Tíminn - 01.12.1992, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 1. desember 1992
Tíminn 7
Húsaleiga hækkað um 50% síðan 1955 fyrir jafn góða íbúð og byggingarkostnaður ennþá meira, segir
Stefán Ingólfsson verkfræðingur:
Byggingarkostnaðurinn
þarf að lækka um 20-25%
Byggingarkostnaður einbýlishúsa er u.þ.b. tvöfalt hærri hér á Iandi
heldur en vestanhafs. Þótt húsnæði geti ekki orðið jafn ódýrt hér á
landi og í suðlægari löndum, verður byggingariðnaðurinn að lækka
framleiðslukostnað mikið, jafnvel um 20-25% á næstu árum, að
mati Stefáns Ingólfssonar verkfræðings, sem ræddi um þetta efni á
Mannvirkjaþingi. Stefán segir byggingarkostnað hérlendis stöðugt
hækka umfram verðlag. Árið 1956 hafi íbúð kostað minna fullbúin
heldur en núna, tilbúin undir tréverk, reiknað á sama verðlagi. Auk-
in gæði húsngeðis hrökkvi skammt til að skýra þessa hækkun. Leiga
íbúðarhúsnæðis hafí líka síðustu áratugina hækkað um 1,2% á ári
umfram almennt verðlag, þannig að fjölskyldur þurfí nú að borga
50% hærri húsaleigu heldur en 1955 iyrir jafn góða íbúð.
Stefán rakti marga þætti, sem áhrif
hafa á byggingarkostnað. Bæði hinar
og þessar orsakir áðumefndrar
óheillaþróunar og jafnframt ýmsa
þætti, sem hann telur að geti stuðlað
að bráðnauðsynlegri lækkun bygging-
arkostnaðar á íslandi.
Tálsverð offjárfesting
Eins og gerst hefúr í flestum öðrum
greinum iðnaðar, hefðu framfarir og
aukin vélvæðing einnig átt að skila
aukinni framleiðni og lægra verði í
byggingariðnaði. En reyndin sé þver-
öfug: Síðustu þrjá áratugi hafi bygg-
ingarkostnaður hækkað árlega um
1,3% umfram almennar verðhækkan-
ir. Kostnaður við vélvæðingu og
tækjakaup virðist því hafa farið út í
verðlagið og hækkað byggingarkostn-
aðinn.
Tálsverð offjárfesting er í byggingar-
iðnaði, segir Stefán. Mun fleiri tæki,
vélar, fasteignir og annað hafi verið
keypt heldur en þörf sé fyrir. Bygging-
ariðnaðurinn geti því bætt við sig
miklum verkefnum án þess að auka
við tækjakostinn.
Byggingartíma segir Stefán samt
mun Iengri hér á landi en annars stað-
ar, sem hlaði upp vaxtakostnaði. Fyrir
Stjórn Stéttarsambands bænda mótmælir
auknum álögum stjórnvalda á landbúnaðinn:
Skattlagning
kemur í veg fyrir
verðlækkun
Stjórn Stéttarsambands bænda mótmælir harðlega hugmyndum
um frekari niðurskurð til landbúnaðarmála, en ríkisstjórnin hefur
ákveðið að skera fjárveitingar ríkissjóðs til landbúnaðarins niður
um 250 milljónir til viðbótar. Fagnað er hins vegar ákvörðun um að
afnema aðstöðugjaldið og hvatt er til þess að tryggingargjaldið verði
einnig afnumið.
í ályktun stjórnar Stéttarsambands-
ins segir: „Stjórnin hafnar nýjum
álögum á búvöruframleiðsluna og
lækkun endurgreiðslna ríkisins á
virðisaukaskatti, en þær voru tekn-
ar upp þegar söluskattur (matar-
skattur) var lagður á innlenda bú-
vöruframleiðslu. Bændur hafa með
búvörusamningum skuldbundið sig
til að lækka búvöruverð í trausti
þess að þær aðgerðir skili sér f
lækkuðu vöruverði til neytenda.
Óþolandi er að ríkisvaldið komi
með aukinni skattlagningu í veg
fyrir að slík verðlækkun á innlend-
um búvörum náist fram. Sam-
keppnisstaða eggja-, kjúklinga-,
svína- og nautgripaframleiðslu
veikist sérstaklega í kjölfar fyrr-
greindra aðgerða.
Allar slíkar aðgerðir vinna gegn
hagsmunum neytenda og bænda og
veikja stöðu íslenskrar framleiðslu.
í þessu sambandi skal sérstaklega
minnt á yfirlýsingu forsætisráö-
herra, Davíð Oddssonar, frá 18.11.
sl. um að „óheiðarlegt og ósann-
gjarnt sé að leggja meiri byrðar á
bændastéttina en þegar hefur verið
gert".
Stjórnin er tilbúin til viðræðna um
framkvæmd búvörusamnings að því
er varðar frestun framlags í Fram-
leiðnisjóð og fyrirkomulags á
greiðslu vaxta- og geymslugjalds
vegna kindakjöts." -EÓ
Mikið tjón hjá SÍF
vegna bruna í Frakklandi
Mikið tjón varð af völdum eldsvoða í vikunni hjá Nord Morue, en
það er dótturfyrirtæki Sölusambands ísienskra fískframleiðenda
í Frakklandi.
Þetta kemur fram í fréttatilkynn-
ingu frá SÍF. Þar segir að slökkvi-
liðsmönnum hafi tetóst að hefta út-
breiðslu eldsins áður en hann barst
í firamleiðsludeild ogbirgðageymslu
fyrirtætósins. Alls tók slökkvistarfið
um 8 tóst og fram kemur að mðdar
skemmdir hafi orðið á skrifstofu-
húsnæðL Töivubúnaðurinn er ónýt-
ur, auk þess sem bókhaldsgögn
urðu eldinum að bráð. Þá er talað
um að ekki hafi verið kannað hversu
mitóar skemmdir urðu á fisldjirgð-
um af völdum reyks, en þó sé Ijóst
að það sé talsvert.
Sagt er að bruninn muni torvelda
daglega starfsemi fyrirtækisins og
raska söhi- og markaðsstarfsemi.
Þefta þykir sérstatóega bagalegt, þar
sem nú sé háannatími á þeim mörk-
uðum sem fyrirtætóð þjóni.
Þess má geta að af 125 starfs-
mönnum fyrirtætósins eru fjórir ís-
lendingar.
hálfri öld, þegar allt var unnið í hönd-
unum, hafi verið aigengt að menn
byggðu hús á nokkrum vikum. Hin
tæknivæddu fyrirtæki nú ættu ekki að
þurfa lengri tíma.
Staðlaðar einingar
lítið notaðar
Erlendis segir Stefán menn lækka
framkvæmdakostnað með mikilli
notkun staðlaðra eininga. Þúsundir
staðlaðra eininga til húsbygginga séu
þar fáanlegar. Hérlendis sé fágætt að
hönnuðir og byggingaraðilar noti
staðlaðar einingar. Stöðlun sé hér
skammt á veg komin, og staðlar, sem
þó séu til, séu lítið notaðir.
íslenskir hönnuðir leggja heldur ekki
áherslu á hagkvæmni og að hanna
ódýr hús, að sögn Stefáns. Og kannski
að vonum, þar sem þær makalausu
reglur viðgangast að þóknun arkitekta
og verkfræðinga er oftast reiknuð sem
hlutfail af áætluðum kostnaði, þannig
að hönnuðimir fá því hærri greiðslur
sem byggingarkostnaðurinn er meiri.
Byggingarhættir
breytast lítið
„Byggingarhættir hafa lítið breyst í
áratugi, þrátt fyrir aukna vélvæðingu,"
segir Stefán. Enda segir hann tíma-
bært að endurskoða framleiðsluað-
ferðimar ffá gmnni. Með verksmiðju-
framleiddum húseiningum eigi Ld.
bæði að vera unnt að byggja betri og
ódýrari hús. Erlendis byggi menn líka
ódýr hús úr efnum á borð við stál,
múrsteina og timbur, sem lítið séu
notuð hér. Þó em dæmi þess að menn
hafi flutt inn múrsteina og erlenda
iðnaðarmenn, sem hafi hiaðið úr þeim
ódýr hús, og innfluttar stálbyggingar
séu ódýrari en hús úr steinsteypu og
límtré.
Þá telur Stefán skorta hér vemlega á
skilning á kostnaðarmyndun og þar
með skilning á því hvar helst sé spam-
aðar að vænta. Ar eftir ár sfyðjist menn
við sundurliðun á byggingarkostnaði
vísitöluhússins, sem var reist fyrir ára-
tugum. En marga mikilvæga kostnað-
arþætti sé ekki unnt að lesa út úr
sundurliðun byggingarvísitölunnar.
- HEI
Vigdís Finnbogadóttir, forseti fslands, afhendir dr. Herði Arnarssyni hvatningarverölaun Rann-
sóknaráðs ríkisins. Tímamynd: Ami Bjama
HVATNINGARVERÐLAUN
RANNSÓKNARÁÐS RÍKISINS
Dr. Herði Arnarssyni, þrítugum rafmagnsverkfræðingi og þróun-
arstjóra Marel hf., voru sl. föstudag veitt hvatningarverðlaun
Rannsóknaráðs ríkisins, sem nema um 1.7 milljón króna.
Verðlaunin afhenti forseti ís-
lands, frú Vigdís Finnbogadóttir,
á ársfundi Rannsóknaráðs ríkis-
ins og Vísindaráðs í Háskólabíói.
Þetta var í fjórða sinn sem þessi
verðlaun eru afhent, en alls voru
tíu einstaklingar tilnefndir til
verðlaunanna að þessu sinni og
allir mjög hæfir, að mati dóm-
nefndar. Hörður var þó talinn
hæfastur, en hann hefur m.a. lagt
grunninn að því að nýta tölvu-
sjón í fiskiðnaði og er aðalmað-
urinn á bak við það að Marel hf.
hefur tekist að þróa og markaðs-
setja tæki, sem byggja á þessari
tækni, í harðri samkeppni við
mörg stór alþjóðleg fyrirtæki.
—GRH
Mótmælum rignir
yfir ríkisstjórnina
Mótmæli vegna efnahagsráðstafana ríkisstjórnarínnar virðast
streyma að úr öllum áttum þessa dagana frá stéttarfélögum og bæj-
ar- og sveitarfélögum. Af stéttarfélögum má nefna Sjómannasam-
band íslands, Samband íslenskra bankamanna, Hið íslenska kenn-
arafélag og Póstmannafélag íslands. Þar er minnt á gefín fyrirheit
og loforð ríkisstjómarinnar um stöðugleika og óbreytta skatta og
því mótmælt að þessi íyrirheit skuli svikin.
Þá er sagt að hækkun tekjuskatts,
skerðing barnabóta og virðisauka-
skattur á húshitun muni leiða til
mikilla fjárhagserfiðleika hjá þeim
sem síst skyldi. Sagt er að með
ákvörðun sinni hafi ríkisstjórnin
rofið þjóðarsátt undanfarinna ára
og haft að engu þann samstarfs-
vilja, sem verkalýðshreyfingin hefði
sýnt á síðustu vikum til að þær að-
gerðir, sem gripið væri til, kæmu í
veg fyrir atvinnuleysi, verðu kaup-
mátt og tækju sérstakt tillit til
þeirra sem minnst hafi iaunin.
Þá hafa borist ályktanir frá bæjar-
stjórn Akraness og Neskaupstaðar
ásamt sveitarstjóra Hvolhrepps. Þar
er harðlega mótmælt óréttlátum
aðgerðum ríkisstjórnarinnar, sem
m.a. feli í sér mismun landsmanna
eftir búsetu. Þar er aðallega bent á
14% virðisaukaskatt á húshitun í
landinu. Sagt er að á starfssvæði
hitaveitu Akraness og Rangæinga
muni húshitun hækka um allt að
15.000 kr. á ári á meðalhús, á með-
an hitunarkostnaður sambærilegs
húss í Reykjavík hækki um 5.000
kr. Bæði gengisfelling um 6%, svo
og 14% virðisaukaskattur eru
nefndar sem ástæöur þessa.
-HÞ