Tíminn - 07.01.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Fimmtudagur 7. janúar 1993
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Timinn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Glslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9,110 Reykjavík Slml: 686300.
Auglýslngasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verö i lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Veislan er búin
Forustumenn Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
hafa ætíð talað um borgina og rekstur hennar
sem skólabókardæmi um styrka stjórn í anda
sjálfstæðisstefnunnar. Embætti borgarstjóra hef-
ur á hverjum tíma verið undirbúningur undir
forustu á sviði landsmála og er fyrir því mjög rík
hefð í flokknum.
Gífurlegar fjárfestingar borgarinnar og Hita-
veitu Reykjavíkur í glæsihúsum eru réttlættar
með þessari sterku stöðu og að kominn væri tími
til að reisa ráðhús og gefa viðskiptavinum Hita-
veitunnar Perlu.
Það hefur legið í loftinu alllengi að ekki væri allt
sem sýndist um fjárhag borgarinnar. Við fram-
lagningu fjárhagsáætlunar fyrir árið 1993 kom
ljóslega fram sú uggvænlega staðreynd að fjár-
hagsstaða hennar hefur stórversnað. Ein ástæð-
an er auðvitað sú að tekjur borgarinnar hafa
dregist saman, m.a. vegna samdráttar í þjóðfé-
Iaginu og þeirrar svartsýni sem ríkir á öllum
sviðum.
Við þessar aðstæður hefði auðvitað verið nauð-
synlegt að geta gripið til þeirra milljarða, sem
farið hafa í þau glæsihús sem áður var vikið að.
Þessar byggingar voru reistar þegar atvinnu-
ástand var með allt öðrum hætti en nú. Nú væri
hins vegar þörf á því fyrir borgina að leggja fé til
atvinnuaukningar, en getan til þess fer óðum
þverrandi og eru það slæm tíðindi. Sóun liðinna
ára kemur nú fjárhag borgarinnar í koll.
Þegar borgarstjóri mælti fyrir fjárhagsáætlun
borgarinnar, skellti hann skuldinni á afnám að-
stöðugjalds og sá fagnandi framsóknarmenn í
hverju horni, sem vildu gera Reykjavíkurborg
allt til bölvunar.
Það er hvorki Reykvíkingum né öðrum Iands-
mönnum til góðs að einfalda málin með þessum
hætti. Reykjavíkurborg getur aldrei vænst þess
að byggja afkomu sína og sérstöðu á veltuskött-
um, sem ganga ekki í opnu hagkerfi. Það er til-
gangslaust að illskast við Framsókn vegna þess
máls. Hitt er ljóst að þeir tímar eru liðnir að
borgin geti stráð um sig peningum til þarfra
verkefna og óþarfra.
Versnandi fjárhagsstaða Reykjavíkurborgar er
auðvitað ekkert fagnaðarefni og forustumenn
borgarinnar þurfa að ganga að sínum verkum
með breyttu hugarfari og spila úr minnkandi
fjármunum, eins og önnur sveitarfélög hafa
löngum þurft að gera. Þess vegna er forgangsröð
verkefna aldrei mikilvægari en nú, og látið sé af
fjárfestingaæði í veitingahúsum og öðrum glæsi-
byggingum og kröftunum til dæmis beint enn
frekar að því að skapa atvinnu í borginni, t.d. fyr-
ir skólafólk og aðra sem atvinnu skortir nú þeg-
ar.
amar birtist frétt, scm Garri sá því
miður ekki nema að hluta, um ein-
hvem danskan rithöfund sem gaf sig
út fyrir að vera sérfræðingur um af*
ur-Evrópu á árunum f kringum seinni
heimsstjTÍöidina. Það var fréttamað-
ur RÚV' á Norðuriöndum, Ámi Snœv-
arr, sem var með þessa frétt
vitai hversu vakandi þessi fréttamað-
ur er fyrir málum sem tengjast ís-
landi, að hann skuli hafa graflð upp
þennan rithöfund, en meðal þess,
sem rithöfundurinn hafði fram að
færa, voru kenningar um framkomu
íslenskra stjðmvalda, ekki síst Her-
manns,
bömum áárinu 1939.
Það máfsra fyrir því rökað það sé
ftéttaæmtcf útkndingar fjalla um ís-
Ný ævisaga tiltæk
Svo vill hins vegar til að einmitt fyr-
ir þessi jðl kom út annað bindi ævi-
sögu Hermanns Jónassonar, þar sem
þjóðkunnur íslenskur rithöfundur,
Indriði G. Þorsteinsson, fiallar um
þessi máL Sjón-
varpsfólkið hér
heima telur þó
eldd ástæðu tít
að nýta sér þá
heimild, en þar
er má! Katrínar
lækuls og gyib
ingabarns
ið upp og Katrin og hennar féfagar
notað það til að koma pólitísku höggi
áHermann.
Ekki reynt að
maður RÚV sendi heim frétt um mál-
ið. Hins vegar veröur að gera þá kröfu
til Rfldsútvarps-Sjónvarps að gamíar
samhengi.
Indriói bendir

Hermann
Jónasson.

m.a. á í bók sinni um Hermann að
þetta mál hafl verið eitt af mörgum,
sem bryddaö var upp á til að koma
I bók Indriðakemurþetta fram:
,»Á þessum tíma var starfandi svo-
nefnt Friðarvinaféiag í Reylgavik.
Þetla félag sneri sér tíl rfldsstjómar-
innar og óskaði heimildar til að flytja
inn nokkur gyðingaböm. Forsætis-
ráöherra lét þá kanna, með aöstoð
sendihem fandsins í Kaupmanna-
höfn, hver afstaða hinna Norðnriand-
anna væri tfl slflcra óska, Sendiherr-
ann upplýsti að þessi mál væru yfir-
leftt í höndum félaga, sem sæju nm
móttöku bamanna, en innflutaingur-
inn væri þeim takmörkunum háður af
hálfú hins opinbera, að aðems væri
unumvæni
annars lands hrnan
sem Katrin Thoroddsen læknir fékk
ekfd að flytja til Isfands árið 1939
vegna þess að Hermann Jónasson var
„afvegaleiddur andlega af diktators-
dýrkun“ eins og það hét í Þjóðviljan-
um á sínum tíma, er aö þessu sinni
sótt til dansks rithöfundar. Og þrátt
fyrir að nofckuð sé um liðið firá birt-
ingu þessarar fréttar, hefiir Garri ekki
orðiö var við að Sjónvarpið sjái
ástæðu til að leiðrétta gagnrýnislansa
birtingu á pólitískri Jeikfléttu, sem
spunnin var fyrir rúmri hálfri öld.
Hefði þó mátt búast við Ögn vandaðri
vinnubrögðum hjá fréttastofu RÚV,
þegar um heiður látins forsætisráð-
herra er að ræöa, ekki síst eftir
reynslu stofnunarinnar af „Tángen-
málinu" á sínutn tfma. : ;
og haröari pólitískri baráttu en nú
þekfdst
Indriði segir svo fra í bók sinni: „Eitt
var að forssætisráöherra hefði bannað
mannúð á íslandi, þar sem ekki væri
leyfður innflutningur á gyðingaböm-
um tfl landsins,... En í Jok aprflmán-
aðar birti Katrin Thoroddsen, læknir,
grein í ÞjóðviJjanum, þar sem hún
skýrði frá þvíað Hermann Jónasson
hefði neifað henni um innflutnings-
leyfi á austurrisku gyðingabami, sem
hún ætfaði að taka í fóstur í crtt eða
tvö ár.“ Indriði bendir síðan á aö mál-
ið hafi nú verið fldknara en svo að
Hermann Jónasson hafl af efnhverri
mannvonsku ekki vQjað leyfa gyðinga-
baminu að koma til landsins. Þvertá
mótí vfrðist þetfa mál hafa verið blás-
uriöndin í þessu efni. Hann lét Frið-
Wta um þessa niður-
stöðu. Féfagið reyndi hins vegar ekk-
ert tii að fuilnaegja tilgreindum
skilyröum, og þegar það endumýjaði
umsókn sína fékk það neitun. Gyð-
ingabam Katrínar var meðal þefrra
rið þetta „manflúðarmáT var á það
hent að Norðuriönd voru taiin vfð-
sýnnl og frjálslyndari f þessum efnum
en flest rflcL Hliðstæð féfög annars
staðar á Norðuriöndum uppfyiltu sett
skilyrði og flutta inn gyöingdböm.“
Þessi frásögn í nýrri bóklndriða G. er
öllum aðgengiieg, Iflea fréttastofú
Sjónvarps. Þaö er því einkennilegt að
upprifjun b'tt þekkts dansks rithöfúnd-
ar á 50 ára gamaiii dæguibrellu sé tal-
in fréttnæm, en ekki frásögn Indriða
G. í nýrri ævisögu Hermanns. Ganl
Víkjandi eignir
þjóðarinnar
Fólkið f landinu á ríkissjóð, Seðla-
bankann og Landsbankann, auk
margra lánastofnana sem eru
þeirrar náttúru að eigendurnir
þurfa sífellt að bæta miklu meira í
þær en lántakendur greiða til baka.
Hvort þetta er sósíalismi andskot-
ans, velferð, aðferð til að verða sér
úti um peninga fyrir lítið eða
hreinræktaður asnaskapur greinir
menn á um. Má raunar einu gilda,
því útkoman er sú sama.
Um áramótin bar það til tíðinda að
Landsbankinn var orðinn uppi-
skroppa með fé, samkvæmt reglu-
gerð og skilgreiningu, þótt upplýst
sé að bankinn eigi glás af pening-
um.
En af því að með lögum skal land
byggja og banka starfrækja, verður
að kippa bókhaldinu f liðinn og
Seðlabankinn lánar Landsbankan-
um tólf hundruð milljónir króna.
Tekið er fram að um víkjandi lán er
að ræða, sem þýðir að ekki þarf að
endurgreiða það fyrr en lántakanda
sýnist eða aldrei, ef svo vill verkast.
Skylt er að taka fram að múga-
menn eiga ekki kost á víkjandi lán-
um, en geta stært sig af því að eiga
bæði Seðlabankann og Landsbank-
ann, svo að það kemur út á eitt
Einbjöm togar í
Tvíbjöm
Framkvæmdastjóri Verslunarráðs
er með einhverja tilburði á Alþingi
að vefengja rétt Seðlabanka til að
gefa Landsbanka aura. Seðlabanka-
stjóri svarar því um hæl með því að
benda á að ríkissjóður sé baktrygg-
ing Landsbankains og að Seðla-
bankinn sé í eigu ríkisins og hann
getur því gefið Landsbankanum
peninga, því ef hann gerir það ekki
verður ríkissjóður að punga út fyr-
ir Landsbankann, ef hann kemst í
greiðsluþrot, sem aldrei mun koma
til, að sögn seðlabankastjóra.
Sé einhverjum þetta torskilið, skal
bent á þuluna góðu um hann Ein-
bjöm sem togar í Tvíbjöm, sem
togar í hann Þríbjöm sem þá togar
Vítt og breitt
V____________ _______________J
í Fjórbjöm o.s.frv., til skilnings-
auka. En hún er einmitt gott dæmi
um samhengi þeirra hluta sem
saman eiga.
í þeim hárfínu útskýringum, sem
fylgja með láninu, er þess getið í
framhjáhlaupi að aðstoðin sé veitt
vegna ótæpilegrar „aðstoðar"
Landsbankans við útgerðina og
aðra atvinnuvegi, sem einatt er ver-
ið að segja þjóðinni að komnir séu
á vonarvöl.
Er eins og það liggi í loftinu að ær-
ið margir hafi fengið „víkjandi lán“
hjá Landsbankanum, en af þeim
góðu lánum em hvorki greiddir
vextir né afborganir og em því hag-
stæðustu lán á markaði.
Andlitslyfting
Samkvæmt gildandi fjárlögum á
ríkissjóður að fá 1500 þúsund
krónur í beinhörðum peningum
fyrir sölu á ríkisfyrirtækjum. Engin
von mun tii að fá þá upphæð fyrir
annað en sölu ríkisbanka.
Boðað er að Landsbankinn verði
settur á sölulista um mitt árið.
Þar sem ekki mun þykja góður
bisniss að kaupa skuldugan banka,
eða skuldir fjárvana og ofveðsettra
fyrirtækja, mun þjóðbankinn ekki
hátt metinn til fjár samkvæmt
markaðslögmálinu almáttuga, sem
öllu á að ráða.
Ef bankinn hins vegar á grjótnóg
af peningum, eins og seðlabanka-
stjórinn heidur ffarn, er auðvelt að
kaupa bankann með manni og mús
og eigin fé og borga hann upp með
því. Sá háttur hefúr áður verið
hafður á, þegar kaupslagað var með
ríkisbanka.
En enn betra verður fyrir væntan-
lega kaupendur að fá Landsbank-
ann með þeirri meðgjöf, sem nú er
verið að púkka undir með víkjandi
láni frá Seðlabanka, sem er eign
þjóðarinnar eins og ríkissjóður og
Landsbanki, eftir því sem málsmet-
andi menn sýna og sanna, og skipt-
ir þá ekki máli hver skuldar hverj-
um hvað, eða hver gefúr hverjum.
Því hvað eru milljarðar á milli vina,
sem hvort sem er eru aliir í sömu
familíunni?
Svo er hér með lagt til að hætt
verði að segja hryllingssögur af
bönkum í Finnlandi, Færeyjum,
Noregi og sparisjóðum í Ameríku,
þar sem víkjandi lán, niðurgreiðsl-
ur á vöxtum og ríkistryggingar eru
undirstaða fjármálakerfanna.
Að lokum lítil spuming til við-
skiptaráðherra: Á hvað skyldi
Seðlabankinn leggja sig? OÓ