Tíminn - 06.02.1993, Blaðsíða 9

Laugardagur 6. febrúar 1993
Tíminn 9
í lok áttunda áratugar slapp Saf-
arov loks úr Gúlaginu til frambúð-
ar, settist að í Kuljabborg, kvænt-
ist konu sem var 32 árum yngri en
hann og gat við henni ellefu börn.
Að öðru leyti hafði hann hægt um
sig fram að tíð sjálfstæðis og
stríðs og starfaði sem þjónn á
kaffihúsi í Kuljab.
„Uppeldi mitt fékk ég í fangabúð-
unum,“ sagði Safarov vestrænum
blaðamönnum. „Þar tamdi ég mér
hörku, réttsýni og járnvilja til
þess að komast út lifandi. í æðum
mér rennur Stalínsblóð."
Komsomolstjórn
í núverandi ríkisstjórn í Dushan-
be, sem er upp á náð Safarovs og
um 8000 vel vopnaðra liðsmanna
hans komin, sitja einkum fyrrver-
andi félagar í Komsomol, æsku-
lýðssamtökum kommúnista-
flokksins. Helstu ráðherrar eru frá
Kuljab eða frændur Nabíjevs.
Undir stjórn þeirra félaga, segir
Safarov, verður Tadsjíkistan land
„veraldarhyggju, án stjórnmála-
flokka og einkaeignar." Vestrænt
lýðræði, sem í augum þorra Tad-
sjíka er að Ifkindum frekar fram-
andlegur og dularfullur hlutur,
gefur Safarov lítið fyrir. Hann
virðist gera sér í hugarlund og
vona að Sovétríkin fyrrverandi
verði einhverskonar heild áfram.
„Við munum hreinsa Tadsjíkistan
og Rússland af lýðræðisdrullu-
sokkum," er haft eftir honum.
Ráðherrarnir, skjólstæðingar
hans, segjast ekki vera kommún-
istar lengur, heldur stjórni þeir
eftir þeim valkostum er vænleg-
astir séu fyrir almenning hverju
sinni. Með sigrum manna Saf-
arovs undanfarið hefur dregið úr
ófriðnum, en bókstafsmúslímar,
bæði súnnar og sjítar, halda enn
velli í Pamír- og Badaksjanhálend-
inu austanlands (sem Vestur-
landamenn þekktu lengi vel helst
af ferðabókum Marcos Polo og
Svens Hedin) og hörfuðu sumir
suður yfir landamærin til Afgan-
istans, þar sem þeir fá vopn og
aðra hjálp. Safarov fær vopn, þ.á
m. skriðdreka, hjá samveldishern-
um (þeim fyrrverandi sovéska),
sem enn er í bækistöðvum í Tad-
sjíkistan og að formi hlutlaus í
borgarastríðinu. Rússar og aðrir
Evrópumenn þarlendis, sem
skipta hundruðum þúsunda, vilja
allt frekar en sigur bókstafsmúsl-
íma og má reikna með að þeir að-
stoði Safarov eftir föngum. Margir
Tadsjíkar, sem út af fyrir sig eru
ekki hrifnir af Safarov og Komso-
molstjórn hans, telja það fólk þó
illskárri kost en bókstafssinna. Þ.á
m. eru margar konur, helst þær
betur menntuðu af þeim, sem ótt-
ast að bókstafssinnar banni þeim
að vinna utan heimilis og neyði
þær til að hafa slæðu fyrir andlit-
inu. Yfir sjö áratuga evrópsk skól-
un undir sovéskri stjórn breytti
Tádsjíkum að því marki að þá
hryllir marga við tilhugsuninni
um að fá yfir sig valdhafa líka
þeim í íran og sumum forkólfum
afganskra mujahedin.
Óöldin í Tadsjíkistan hefur ekki
verið mikið í fréttum, kannski af
því að heimurinn telji sig hafa
öðru að sinna og álíti ólíklegt að
stríð þetta í einu þeirra landa, sem
hann um aldaraðir hefur verið
áhugaminnstur um, breiðist út.
Nýtilkomin (?) þjóð-
ernishyggja
Áhuga- og áhyggjuleysi heimsins
út af þessu er þó varla algert.
Margra mál er að Tadsjíkar hafi
fengið sjálfstæðið upp í hendurn-
ar án þess að vera alveg vissir um
að þeir kærðu sig um það, en það
virðist eigi að síður hafa aukið
með þeim þjóðerniskennd, er
sigrar frænda þeirra í Afganistan á
Rússum höfðu áður hleypt í lífi.
Vera má að þetta eigi við um flesta
Tadsjíka, hvar í flokki sem þeir
standa. Sú tilhneiging er e.t.v.
frekar ný í sögu þessa fólks. Sovét-
lýðveldið Tadsjíkistan, sem stofn-
að var með tilskipun frá Kreml,
var raunar fyrsta tadsjíska þjóð-
ríkið. Áður en Rússar lögðu það
svæði undir sig á síðari hluta 19.
aldar var því skipt á milli emírs-
dæmanna Búkhara og Kokand. í
þeim báðum réðu tyrkneskir Ús-
bekar og á þeirri tíð fóru ekki sög-
ur af neinni sameiningar- eða
þjóðerniskennd með Tadsjíkum.
Nú eru þeir farnir að tala um að
öll vestanverð Mið-Asía hafi verið
land þeirra og annarra írana áður
en nokkurt tyrkjafólk sást þar og
að menning heimshlutans sé fyrst
og fremst frá írönum komin.
Margir Tadsjíkar láta nú uppi
óánægju með landamæri lýðveldis
síns, sem ákveðin voru á ríkisár-
um Stalíns. Sá gamli úthlutaði Ús-
bekum, sem fjölmennastir eru
fýrrverandi sovétþjóða á þessum
slóðum, sögufrægu menningar-
borgunum Samarkand og Búk-
hara, þar sem margt Tadsjíka býr. í
Khodshent, borg í norðurhluta
Tadsjíkistans þar sem ættleggur
Nabíjevs er áhrifamikill, segjast
menn vilja borgir þessar samein-
aðar Tadsjíkistan. Viðleitni til að
sameina Tadsjíkistan og Tadsjíka-
héruð Afganistans er varla langt
undanheidur. Af þessu gætu hlot-
ist átök milli Tadsjíka og Úsbeka,
sem eru rúmlega fimmtungur
íbúa í Tadsjíkistan, og endur-
mögnun ófriðarins í Afganistan.
Nokkrar líkur eru á hinn bóginn á
að sameiginlegur ótti valdhafa
fyrrverandi sovésku Mið- Asíulýð-
veldanna við heittrúaríslam tryggi
frið þeirra á milli. í janúar gerðu
ríki þessi með sér einskonar varn-
arbandalag gegn íslömskum áhrif-
um sunnan að.
Rússneskir ráðamenn eru þeirri
ráðstöfun efalítið hlynntir, og
Vesturlönd eru farin að fjarlægjast
kalda stríðið það mikið að líklegt
er að þau taki kommúnista, a.m.k.
ef þeir teljast fyrrverandi, fram yf-
ir heittrúarmúslíma.
/yrl k
ífv
K I VV
A Íl7s/\J
U f
1 S~. J'.
<"V r. /
;. >
\, fyn V
Jf XfVi
. f
*
1 >4
y\ ^
} stfJ* . A
XV vyL
j\s
f jPí&isJ
I i
ijXj''< 1
!

/\^» i j \ \
f Á'v' ' K
■* X' 4í*,*\ í * !
'y'K.rJiS
L -
TllA s | J \
*** # I \ /
'

Frestur til að skila
skattframtali
rennur út 10. febrúar
Síðasti skiladagur skattframtals
vegna tekna og eigna á árinu 1992
nálgast nú óðum. ítarlegur leiðbein-
ingabæklingur hefur verið sendur til
framteljenda sem kemur að góðum
notum við útfyllingu framtalsins.
Fylgiblöð með skattframtali liggja
frammi hjá skattstjórum sem jafn-
framt veita frekari upplýsingar ef
óskað er.
Mikilvægt er að framteljendur varð-
veiti launaseðla áfram eftir að fram-
talinu hefur verið skilað. Ef þörf
krefur eiga launaseðlarnir að sanna
að staðgreiðsla hefurverið dregin
af launum.
Skattframtalinu á að skila til skatt-
stjóra í viðkomandi umdæmi.
Forðist álag vegna síðbúinna skila!
RSK
RIKISSKATTSTJÓRI
# s v i
V V \
7>V i