Tíminn - 04.06.1993, Side 4

4 Tfminn
Föstudagur 4. júní 1993
Tírninn
MÁLSVARl FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar. Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gfslason
Skrtfstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavfk Slml: 686300.
Auglýslngasíml: 680001. Kvöldslmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritsflóm, fréttasflórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tækriideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,- , verö I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentímetri
Póstfax: 68-76-91
Tillögur á
borðið
Forsætisráðherra hefur nú spilað því út að taka
beri upp samráð við stjórnarandstöðu um úrræði í
sjávarútvegsmálum sem miðuð séu við þær horfur
um heildarafla á þorski sem nú eru. Þessa stefnu-
breytingu ber einkennilega að og ber vott um sér-
kennilegar vinnuaðferðir. Stjórnarandstaðan frétti
af henni í gegnum fjölmiðla, áður en nokkuð var
rætt við forystumenn hennar.
Horfur eru mjög alvarlegar í sjávarútvegsmálum
og það veitir ekki af að reyna að skapa sem víðtæk-
asta samstöðu í þjóðfélaginu um aðgerðir. Ekki er
ástandið síður slæmt vegna þess að það hefur ekki
verið tekið á málum atvinnugreinarinnar með
sannfærandi hætti og öllum aðgerðum til hagræð-
ingar slegið á frest.
Nú vill forsætisráðherra heyra hugmyndir stjórn-
arandstöðunnar. Stjórnarflokkarnir tóku að sér að
stjórna fyrir tveimur árum og hafa til þess meiri-
hlutaumboð. Þess vegna ber þeim að leggja spilin á
borðið og vinna tillögur til þess að mæta vandanum
í efnahagsmálum sem leiðir af aflasamdrættinum.
Það er beinlínis hlutverk þess ráðuneytis sem fer
með efnahagsmál að hafa forustu þar um. Slíkt vald
er ekki hægt að framselja út og suður. Því ráðu-
neyti ber einnig skylda til, þegar slíkar tillögur
liggja fyrir, að fá sem mesta samstöðu um málið. Þá
kemur til kasta stjórnarandstöðunnar að taka á því
máli í samræmi við þann vanda sem við blasir.
Sé forsætisráðherra hins vegar að þreifa fyrir sér
um myndun þjóðstjórnar til þess að bregðast við
vandamálunum er best að það komi fram strax. Þá
er það stjórnarandstöðunnar að taka afstöðu til
þess. Eins og nú stendur er allt óljóst um það hvað
forusta ríkisstjórnarinnar er að fara.
Sannleikurinn er hins vegar sá að það er ekki mik-
illar forustu frá ríkisstjórninnni að vænta. Hingað
til hafa sjávarútvegsmálin verið leiksoppur innan-
flokksátaka í Sjálfstæðisflokknum. Forustunni hef-
ur ekki tekist að sætta afar mismunandi sjónarmið
til sjávarútvegsmálanna innan flokksins. Þessi höf-
uðatvinnuvegur þjóðarinnar hefur verið eitrað peð
í umræðunni innan ríkisstjórnarflokkanna.
Sú hugsun hlýtur því að koma upp fyrst, hvort
nokkuð samráð geti komið viti í þesssi mál. Það
kemur ljóslega fram þessa dagana að það sem vant-
ar er ný ríkisstjórn með öfluga forustu. Slík gerist
auðvitað ekki án kosninga.
Tíminn hefur miklar efasemdir um að verkstjórn
sé með þeim hætti í þessari ríkisstjórn að samráð
við stjórnarandstöðuna verði nokkuð meira en
nafnið tómt. Verkstjórnin hefur verið með þeim
hætti hingað til að það er borin von að hún batni
nokkuð.
Hitt er svo skylda stjórnarandstöðunnar að taka á
málum með fullri ábyrgð og verkefni hennar næstu
daga er að komast að því hvað forsætisráðherra sé
að meina og í hvers umboði hann tali.
Gro Harlem Brundtland, forsætis-
ráöhena Noregs, var hér í opinberri
heimsókn á dögunum og raeddi dia
við íslensk stjómvöld um nauðsyná
samstöðu veiðiþjóða í hvalamálum,
en Norðmenn hafa ákveðið að heQa
hrefhuveiðar í atvinnuskyni nú í
sumar. Þessi ákvörðun Norðmann-
anna byggist sem kunnugt er á þeirri
meginreglu að strandrfki hafi rétt til
að nýta auðlindir sjávar, sé það gert
innan skynsamlegra marka.
Hvalavinir af ýmsum tegundum
hala hótað Norðmönnum öllu ilhi
vegna hrefriuveiðanna, en þar sem
um grundvaUaratriði er að ræða,
hefur norska ríldsstjómin hvergi
hvikað og gert lítið úr hótunum um
viðskiptaleg skemmdarverk á norsk-
um útflutningi. Gro Hariem Brundt-
land hefur lagtsig í líma við að út-
skýra fyrir umheirninurn að hrefriu-
veiðamar séu ekki viðskiptaleg
spuming, heldur sé þetta spuming
um algjör grundvallarréttíndi, neftú-
lega að þjóðum sé heimil skynsam-
leg nýtíng náttúruauðlinda. Sam-
kvæmt þessum rökum er hvalavin-
um heimsins synjað um þá ósk sína
að geta ráðið umræðugrundveliin-
um um hvalveiðamar. Hvalavinir
vilja vitaskuld beina máiinu f þann
farveg að það snúist sem mest um
hvort mótmælaiðnaðurinn getur
valdið hvalveiðiþjóð meiri skaða en
sem nemur ávinningnum afveiðun-
um. Þannig geta þessi samtök kallað
eftir stuðningi og framlögum frá al-
memiingi, á þeirri forsendu að mót-
mælaaðgerðimar skapi raunhæfon
möguleikaáað stöðvahvaJveiðamar
Davlð Oddsson ogOroH. BrumWand
lensku ríkisstjómarinnar í hvala-
málinu sé byggð á sömu forsendum
og stefria Norðmanna og er það í
samræmi við stefnu fsfendinga í
þessum eftium á undanfömum ár-
um. MLa. af þeim sökum töldu
norskir fiölmiðlar það farsælan leik
hafi lýst því yfir, að hvað íslendinga
varöaði, væru hrefnuveiðar tæplega
inni í myndinni, því viðskiptalegur
ávinningur af þeim yrði lftill. Það er
ekki sfet vegna hugsanlegra refsiað-
gerða og viðskiptaþvingana, sem við-
skjptavinir okkar gætu orðið fýrir,
sem forsætisráðherrann telur
hreftiuveiðamar ófýsilegar og tæp-
lega koma til greina. ífvalavinir um
alla Evrópu hafa nú fagnað þessum
ummælum Davíðs Oddssonar og
munu óspart nota það til að fýlkja
fólki gegn hrefriuveiðum Norð-
manna, með því að benda á að fs-
iendingar hafi hætt váð hrefnuveiðar
fyrir tilstilli mótmælaiðnaðarins og
því þurfi sem aldrei fýrr að knýja
Norðmenn til svipaðrar uppgjafar.
Og Brundtiand
Ný hvalveiðistefna?
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráð-
herra heftir lýst því yfir að stefriafs-
hjá Brundtland að fera einmitt í
heimsókn til fsiands eftir að hún
hafði tilkynnt um hreftiukvóta Norð-
nrunna,' það væri eitt af faum lönd-
um f heiminum þar sem fullkomin
samstaða og stóiningur ríktí á sjón-
armiðum Norðmanna í hvalamál-
um. Enda vissu menn ekki annað en
vel hefði farið á með Brundtland og
íslenskum ráðamönnum, en um
þessar mundir er einmitt verið að
vinnatóþvíað ná samkomuiagi við
Norðmenn og fleiri tnnan NAMCO,
hinna nýju hvaiveiðisamtaka í Norð-
ur-Atlantshafi, um hrefnuveiðanw.
Þaðþarfþvífáaað undra þóttNorð-
mönnum hafi mörgum hverjum
brugðið f brún, þegar ftréttír bárust af
því að íslenski forsætisráðherrann
Þess vegna er það f rauninni ekki
skrýtíð, þó Gro Harlem Brundtland
og liðsmönnum hennar þyki það
kaldar kveðjur semkoma frá íslandi,
ekki sfst í Ijósi þess að norski forsæt-
isráðherrann taldi síg hafa verið að
efla samstöðuna og treysta vina-
böndin með heimsókn sinni á dög*
unum. Raunar getur Garri tetóð
undirþetta sjónarmið, því yfiriýsing-
ar Davíðs Oddssonar f hvalamálinu
ósmekklegar, hvemigsemá málin er
litið. Því miður er ísienska þjóðin
hins vegar að upplifa þá skelfingar-
tíma að stjómmálakreppa í ein-
hveiju Jbimi Hýst af hverri einustu
ákvörðun sem íslenstó forsætisráð-
herrann tekur. Norðmenn fengu aö-
eins sýnishom af þessum vanda,
þegar ísienski forsætisráðherrann
ákvað að tjá sig úm hvalamálið.
■ Guri
Vaxtarbroddur atvinnulífsins er í
ferðamannaþjónustu, segja þeir vísu
menn sem þá iðju stunda. Svo mik-
inn áróður er búið að reka fýrir
þessu og svo lengi, að hótelvæðingin
er slík að full nýting fæst ekki einu
sinni þá þrjá mánuði sem telja verð-
ur að ferðamannatímabilið nái yfir.
Níu mánuði ársins er tómahljóðið
nær algjört
Útreikningamir eru svo snarbrjál-
aðir að bankamir eru helstu hótel-
haldarar landsins og auka þeir sífellt
umsvif sín á því sviði. Þá leikur
gmnur á að fjöldi gistirýma til sveita
sé orðinn óþarflega mikill, jafnvel
svo að í sum þeirra verði aldrei sæng
upp reidd. Stórir fólksflutningabfiar,
sem ætlaðir em til að keyra
skemmtiferðafólk, em fleiri en svo
að nokkur von sé til að skynsamleg
nýting fáist til að reka þá.
En sem betur fer, er ferðast talsvert
um landið og útlendingar koma til
að draga að sér tæra Ioftið og horfa á
fjöll og vatnsföll, þrátt fyrir að ríkis-
sjóður skuli ekki markaðssetja land-
ið svo að neinu nemi, að áliti ferða-
málafrömuða sem greinilega trúa á
miðstýrða ríkisforsjá, sem ein á að
geta laðað erlenda ferðamenn til fsa-
Iands.
En þetta er nú bara einn angi af
þeim magnaða kommúnisma sem
enn fjötrar hugarfar þjóðar, sem
heldur að upphaf og endir allrar at-
hafriasemi, andlegrar sem verklegr-
ar, sé í ríkissjóði.
Rosalegur misskílmngur
Að taka á mótí ferðamönnum er-
lendis frá og hafa ofan af fýrir þeim,
og helst að íá eitthvað fýrir sinn
snúð, er álitleg atvinna sem krefst
fremur mannþekkingar og smekk-
vísi en einhverrar sérfræði og
kannski umfram allt að geta sett sig
í annarra spor.
Mikil íjölgun verður í sumar á
komum skemmtiferðaskipa, og
koma þau flest til Reykjavíkur. Síð-
ari ár hafa þau haft heldur ömurlegt
lægi undir komgeymslum í anna-
í flötrum
samri gámahöfn.
Nú hefur Reykjavíkurhöfn bætt um
betur og gert myndarlegan hafnar-
garð í höfninni við miðbæinn. Þar
munu tugir erlendra skemmtiferða-
skipa leggjast að í sumar og er að-
eins örfórra mínútna gangur þaðan í
það sem eitt sinn var hjarta borgar-
VíttogbrBÍtt]
innar.
Nokkrir tugir ölkráa eru þama í
seilingsfæri frá viðlegubakkanum,
mörg frábær vei tingahús og fleira og
fleira sem óþarfi er upp að telja,
nema hvað göngutúr við Tjömina á
kyirum sumarkvöldum getur orðið
dýrmæt minning hverjum ferða-
manni sem ratar á þau lífsgæði.
Jafnframt því að taka miðbakkann í
notkun, sem tugþúsundir manna
munu búa við um hríð í sumar, hafa
borgaryfirvöld ákveðið að leyfa ro-
salegan leiktækjagarð beint framan
við skipalægið.
Rígbundið hugarfar
Svona leiktækjagarður var á svip-
uðum slóðum í fyrra. Hann setti svip
á bæjarlífið og var vel sóttur. Sum-
um þótti samt galli á, að ofboðslega
hátt stillt graðhestamúsík glumdi
frá síðdegi fram á miðnætti frá
skemmtan þessari. Var hlegið dátt
að þeim sem kvörtuðu.
Þó fékkst lækkað aðeins í þessu,
þegar dómarar í nálægu dómshúsi
sögðust ekki hafe vinnufrið. Auk
þeirra mögnuðu glymskratta, sem
fýrirtækið réði yfir, bárust eðlilega
sífelld hróp og vein frá ungviðinu í
skemmtitækjunum.
Svona fýrirbæri eru borgaryfirvöld
búin að staðsetja nokkra metra frá
skipshliðum fljótandi hótela, sem
væntanleg eru að miðbakkanum í
Reykjavíkurhöfri.
Þeir eru sterkir fjötrar þess hugar-
fers, sem heldur að það sé boðlegt
fýrir erlent fólk, sem kemur hingað
sjóleiðis, að demba því ofen í bresk-
an útborgaskemmtigarð með öllum
þeim plebbalega djöfulgangi sem til
heyrir.
Ef þetta er skilningur Reykvíkinga
á hvemig á að taka á móti og búa að
skemmtiferðafólki, sem kýs að koma
hingað, þá er best fýrir slíka rudda
að halda túristum frá borginni, í
stað þess að plata þá tíl að heim-
sækja hana.
Tivoli í Kaupmannahöfn er allt,
allt, allt annar handleggur en það
sem hér um ræðir, ef verið er að gera
samanburð, sem raunar á engan rétt
á sér. Hafnarstjóm gæti haft vit fýrir
borgarstjóm og á vel að vera hægt
að koma útborgaskemmtigarðinum
fýrir annars staðar en í næsta ná-
grenni virðulegustu stjómsýslu-
stofnana landsins og á viðlegubakka
skemmtiferðaskipa.
Nóg er til af gistirými, meira en nóg
af farartækjum, og er nú tími til
kominn fýrir þá, sem vilja erlenda
ferðamenn, að komast að því eftir
hveiju þeir em að sækjast með ís-
landsferðinni og hegða sér sam-
kvæmt því.
Það em áreiðanlega ekki breskir
útkjálkaskemmtigarðar sem útlend-
ingar sækjast eftir á íslandi, ekki
heldur pftsur og enn síður MacDon-
alds-hamborgarar eða rokk og popp.
Hvað skyldu útlendingar vera að
gera tíl íslands? Kannski rannsókn-
ir með framlagi úr ríkissjóði getí
svarað því. OÓ