg-
ar og yfirmanna hermála hins vegar.
Slíkt er óhjákvæmilegt," er haft eftir
einum slíkum yfirmanni nýlega.
„En sumt af því sem gerst hefur
undanfarið nægir til þess að maður
fellir tár,“ bætti hann við.
Yfirmenn hermála segja að NATO
hefði mátt draga saman í yfirstjórn-
inni sem ekki hefur verið gert en
auk þess hefði ýmsum áætlunum
um endurskipulagningu verið
klúðrað og ekki staðið við fjárhags-
legar skuldbindingar.
Hluti vandans er sá að útgjöld til
varnarmála eru ákvörðuð löngu fyr-
irfram en það gafst vel á dögum
kalda stríðsins. Nú er slíkt hins veg-
ar ekki talið nægjanlega sveigjan-
legt á tímum örra breytinga og frið-
sælli daga. — Reuter/Krás.
Nýtt lyf gegn krabbameini lofar góðu:
Krabbameinslyf unnið
úr evrópsku íviðartré
Tilraunir sem gerðar hafa verið á
tveimur sjúkrahúsum í San An-
tonio, Texas, með lyf gegn krabba-
meini lofa mjög góðu.
Lyfið er unnið úr barrnálum íviðar-
trjáa sem vaxa víða í Evrópu m.a.
Frakklandi.
Niðurstöður rannsóknanna lofa svo
góðu að læknar vilja taka annað
skref í rannsóknum sínum og at-
huga skammtastærð. Þeir vonast þá
til að þess verði skammt að bíða að
lyfið komist á almennan markað.
Lyfið, sem þeir kalla „taxotere",
hefur haft þau áhrif að krappa-
meinsæxli hafa dregist saman og
minnkað marktækt.
„Svo er að sjá sem hér sé um að
ræða eitthvert besta efni í barátt-
unni við krabbamein sem við höfum
séð lengi," sagði Daniel Von Hoff
sem starfar við háskólasjúkrahúsið í
San Antonio, Texas.
Lyfið hefur gefist einna best við
brjósta- og lungnakrabba en einnig
við krabbameini í gallblöðru sem oft
hefur verið sagt að væri ólæknandi.
Þessi ummæli voru höfð eftir Ho-
ward Burris sem starfar við rann-
sóknir á vegum Brooke Army lækn-
ingastöðvarinnar.
Burris sagði í viðtali við Reuter
fréttastofuna að af 11 sjúklingum
með brjóstakrabba hefðu níu náð
verulegum bata og mjög hefði dreg-
ið úr þjáningum þeirra.
Lyfið hefur þegar verið gefið 43
sjúklingum í tengslum við tilraun
sem stendur í eitt ár. Allir þessir
sjúklingar hafa áður gengið í gegn-
um hefðbundnar lækningar án ár-
angurs. Þriðjungur þeirra er að vísu
látinn en þeir lifðu hins vegar mun
lengur en búist var við og þjáðust
minna vegna þess hve æxlin drógust
saman. Þakka menn þetta hinu nýja
Hundur ók á húsbónda sinn!
Hollenskur maður varð fyrir þeirri
óskemmtilegu reynslu að hundur
ók á hann og fótbraut.
Málið er þannig vaxið að maðurinn,
sem heitir John Wallen og er 47 ára
gamall hljóðfæraleikari, ætlaði að
loka bílskúrshurðinni á eftir sér
meðan bíllinn stóð í gangi fyrir ut-
an. Hundurinn hans, tíkin Týra, sá
sér þá leik á borði og stökk inn í bfí-
inn sem er sjálfskiptur BMW, setti í
„áfram" og keyrði á húsbónda sinn.
Wallen skorðaðist á milli bfís og
bfískúrshurðar og mátti dvelja þar
uns nágrannar heyrðu neyðaróp
hans og komu honum til hjálpar.
Af þessu má sjá að ekki er öll vit-
leysan eins. — Reuter/Krás.
lyfi ef marka má orð Burris.
Svipaður árangur hefur náðst á
öðrum stöðum s.s. við M.D. Ander-
son Cancer Centre í Houston og Me-
morial Sloan-Kettering Cancer
Center í New York.
Lyfið er framleitt af frönsku fyrir-
tæki Rhone-Poulenc SA úr barrnál-
um ívíðarins en þetta tré vex m.a. í
Frakklandi.
Burris segir að lyfið sé ekki ósvipað
öðru lyfi sem kallast „taxol" en það
er búið til úr barkarsafa íviðar sem
vex á Kyrrahafseyjum. Hið nýja lyf
er hins vegar aðgengilegra og auð-
veldara er að vinna það.
Vitað var að „taxol“ hefði þau áhrif
að draga úr virkni krabbameinsæxl-
is í brjóstum og eggjakerfi.
Bristol-Myers Squibb fyrirtækið
hefur í hyggju að leggja hið nýja lyf
fyrir Bandaríska lyfjaeftirlitið innan
skamms. — Reuter/Krás.
Sarajevo
Embættismenn á vegum S.Þ. létu
ekki deigan siga þótt skotiö væri
á þá úr byssum og sprengivörp-
um þegar þeir afhlóöu flugvélar
sem fluttu vistir til Sarajvevo I
gær. Vistirnar eru ætlaðar
300.000 sveltandi manns sem
lokast hafa inni í hinni umsetnu
borg. Bush forseti Bandaríkjanna
sagðist lostinn furðu yfir blóðbað-
inu i Sarajevo en hann vonaði að
Bandaríkjamenn þyrftu ekki að
senda lið til þess að frelsa borg-
ina. Radovan Karadzic, leiötogi
Serba í Bosníu, sagöi í viðtali viö
útvarp í Israel að hersveitir hans
myndu ekki hika við að leggja til
atlögu við sjötta flota Bandaríkj-
anna ef hann væri að sletta sér
fram í deilur Serba og Króata.
Kishinyov, Moldavíu
Nýr forseti hefur verið útnefndur i
Moldavíu og er vonast til þess að
honum takist að ráöa við efna-
hagsvandamál jafnt sem vanda-
mál tengd deilum ólikra kynþátta
nú þegar bardagar hafa blossað
upp á milli stjórnarhers og að-
skiinaöarsinna.
Aigeirsborg
Lík hins myrta þjóöarieiðtoga Al-
sír, Mohamed Boudiaf, var lagt til
hinstu hvilu í „Grafreit píslarvott-
anna“. Miklar öryggisráðstafanir
voru viðhafðar og fólk opinberaöi
tilfinningar sinar. Hvoru tveggja er
taliö bera vitni um að staöfest
djúp er milli þjóðfélagshópa.
París
Frakkar munu greiöa atkvæöi 20.
september næstkomandi í þjóðar-
atkvæðagreiðsla um Maastricht-
samkomulagið. Með þeirri at-
kvæðagreiöslu er talið að síðustu
hindrun verði rutt úr vegi þess að
samkomulagiö nái fram að
ganga.
Bonn
Þjóðverjar í austurhluta landsins
sáu ekki ástæöu til þess að halda
upp á tveggja ára afmæli samein-
ingar landsins. Við sameininguna,
sem gekk mjög hratt fyrir sig,
fengu þeir sterkan gjaldmiðil en
fótunum var kippt undan iðnaði
þeirra.
Jerúsalem
Yitzhak Rabin hefur nú dregið
upp meginlínur i nýjum stjómar-
sáttmála fyrirhugaðrar sam-
steypustjórnar i Israel. Talsmenn
ýmissa flokka sem líklegir þykja til
þátttöku hafa hins vegar sakað
hann um að drepa málum á dreif
og lykilatriði sáttmálans séu óljós.
Amman
Jórdaniumenn hafa nánast lokaö
fyrir öll viðskipti um landamæri
sin við Irak eftir að Bandarikja-
menn kröföust þess að viðskipta-
banni á (raka yrði betur fylgt eftir.
Jóhannesarborg
Stærstu samtök verkamanna i
Suður Afríku hafa boðað allsherj-
arverkfall með „ófyrirsjáanlegum
afleiðingum" þann 3. ágúst næst-
komandi. Tilgangurinn er sá að
þvinga ríkisstjórn hvitra til þess
að segja af sér og flýta fyrir aukn-
um lýðréttindum svartra. Samein-
uöu þjóðimar em nú undir vax-
andi þrýstingi um aö láta málið til
sín taka en stjómvöld í Suður Afr-
íku eiga nú í miklum vandræðum
með að lappa upp á aðskilnaöar-
stefriu sína. Tilraunir til þess hóf-
ust fyrir tveimur ámm.
Bangkok
15 japanskir hermenn og foringjar
komu til Bangkok í gær á leiö til
Kambódíu. Þar munu Japanir
taka þátt í fyrstu hemaðaraðgerð
sinni á eriendri gmnd frá því i
heimsstyrjöldinni siðari.