Tíminn - 24.02.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 24. febrúar 1993
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYHDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tfminn hf.
Framkvaemdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðamtsýóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason
Skrifstofur: Lynghálsi 9,110 Reykjavlk Sími: 686300.
Auglýsingasfmi: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þverstæður
Einn afveigameiri málaflokkum í þjóðfélaginu eru
húsnæðismál. Það er eitt af erfiðustu viðfangsefn-
um hvers einstaklings á lífsleiðinni að koma sér
upp þaki yfír höfuðið, eða standa straum af leigu
húsnæðis.
Það skortir ekki lagaákvæði eða lagasetningu um
húsnæðismál síðustu árin. Lagagreinar um hvern-
ig á að lána út á húsbyggingar, skipta hundruðum.
Það hefur einnig verið uppáhaldsiðja félagsmála-
ráðherra í seinni tíð að breyta lögum um húsnæð-
ismál. Frumvörp um breytingar á húsnæðislög-
gjöfinni, eitt eða fleiri, hafa verið til meðferðar á
Alþingi um margra ára skeið. Árið 1986 var breytt
um kerfi í húsnæðismálum, en enginn tími vannst
til að sníða agnúana af því kerfí áður en því var
kollvarpað fyrir það næsta. Nú er almenna hús-
næðiskerfið byggt á óheftri skuldabréfaútgáfu með
ríkisábyrgð, og greiðslumati, hvernig svo sem það
er hægt að spá um greiðslugetu fólks áratugi fram
í tímann.
Eitt frumvarpið enn varðandi húsnæðismálin
liggur nú fyrir Álþingi. Það varðar stjórnsýslulega
stöðu Húsnæðisstofnunar, auk þess sem skyldu-
sparnaður er aflagður og hönnunardeild lögð nið-
ur.
í hvítri bók ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar eru
markmið um að auka sjálfstæði ríkisstofnana.
Frumvarpið um Húsnæðisstofnun gengur í þver-
öfuga átt. Ekki verður betur séð en að með sam-
þykkt þess verði ábyrgð á útlánum í smáatriðum
inn á borði ráðherra. Það er furðulegt ef sjálfstæð-
ismenn á þingi eru þeirrar skoðunar að þetta sé
það sem koma skal.
Frumvarpið gengur auk þess þvert á það markmið
að lækka vexti í þjóðfélaginu, vegna þess að það út-
streymi, sem verður af fjármagni við að fella niður
skyldusparnaðinn, knýr stofnunina til að leita láns-
fjár á markaði í stað þeirra 4,1 milljarðs króna sem
nú er inni á skylduspamaðarreikningum.
í frumvarpinu eru einnig ákvæði um að skera á
tengsl verkalýðshreyfíngarinnar og Húsnæðisstofn-
unar með því að setja fulltrúa hennar út úr stjóm
stofnunarinnar. Varla er það gott innlegg á þessari
stundu til samskipta ríkisvaldsins og verkalýðshreyf-
ingarinnar. Hönnunardeild stofnunarinnar hefur
þegar verið lögð niður, þótt frumvarpið sé ekki af-
greitt sem lög frá Alþingi. Þessi vinnubrögð em alveg
forkastanleg og em merki um lítilsvirðingu fram-
kvæmdavaldsins fyrir lagasetningu frá Alþingi.
Frumvarp það um Húsnæðisstofnun, sem nú liggur
fýrir Alþingi, er fullt af þverstæðum. Samþykkt þess
eykur á miðstýringu og stuðlar að hækkun vaxta. Em
það markmið núverandi ríkisstjómar? Því verður
vart trúað.
Meginhlutverk opinberrar fyrirgreiðslu og stuðn-
ings í húsnæðismálum á að vera að veita húsbyggj-
endum, sem byggja í fyrsta sinn, liðveislu í því mikla
verkefni og veita þeim stuðning sem kjósa að leigja
húsnæði en eiga það ekki. Ekki verður séð að það
fmmvarp, sem hér hefur verið gert að umræðuefni,
nálgist neitt þessi markmið.
Það er raunveruleg faætta á að
eftir nokkrar vikur fari íslenskt
þjóöfélag fari allt úr skorðum
vegna verkfellsátaka. Foiystu-
menn launþegahreyfingarinnar,
bæði á ahnennum vinnumarkaði
og h|á hinu opinbera, virðast
sammála um að ekki verði leng-
ur komist hjá því að áralöng
uppsöfnuð óánægja og þrýsting-
ur frá félagsmönnum fái útrás.
Kennarasambandið og BSRB
eru búin að boða til atkvæða-
greiðslu um verkfallsheimild og
ASÍ-félög víða um land farin að
ókyrrast.
Kári Kárason, formaður Al-
þýðusambands Noröurlands, tók
því illa að vera kallaður „sveíta-
maður á Húsavík sem ekld fylg-
ist með gangi mála í samínga-
viðræöum,“ en eitthvað á þá leið
var nafngiftin sem fram-
kvæmdastjóri VSÍ valdi honum
og félögum faans á Húsavík sem
viðrað hafa hugmyndir um verk-
fallsboðun vegna seinagangs i
samningaviðræðum. Kári hefur
bent á að þólt hann búi fjarrí
Garöastrætinu í Reykjvðc, eigi
hann engu að síður sæti í samn-
inganefnd og sitji í einum þeirra
vinnuhópa sem settir hafe verið
upp í samningaferlinu. Fjar-
iægðin frá Reykjavík hefur hins
vegar ekki valdið Kára erfiðleik-
um því næstum ekkert hefur
verið fundað f saranlngamálum
að undanfömú hvort sem er.
Umtnæli framkvæmdastjóra VSí
eru því gott dæmi um gálga-
húmor sem varia er viðeigandi í
þeirri eldfimu stöðu sem nú er á
vinnumaikaði.
Að ræða saman
En Vinnuveitendasambandið
virðist ekki eitt um að afgreiða
óþolinmæðí meðal launþega og
kröfu um aðgerðir sem hvert
annað grm. Ríkisvaldlð svarar
viðsemjendum sínum þannig að
þeir sjá þann kost vænstan að
afla sér verkfalIsheimilda.
Eflaust telja atvinnurekendur
og ríkísvaldið afstöðu sína mót-
ast af stefnufestu og þeim þjóð-
félagslegu takmörkunum sem
bágborið efnahagsástand setur
þeim. Þeir séu því ekki í aðstöðu
til að ræða um nokkurn skapað-
an hlut við launþegahreyflng-
una. Að sumu leyti er það réttog
að sumu ieyti er það ekkl rétt.
Hugmyndaleysi
Kröfugerð launþega er marg-
vísleg og snýst ekki einvörð-
ungu um launabætur, heldur
: eru þar aðrir hlutir sem vel má
ræöa án teijandi erfiðleika, hlut-
ir eins og vextir og atviiulumál.
í orði kveönu ciga þessir þættir
að vera með í umræðunni, en
bæði ríldsvaidið og atvinnurek-
endur hafe hvað eftir annað ýtt
þeim út af borðinu, drepið um-
ræðu um þá á dreif og dregið
hana á langinn. Vafesöm fyndni
framkvæmdastjóra VSÍ um
sveítamenn sem ekki fylgjast
með, þegar óþoiinmæði gerir
vart víö sig meðal launamanna
eöa yfirlýsingar fjármálaráð-
herra um að aðgerðir BSRB
komi á óvart, eru ekki til þcss
fellnar að stuðla að gagniegum
viðræðum og sáttum á vinnu-
markaði. Þvert á móti stuðla
þessi vinnubrögð að kergju og
hleypa illu blóði í launþega. Því
er nú svo komiö að raunveruleg
hætta er á „stórátökum á vinnu-
markaðt," eins og fonnaður AI-
þýðusambands Norðurlands
orðaði það í Tímanum í gær.
Átakanlegast af öllu er þó að
horfa upp á þann skort á frum-
kvæði og það hugmyndaleysi
sem einkennir aðgerðlr ríkis-
stjómarinnar. Sniallt útspU nú,
þar sem opinberar aðgerðir til
að liðlea fyrir samningum væru
boðaðar, gætu vafelaust gert
kraftaverk. Einkum ef slíkt út-
spil kæmi áöur en deilan harðn-
ar og magnast enn.
,Athafnaskáld“ er hugtak sem
sjálfstæðismenn hafa notað yflr
menn með hugmyndir og frum-
kvæði. Hjá ríkisstjóiminni fyrir-
fínnst þvt miður hvorugt,
hvorki fersk hugmynd né frum-
kvæði. Því hefur hún reynst
ófær um að semja þær ljóðlínur
sem nýst gætu sem leiöarvísir
út úrvandanum.
Ef ekki verður viðhorfshreyt-
ing hjá ríkisvaldinu og VSÍ og
tiiran gerð í einlægni tii að
koma raunverulegum viöræðum
viö launþega af stað, þarf eng-
um að koma á óvart þótt hér
verði allt logandi í verkfölium
eftir einn mánuð eða svo.
Þeim mun viskan veitast mest
Sköpun heimsins, sem Michae-
langelo málaði á loft Sixtínsku
kapellunnar er eitt stórbrotnasta
listaverk sem skapað er kristin-
dómnum til dýrðar. Myndin af
þeim merkisatburði þegar drott-
inn allsherjar skapaði Adam er
flestum kunn og minnisstæð fyr-
ir það að guð galdrar fyrsta
manninn í lausu lofti og liggur
við að þeir snertist með vísi-
fingrum en eðlilega kemur eng-
inn við guð og því er smábil á
milli sem lífsneistinn kviknar á
milli. Þarna sést svart á hvítu að
guð skapaði manninn í sinni
mynd.
Púritönskum hreintrúarmönn-
um hefur tippið á Adam lengi
verið þyrnir í augum en geta
ekki neitað því að það er sköpun-
arverk guðs eins og aðrir líkams-
partar hins fyrsta manns og Mi-
chaelangelo hlustaði ekki á röfl
þegar hann var beðinn að mála
klæðisdúk eða skýhnoðra inn á
fullgerða myndina. Málamiðiun-
in var að banna konum aðgang
að Sixtínsku kapellunni.
Fyrir allmörgum árum var
mynd Michaelangelo af guði að
skapa manninn stækkuð um all-
an helming og var tii sýnis á
risastórum auglýsingaspjöldum
víða um lönd og í blöðum og
tímaritum var hún í smærri
hlutföllum. En smáræði var bætt
inn í nýju útgáfuna. Guð var að
rétta Adam Levis gallabuxur til
að hylja nekt sína.
Verið hress
Þessi snjalla auglýsingahug-
mynd vakti ekkert síður athygli á
trúarlegu listaverki frá endur-
reisnartímanum en gallabuxun-
um sem verið var að auglýsa.
Sjálfsagt hafa einhverjir hrein-
trúarmenn og fagurkerar
hneykslast á hinni nýju út-
færslu, en það man enginn leng-
ur hvað þeir voru að múðra enda
skiptir það ekki nokkru máli.
Gallabuxnaútgáfan er löngu
horfin af sjónarsviðinu en Six-
tínska kapellan er jafn undrafög-
ur og hún hefur verið frá því hún
var myndskreytt því sönn list er
gædd því guðlega eðli að hún
stenst vel háð og spott og jafnvel
misþyrmingar snobbaðra list-
fræðinga og væmni fagurker-
anna, hvað þá smávægis glens
gróðapunga auglýsingamennsk-
unnar.
Árið um kring er manni mis-
vitt on oreitt
V__________________________
boðið með auglýsingaprangi
Ríkisútvarpsins sem allir eru
skyldaðir samkvæmt lögum til
að vera áskrifendur að. En allt í
einu er biskupsstofu misboðið
vegna auglýsingar sem vandlæt-
ari kallar „brot á friðhelgi and-
legra verðmæta." Geistleg yfir-
völd krefjast þess að auglýsingin
með afskræmdu andlitunum
sem mæla með maltextrakt-
þambi, verði bönnuð.
Ástæðan er að ljóðlína úr heil-
ræðavísum séra Hallgríms er
notuð til áréttingar því að allir
veri hressir og bergi á malti. Það
sem ritskoðun kirkjunnar vill
banna er þetta:
„Víst ávallt þeim vana halt
að vera hress og drekka malt.“
Það er von að forsjármenn
guðskristni og andlegra verð-
mæta rísi upp til varnar þegar
þessi ósköp ríða yfir þá í Ríkisút-
varpinu því það er auðvitað reg-
inhneyksli að vera hress að
drekka malt í stað þess að „elska
guð og biðja" eins og séra Hall-
grímur vildi hafa það og hlaut að
skáldalaunum mesta kirkjubákn
í samanlagðri guðskristni Norð-
ur-Atlantshafsins og hefði áreið-
anlega lagt allan skáldskap á
hilluna hefði hann órað fyrir
þeim ósköpum og ekki einu
sinni fært Ragnheiði Brynjólfs-
dóttur píslarsálmana, henni til
hugarhægðar á erfiðum tímum í
ævi beggja.
Skærasta ljósið
Forstöðumaður Auglýsinga-
dreifingar ríkisins þvertekur fyr-
ir að hlýða fyrirmælum biskups-
stofu og vísar til Siðanefndar
auglýsingastofa, sem greinilega
hefur eitthvað með guðsótta og
góða siði í landinu að gera. Enda
er það auglýsingafólkið sem
ræður því hverju við trúum og
hvaða skoðanir við höfum.
Frumlegasti hugsuðurinn sem
enn hefur látið ljós sitt skína
skært í þessari andlegu menning-
ardeilu er forstjóri auglýsinga-
kontórsins sem umsamdi heil-
ræðavísuna. Hann undrast mjög í
blaðaviðtali að það sé guðlast að
vera hress og drekka malt þótt
það sé sett í samband við „víst
ávallt þeim vana halt“. Það byggir
hann á því að séra Hallgrímur sé
ekki guð. „Mér þykir ansi hart ef
hann er kominn í guða tölu.“
Þessa skilgreiningu á guðlasti
ætti Biskupsstofa að taka til vand-
legrar athugunar og vel mætti di-
spútera um hana á synodus og
guðfræðideild taka afstöðu til
hennar.
Það að nota verk Michaelangelos
og Hallgríms Péturssonar til að
auglýsa vöru, er álíka smekklegt
og siðlegt og auglýsingarnar eru.
Kauðskar og illa gerðar auglýs-
ingar verða aldrei annað en klám
en vel útfærðar hugmyndir geta
sem best verið listaverk út af fyrir
sig.
En hitt er víst að innblásin
snilldarverk mikilhæfra lista-
manna eru frá guði komin, eins
og við Heimir vitum, og það þarf
meira til en arðsamar útsending-
ar í auglýsingadreifingu ríkisins
til að misþyrma þeim svo á sjái.
Heilræðavísur séra Hallgríms
þola vel smá bragamiska og verða
líkast til bara betri eftir þegar
auglýsingaherferðinni um maltið
lýkur, því listin er löng...
OÓ