Tíminn - 08.07.1992, Blaðsíða 8

8Tíminn Miðvikudagur 8. júlí 1992
r
Þorvarður Amason
forstjóri
Fæddur 17. nóvember 1920
Dáinn 1. júlí 1992
í dag er jarðsunginn frá Kópa-
vogskirkju Þorvarður Arnason for-
stjóri, Kársnesbraut 9 í Kópavogi.
Hann lést á Landspítalanum þann
fyrsta þessa mánaðar eftir stutta en
þungbæra sjúkdómslegu.
Þegar ég í fyrstu viku júnímánað-
ar, á leið í sumarfrí, kvaddi vin minn
og félaga, Þorvarð Árnason, á Land-
spítalanum, þá trúði ég því, að hann
með sfnum sterka og þjálfaða lík-
ama, guðs hjálp og góðra lækna
myndi hafa sigur í þessari lotu gegn
skæðum sjúkdómi. Það kom mér
því í opna skjöldu að heyra þá fregn
við heimkomuna að hann hefði lát-
ist þann sama dag og að okkar síð-
asta handtak væri þar með hjá liðið.
En svona er lífið, skin og skúrir.
Hinsta kallið var komið og því varð
ekki áfrýjað.
Þorvarður Ámason var fæddur að
Hánefsstöðum við Seyðisfjörð þann
17. nóvember 1920. Sonur hjón-
anna Árna Vilhjálmssonar útgerðar-
manns og konu hans Guðrúnar Þor-
varðardóttur. Bræður Þorvarðar eru
þeir Vilhjálmur Iögmaður og Tóm-
as, seðlabankastjóri og lýrrverandi
alþingismaður og ráðherra, og ein
systir, Margrét.
Leiðir okkar Þorvarðar lágu
snemma saman þegar við um haust-
ið 1936 settumst á skólabekk í Eiða-
skóla. Við urðum herbergisfélagar í
heimavistinni og þar tókst með okk-
ur sú vinátta, sem entist ætíð síðan
og aldrei bar skugga á.
Eftir að hafa lokið námi í Eiða-
skóla fór Þorvarður til Reykjavíkur í
íþróttaskóla Jóns Þorsteinssonar og
þaðan, eftir eins árs nám, í Sam-
vinnuskólann og útskrifaðist þaðan
vorið 1943. Árin 1945-1946 stund-
aði Þorvarður svo framhaldsnám í
verslunarfræðum í Svíþjóð.
Að námi loknu stundaði Þorvarð-
ur ýmis störf hjá Sambandi ísl. sam-
vinnufélaga og var m.a. um tíma
verslunarstjóri hjá fataversluninni
Gefjun í Reykjavík og hjá Kaupfélagi
Austfjarða á Seyðisfirði.
Síðan hóf Þorvarður sjálfstæðan
rekstur. Fyrst rak hann ísbúðina
h.f., sem hafði umboð fyrir ameríska
alþjóðaíyrirtækið Dairy Queen Inc.
Síðan stofnaði hann með systur
sinni Margréti fataverksmiðjuna
Sportver til framleiðslu úr íslenskri
ull, sem svo síðar varð herrafata-
verksmiðjan Sportver og Herrahús-
ið í Reykjavík, sem rak m.a. þrjár
verslanir í Reykjavík.
Þorvarður var í eðli sínu hug-
sjónamaður. Hann trúði því að með
bættri framleiðslu úr íslenskum
efnum gæti þjóðin lifað góðu lífi í
þessu landi. Mjólkurísgerðin var al-
gjör nýjung og brautryðjendastarf
og að ýmsu leyti má það sama segja
um fataiðnaðinn, þar var fitjað uppá
nýjungum, sem horfðu til framfara.
Þorvarður var mikill og alhliða
íþróttamaður alla ævi. Á yngri árum
var hann í hópi fremstu frjáls-
íþróttamanna landsins. Á landsmóti
U.M.F.Í. 1943 vann hann það afrek
að sigra bæði í kúluvarpi og kringlu-
kasti og færa sambandi sínu, U.LA.,
næst flest stig, en U.ÍA vann þá
U.M.F.Í.-skjöldinn á flestum saman-
lögðum stigum landsmótsins, en
þau vann U.IA öll í frjálsum íþrótt-
um.
En áhugi Þorvarðar var ekki bara
á íþróttavellinum. Hann tók einnig
virkan þátt í félagsstarfinu, var m.a.
formaður íþróttafélagsins Hugins á
Seyðisfirði, en fyrir það félag keppti
hann um árabil og sat í stjórn U.IA
um tíma sem fulltrúi Hugins. í
Kópavogi átti hann sæti í stjórn
Breiðabliks um tíma og í stjórn
Golfklúbbs Reykjavíkur. í stjórn
íþróttasambands íslands sat Þor-
varður um 12 ára skeið og í Ólymp-
íunefnd íslands í mörg ár.
Þorvarður var einn af ötulustu
áhugamönnum um byggingu Kópa-
vogskirkju og sat í safnaðamefnd
Kópavogskaupstaðar um árabil og í
sveitarstjóm í Kópavogi eitt kjör-
tímabil. Þorvarður var einn af stofn-
endum Rótarýklúbbs Kópavogs og
fyrsti ritari hans. Hann var einnig
forseti klúbbsins 1965-1966 og var
sæmdur Paul Harrisorðunni fyrir
farsæl störf í þágu hreyfingarinnar
1989.
Einn af skemmtilegum þáttum í
fari Þorvarðar var hve tónelskur
hann var, hversu vel hann kunni að
meta góða tónlist. Það kom sér vel í
Eiðaskóla hversu honum lét vel að
leika á skólaorgelið fyrir dansi. í þá
daga fór nú ekki mikið fyrir skóla-
hljómsveitum eins og við þekkjum
þær í dag. Þorvarður var einnig góð-
ur söngmaður og söng bæði í skóla-
kómum og Eiðakvartettinum, sem
lét þó nokkuð að sér kveða þessi ár-
in, en svo skemmtilega vildi til að
allir meðlimimir bjuggu í sama her-
bergi, svo ekki þurfti víða að leita til
að boða æfingar. Það er alltaf ljúft að
minnast þessara dýrðardaga, þó nú
sé skarð fýrir skildi.
í einkalífi sínu var Þorvarður mik-
ill gæfumaður og góður heimilisfað-
ir. Hann gekk ungur að eiga æsku-
vinkonu sína Gyðu Karlsdóttur
Finnbogasonar, skólastjóra á Seyðis-
firði. Þau eignuðust fimm mann-
vænleg börn, fjórar dætur og einn
son. Þau Gyða og Þorvarður vom
fallegt og myndarlegt par og vöktu
athygli hvar sem þau fóru.
Það er erfitt að sjá á bak góðum og
traustum félaga, ástríkum eigin-
manni, bróður, frænda, föður og afa.
En eftir lifir minningin um góðan
dreng og hún verður ekki frá okkur
tekin.
Ég bið góðan Guð að styrkja
Gyðu, konuna hans, í djúpri sorg og
votta henni, börnunum, barnabörn-
um og öllu venslafólki mína dýpstu
samúð.
Guttormur Sigurfojömsson
Þorvarður Árnason fæddist að Há-
nefsstöðum í Seyðisfirði 17.11.1920
og ólst þar upp og á Háeyri við Seyð-
isfjörð. Hann andaðist þann 1. þ.m.
eftir fremur skamma en erfiða bar-
áttu við ólæknandi sjúkdóm. For-
eldrar Þorvarðar voru þau Árni Vil-
hjálmsson, útvegsbóndi frá Hánefs-
stöðum, og Guðrún Þorvarðardóttir
frá Keflavík, en eftirlifandi systkini
hans eru þau Margrét, Tómas og Vil-
hjálmur.
Kona Þorvarðar er Gyða Karls-
dóttir, skólastjóra Finnbogasonar á
Seyðisfirði, og lifir hún mann sinn.
Börn þeirra hjóna eru: Guðrún,
Helga, Margrét, Vilhelmína Þóra og
Þorvarður Karl.
í bernsku sinni og æsku stundaði
Þorvarður ýmis störf í föðurgarði.
Hann sótti Alþýðuskólann að Eið-
um, sat Samvinnuskólann (1941-
43) og stundaði framhaldsnám í Sví-
þjóð 1945-46. Framan af starfsæ-
vinni starfaði Þorvarður á vegum
samvinnuhreyfingarinnar, en hóf
rekstur eigin fýrirtækja árið 1954. Á
árum áður tók Þorvarður þátt í ýms-
um félagsmálastörfum, m.a. var
hann um 14 ára skeið í stjórn Í.S.Í.
Margar ljúfar minningar sækja á
hugann við fráfall frænda míns og
vinar ÞorvarðarÁmasonar, — Todda
eins og mér var tamast að kalla
hann. Leiðir okkar lágu mismikið
saman allar götur frá því að við vor-
um drengir á Seyðisfirði, en foreldr-
ar mínir fluttust suður á undan
honum.
Aftur áttum við samleið, þegar við
fórum í sömu flugvélinni í ágúst
1945 til náms í Svíþjóð. Alltaf var
gott að vera með frænda mínum,
enda bjuggum við fýrst í stað saman
í Stokkhólmi. Við þær aðstæður
kynntist ég Todda sem fullorðnum
manni mjög vel. Áhugamál hans
voru á þessum árum margbreytileg,
eins og raunar ævinlega síðan: fé-
lagsmál, íþróttir og listir, einkum
tónlist Mér er hrifning hans minn-
isstæð þegar við fórum saman á tón-
leika eða óperusýningar í Stokk-
hólmi. Áhugi Todda á öllu fögru í
listum og menningu entist honum
alla ævi og eftir að hann var orðinn
þjáður af veikindum sínum hitti ég
hann fýrir fáeinum vikum á óperu-
sýningu í Borgarleikhúsinu fullan af
aðdáun og fögnuði yfir því fagra,
sem þar fór fram. En þótt áhugamál-
in væru á mörgum sviðum, missti
hann aldrei sjónar af fjölskyldu sinni
og frændaliði. Hann var með af-
brigðum góður faðir, eiginmaður og
fjölskyldufaðir. Gyða, bömin og
bamabörnin áttu hug hans og
hjarta. Það sýndi hann í verki alla
tíð.
Þegar ég var nýkominn hingað til
lands eftir nokkra útivist við störf í
Danmörku, kom frændi minn eitt
sinn að máli við mig og bauð mér,
sem ekkert kunni til laxveiða, að
gerast félagi í hópi bræðra sinna og
nokkurra vina um veiðiréttindi í
Kjarrá í Borgarfirði. Þetta var áður
en bflvegir voru lagðir um þessi
veiðisvæði. Samband veiðimanns
við náttúm landsins var þá allt ann-
að en síðar varð, þegar bflar tóku við
af hestum. Aldrei gleymi ég því, þeg-
ar Toddi var að koma mér af stað í
laxveiðinni. Allt sem hann kunni
um veiðarfæri, veiðistaði og veiðiað-
ferðir vildi hann kenna mér. Hann
ljómaði af gleði, þegar ég fékk fýrsta
laxinn. Mér fannst þá og fínnst enn
að hann hafi haft miklu meira gam-
an af því að ég fengi lax en hann
sjálfur.
Það er ævinlega þungbært að sjá á
bak góðum vini og frænda, en auð-
vitað er söknuðurinn sárastur hjá
Gyðu, börnum þeirra hjóna og öðr-
um afkomendum. Minningin um
góðan dreng lifir þó með öllum
þeim sem honum kynntust í raun
og veru. Fjölskylda mín sendir Gyðu
og allri fjölskyldu þeirra Þorvarðar
innilegustu samúðarkveðjur á skiln-
aðarstundu. Guð blessi fjölskyldu
hans alla.
Birgir Þórhallsson
Þegar Gyða, kona Þorvarðar
Árnasonar frænda míns, hringdi til
mín árla dags þess 2. júlí og til-
kynnti lát hans kvöldið áður, kom sú
frétt ekki á óvart.
Hann hafði undanfarna mánuði
háð drengilega baráttu við þann vá-
gest, sem svo marga mæta menn
hefur lagt að velli. Fyrir fáeinum
vikum sat ég við sjúkrabeðinn hans,
en þá var hann um það bil að ljúka
erfiðri meðferð sem vonir voru
bundnar við. Við ræddum áhugamál
okkar, eins og jafnan þegar leiðir
okkar lágu saman. Hann bar sig vel,
þótt það leyndi sér ekki hvert
stefndi.
Þegar ég kvaddi hann þetta fagra
sumarkvöld, kom upp í huga minn
hending úr bæninni góðu: „Guð, gef
mér æðruleysi til að sætta mig við
það, sem ég fæ ekki breytt."
Þó að fréttin um lát frænda míns
hafi ekki komið á óvart, myndaðist
innra með mér tómarúm og athafn-
ir hins daglega lífs riðluðust. Það er
á tímamótum sem þessum sem
menn finna sig ráðvillta og vanmátt-
uga og leita sér styrks og huggunar
hjá þeim sem öllu ræður.
Kynni mín af frænda mínum eru
samofin fýrstu æskuminningum
mínum og óljóst rifjast upp atburðir
frá heimsóknum til frændfólks og
fjölskyldna úti á Hánefsstaðaeyrum.
Hin sterka mynd af fólkinu og hús-
unum á stöllunum þrem — efst Há-
nefsstaðir, þá Hraun og niðri undir
sjó Háeyri — er mér enn í fersku
minni. Spenntur fýlgdist ég með
íþróttaæfingum þeirra bræðra
Todda og Tomma á eyrinni við ána.
Árangur þeirra hélt hátt á lofti
hróðri seyðfirskrar æsku og margir
efnilegir íþróttamenn komu til liðs
við þá. Toddi frændi var jafnvígur á
flestar greinar frjálsra íþrótta og auk
þess frábær fimleikamaður.
Ég minnist með gleði og fögnuði
heimsóknanna utan af Eyrum heim
á æskuheimili mitt við Vesturveg.
Eitt sinn fór frændi með okkur
Villa bróður út á Búðareyri, keypti
handa okkur bambusstangir og
hnýtti færi á endana. Síðan fórum
við inn í Fjarðarsel og veiddum þar
silunga í ánni og bárum aflann
hróðugir heim.
Ungur hélt frændi minn til náms
að Alþýðuskólanum á Eiðum, þar
sem hann naut sín vel í starfi og
leik.
Eftir dvölina á Eiðum hélt hann
til náms í Samvinnuskólann, en þar
sat við völd sá merki maður Jónas
frá Hriflu.
Ég held að Jónas hafi haft mikil
og mótandi áhrif á hann og þá sér-
staklega á það sem varðaði uppbygg-
ingu íslenskrar atvinnustefhu, en
ekki síður áhuga hans á listum og
sögu, sem síðar urðu honum mjög
hugleikin áhugamál.
Að Ioknu prófi frá Samvinnuskól-
anum hélt frændi til framhaldsnáms
í verslunarfræðum í Svíþjóð og kom
heim 1946.
Frændi minn var mikill gæfu-
maður í sínu einkalífi og sama ár og
hann kom heim frá námi, giftist
hann Gyðu Karlsdóttur, glæsilegri
og góðri konu, dóttur skólastjóra-
hjónanna á Seyðisfirði Vilhelmínu
og Karls Finnbogasonar. í kringum
1950 hófust þau handa um bygg-
ingu lítils og fallegs húss á lóð Karls
í Kópavogi. Gyða og Toddi eru því
ein af frumbyggjum Kópavogs. Þau
stóðu samhent að uppbyggingu
heimilisins og hófu þá þegar trjá-
rækt umhverfis húsið. í dag stendur
húsið þeirra umvafið fögrum trjá-
gróðri og minnir á þá festu, sem
strax í upphafi var bundin þessum
fjölskyldureit.
Þau eignuðust fimm yndisleg
börn, dæturnar Guðrúnu, Helgu,
Margréti og Vilhelmínu Þóru og
soninn Þorvarð Karl. Fjölskyldan óx
og dafnaði í skjóli umhyggju og ást-
ríkis foreldranna.
Afkomendur Gyðu og Todda eru í
dag stór, samheldinn hópur dugnað-
arfólks.
Frændi var einstakur fjölskyldu-
faðir, umhyggja hans og árvekni í
garð fjölskyldunnar var víðfræg og
hag hennar lét hann alltaf sitja í fýr-
irrúmi, þrátt fýrir erilsamt og krefj-
andi starf.
Eftir námsdvölina í Svíþjóð hóf
frændi störí hjá SÍS og varð verslun-
arstjóri hjá Gefjun, sem þá rak fata-
verslun í Kirkjustræti.
Ég man vel eftir Solido-jökkun-
um, sem þeir Björn Guðmundsson
klæðskeri settu á markaðinn og
seldust eins og heitar lummur.
Ég held að frændi hafi ekki fengið
það svigrúm innan samvinnuhreyf-
ingarinnar, sem hann taldi sig þurfa,
því fljótlega sagði hann upp störfum
sínum og hóf uppbyggingu fýrir-
tækja sinna.
Einhverju sinni þegar störf hans
hjá samvinnuhreyfmgunni bar á
góma, svaraði hann því til að betra
væri að vera „heiðarlegur braskari
en óheiðarlegur samvinnumaður".
Hann var frumkvöðull að fram-
leiðslu og sölu mjólkuríss hér á
landi. Flestir kannast við „Dairy
Queen“ ísinn. Síðar stóð hann að
endurskipulagningu saumastofunn-
ar Sportvers, sem Margrét systir
hans hafði stofnað, og hóf fjölda-
firamleiðslu á herrafötum. í félagi
við hann í þessum rekstri var Björn
Guðmundsson klæðskeri og Margr-
ét auk bræðra hans, Vilhjálms og
Tómasar.
Umsvifin urðu mikil, bæði á sviði
framleiðslunnar og verslunarinnar.
Herrahúsbúðimar, sem seldu hin
vinsælu Kórónaföt, voru settar á
laggimar. Það er dapurt til þess að
hugsa hvemig þessi iðnaður lagðist
að mestu af ásamt öðrum iðnaði,
sem veitti fjölda manns atvinnu og
þjónaði vel íslensku samfélagi.
Frændi var kjörinn til fjölda trún-
aðarstarfa á sviði starfsgreina sinna
og hafa menn kunnað að meta hug-
myndir hans og áræði.
Laust fýrir 1960 skall golfæðið yf-
ir okkur frændur. Villi bróðir hafði
kynnst golfinu þegar hann var í
MA, og pabbi fékk þegar mikinn
áhuga og dálæti á því, kom strax
auga á gildi þess fýrir líkama og sál.
Við hinir hrifumst með og ófáa
hringi fómm við á árdögum golf-
vallarins f Grafarvogi.
Þar réð létt lund gangi mála, þótt
alvara væri með í spili, eins og til-
heyrir jafnan í golfi.
Frændi var fljótur að tileinka sér
tækni golfsins og varð strax góður
golfleikari.
Vegna áhuga hans og reynslu af
málefnum íþróttahreyfingarinnar
var hann kjörinn til margháttaðra
trúnaðarstarfa.
Það fór ekki mikið fýrir honum,
en á hann var hlustað, rök hans og
hugmyndir.
Ekki þarf að undra þótt hann
veldist til slíkra starfa, því það var
einfaldlega gott að vera í návist hans
og þiggja góð ráð.
Ferðirnar okkar austur á land til
laxveiða í Selá em ógleymanlegar og
betri veiðifélaga var ekki hægt að
hugsa sér. Tillitssemin í garð ann-
arra, að þeir nytu sín sem best og
enginn yrði útundan, var hans
mottó.
Sá þáttur í lífi frænda míns, sem
snart mig hvað mest, var listhneigð
hans og brennandi áhugi á listum.
Af leikmanni að vera var þekking
hans með ólíkindum og var sama
hvort um var að ræða arkitektúr,
myndlist eða músik. Hann dvaldi
langtímum erlendis og oft í fjarlæg-
um löndum, þar sem hann kynnti
sér menningu og sögu þjóðanna.
Það var gaman að hlýða á frænda
segja frá og skoða fjölda mynda sem
hann tók jafnan í slíkum ferðum.
Hann var flinkur ljósmyndari og
hafði næmt auga fýrir mótívum.
Ég hygg að rómönsk list hafi ver-
ið honum kærust, en hann bjó um
skeið á Ítalíu þar sem hann rak við-
skipti. Hann átti sæg af góðum bók-
um um þetta efni og naut þess að
fletta upp í þeim þegar hann var í
vafa um það sem rætt var um. Hann
minnti mig skemmtilega á lærifeður
mína þegar ég nam þessi fræði á sín-
um tíma.
Frændi minn var lífskúnstner og
heimsborgari í besta skilningi þess-
ara orða.
Nú þegar komið er að leiðarlok-
um, er minningin um þennan góða
frænda huggun harmi gegn. Hann
er horfinn yfir móðuna miklu á vit
feðranna og eftir stöndum við særð.
Elsku Gyða mín, við May og börn-
in okkar biðjum algóðan guð að gefa
ykkur styrk í mikilli sorg.
Helgi Hjálmarsson