Tíminn - 05.06.1993, Qupperneq 20

Áskriftarsími
Tímans er
686300
NYTTOG
FERSKT
DAGLEGA
reiðholtsbakarí
VÖLVUFELU 13 - SlMI 73655
iel
HÖGG-
DEYFAR
Verslið hjá fagmönnum
ft%varahlutir
Hamarshófða 1
TVÖFALDUR1. vinningur
LAUGARDAGUR 5. JÚNÍ1993
Rekstur Sambands íslenskra samvinnufélaga skilaði 1.372 milljóna tapi í fyrra. Ástæðan er m.a. hrika-
leg staða Miklagarðs:
Skuldir SÍS lækka um 12
milljarða á þremur árum
Samband íslenskra samvinnufélaga var rekið með halla upp á 1.372
milljónir á síðasta ári samanboríð víð 367 milljóna tap áríö 1991.
Tæplega helmingur af tapi Sambandsins skýríst af miklu tapi dótt-
urfyrírtækja þess. Skuldir Sambandsins voru 436 milljónir um síö-
ustu áramót sem er einungis 9% af skuldum þess elns og þær voru
„Þýskur málsháttur segir að neyðin
fæði af sér dygðina og víst er um það
að á þeim erfiða tíma sem nú gengur
yfir erum við að læra ýmis sannindi
sem gagnast munu í starfsemi fram-
tíðarinnar. Það er bjargföst skoðun
mín að þegar linnir þeirri orrahríð
sem nú gengur yfir muni upp rísa í
landinu öflugra og betra samvinnu-
starf,“ sagði Sigurður Markússon,
stjómarformaður Sambandsins, í lok
ræðu sinnar á aðalfundi Sambands-
ins sem fram fór í gær.
í skýrslu Sigurðar kom fram að á sex
ára tímabili, 1983-1989, jukust
skuldir Sambandsins um 5.393 millj-
ónir eða um 900 milljónir á ári. Á
tímabilinu jukust eignir um 993
milljónir en eigið fé rýmaði um 4.400
milljónir. Á sex ámm rýmaði eigin-
fjárprósentan úr 46,7% í árslok 1983
í 13,7% í árslok 1989. Sigurður sagði
þessar tölur sýna vel að tímabært
hefði verið að grípa til aðgerða til að
vama frekari skuldasöfnun og síðan
lækka skuldir. Það hefði gengið eftir.
Árið 1990 lækkuðu skuldir um 6,5
milljarða, um 1,4 milljarða árið 1991
og um 4,4 milljarða árið 1992. Skuld-
ir Sambandsins hafa því lækkað um
12,3 milljarða á þremur ámm.
Þær tölur sem lesa má í ársreikningi
Sambandsins fyrir síðasta ár em
flestar miklu lægri en fyrir árin þar á
undan. Tölumar skipta nú flestar
tugum eða hundmðum milljóna, en
ekki milljörðum eins og áður var.
Eignir Sambandsins árið 1987 vom
17 milljarðar, en vom 595 milljónir
um síðustu áramót. Skuldimar námu
11,6 milljörðum árið 1987, en em nú
436 milljónir. Eigið fé Sambandsins
nam 5,5 milljörðum árið 1987 en
nam 159 milljónum um síðustu ára-
mót. Árið 1987 námu tekjur Sam-
bandsins 33,4 milljörðum, en tekj-
umar vom aðeins 173 milljónir í
fyrra. Gjöldin árið 1987 námu 33,5
milljörðum, en 880 milljónum í
fyrra.
Skýringin á þessum umbreytingum
er auðvitað sú að fyrirtækjum Sam-
bandsins hefur verið breytt í hlutafé-
lög og þau flest hafa síðan veríð seld
eða yfirtekin. Sambandið á þó enn
nokkur fyrirtæki og eignir. Þau fyrir-
tæki sem Sambandið á em flest rekin
með tapi. Sambandið tapaði á síðasta
ári 669 milljónir á Dráttarvélum hf,
íslenskum skinnaiðnaði hf, Mikla-
garði hf, Jötni hf, og Prentsmiðjunni
Eddu. Mest er tapið af Miklagarði og
Jötni. Einungis Goði hf. skilaði hagn-
aði til Sambandsins upp á tæpar 5
milljónir króna á móti þessu mikla
tapi.
Ekki liggur fyrir endanlegt rekstrar-
uppgjör fyrir Miklagarð, en sam-
kvæmt bráðabirgðauppgjöri frá því í
mars bendir margt til að hallinn á
fyrirtækinu á sfðasta ári geti orðið
allt að hálfum milljarði. I rekstrar-
áætlun fyrirtækisins var gert ráð fyrir
að tapið á árinu yrði 76 milljónir og
að hagnaður yrði á árinu 1993. í árs-
skýrslu Sambandsins segir um þetta.
„Hér er því miður á ferðinni sorglegt
dæmi um áætlanagerð á villigötum
og tæknivædd upplýsingakerfi sem
ekki valda hlutverki sínu.“
Táp Sambandsins af reglulegri starf-
semi var 173 milljónir í fyrra á móti
197 milljóna tapi árið 1991. Sé tekið
tillit til fjármagnsliða var tapið 231
milljón á móti 478 milljónum árið á
undan. Sambandið tapaði tæpum 400
milljónum í fyrra á sölu eigna, en
þessi liður skilaði fyrirtækinu yfir
950 milljón króna hagnaði árið 1991.
Þegar tapið af dótturfyrirtækjunum
hefur verið tekið inn í dæmið er
heildartap SÍS 1.372 milljónir.
Táp Sambandsins af sölu eigna skýr-
ist af því að ekki fékkst fullt bókfært
verð fyrir þær eignir sem Landsbank-
inn yfirtók á árinu. Sigurður Markús-
son sagði að tekist hefði að fá yfir
90% af bókfærðu verðmæti þessara
eigna og sagði hann að Sambandið
gæti vel við unað. Margir hefðu haft
uppi stór orð í fjölmiðlum um að
þessar eignir væru sumar hverjar allt
of hátt metnar í bókhaldi og staða
Sambandsins þess vegna mun verri
en bókhald gæfi til kynna. Sigurður
sagði að þessar raddir hefðu haft
rangt fyrir sér.
En þó að afkoma Sambandsins hafi
versnað á síðasta ári verður ekki það
sama sagt um kaupfélögin í landinu.
Heildartap kaupfélaganna á síðasta
ári varð um 70 milljónir í fyrra sam-
anborið við 414 miíljónir árið 1991.
Heildarvelta kaupfélaganna á síðasta
ári var rúmir 33 milljarðar og minnk-
aði hún um 2% borið saman við árið
1991. Eignir kaupfélaganna voru 21,3
milljarðar um síðustu árslok, en voru
24 milljarðar í árslok 1991. Skuldir
lækkuðu úr 17,2 milljörðum í 14,5
milljarða. Eiginfjárhlutfall var um
síðustu áramót 32%.
Félagsmenn kaupfélaganna voru
rúmlega 27 þúsund um síðustu ára-
mót sem er svipaður fjöldi og í árs-
byrjun. Starfsmenn kaupfélaganna
voru 2.512 í árslok en voru 2.938 í
ársbyrjun. Kaupfélögin ráku 136
verslanir um síðustu áramót og
fækkaði þeim um sex á síðasta ári.
f skýrslu sem Sigurður Gils Björg-
vinsson flutti á aðalfundi Sambands-
ins kom fram að kaupfélögin hafa
fjárfest fyrir 10,8 milljarða frá árinu
1986. Hann sagði þetta miklar fjár-
festingar, en taka yrði tillit til þess að
umsvifin væru líka mikil. Hann vakti
þó athygli á því að fjárfestingamar
hefðu verið meiri en sem næmi af-
skriftum. Sigurður Gils vakti einnig
athygli á því að arðsemi eiginfjár
kaupfélaganna hefði flest undanfarin
ár verið minni en sem nemur verð-
bólgunni. Það þyrfti því að gera betur
í rekstrinum. -EÓ
Sigurður Markússon, formaður stjómar SÍS, á aðalfundinum í
gær.
...ERLENDAR FRÉTTIR...
SARAJEVO
Þrýst á múslima og Króata
Alþjóðlegir sáttasemjarar hófu viöræður
I Sarajevo f gær til aö þrýsta á múslima
og Króata að hætta bardögum sin á
milli. Sendimennimir Owen lávaröur og
Thorvald Stoltenberg ætluöu aö eyöa
„öllum deginum I tilraunir til aö koma á
starfhæfum samskiptum Bosnlu- mús-
lima og Króata til aö fá þá til hætta aö
berjast hvorír viö aöra og fá þá til aö
viöurkenna hluta af Vance-Owen áætl-
uninni," sagöi Owen viö fréttamenn.
IZAGREB hefur Franjo Tudjman, for-
seti Króatlu, beðiö um aö liöi S.þ. vetöi
komiö fýrir á landamærunum viö Bosniu
til aö kveöa niöur grunsemdir um aö
hann sé aö reyna aö búta niöur strfös-
hrjáöa lýöveldiö Bosnfu i leynimakki viö
Serblu.
KIEV
Úkraína losar sig viö
kjarnavopn
Leonid Kravtsjúk forseti, staöfesti aö
Úkrfna ættaði aö losa sig viö kjamavopn
eftir að forsætisráöherra hans fór fram á
aö sumum eldflaugum yröi haldiö eftir,
a.m.k. um stundarsakir. Kravtsjúk sagöi
gesti sfnum, Andrei Kozyrev, utanrikis-
ráöherra Rússlands aö stefría Úkralnu
um aö staöfesta START-1 samninginn
og undirrita samninginn um takmörkun
kjamavopna sem kjamorkuvopnalaust
rfki, væri óbreytt
BONN
Þrír handteknir til viðbót-
ar
Þýska lögreglan hefur handtekiö þtjá
snoðinkolla til viöbótar, sem grunaöir
eru um aö vera viöriönir ikveikjuárásina
I Solingen þegarfimm Tyrkirfórust um
helgina, aö þvi öryggisyfirvöld sögöu I
gær.
DURBAN, Suöur-Afrlku
16 drepnir í Natal
A.m.k. 16 manns voru drepnir I nýjustu
ofbeldisaögeröunum I hinu eldfima hér-
aöi Natal I Suöur- Afrlku, þ.m.t 11
manns sem skotnir voru niöur I þremur
árásum á heimili blakkra, aö sögn lög-
reglu.
PALERMO, Sikiley
23 grunaöir mafíósar
handteknir
Lögregla tók höndum 23 grunaöa ma-
flugangstera I gær viö leit I bænum
Corfeone á Sikiley aö sögn talsmanns
lögregluliösins.
MADRID
Tvísýnar kosningar
Búist er viö að úrslit I þingkosningunum
á Spáni um helgina veröi tvlsýn. Á slö-
asta degi kosningabaráttunnar stóöu
Sósialistaflokkurinn og Flokkur alþýöu
(PP) jafriir. Siöasta skoöanakönnunin,
sem birt var á sunnudag, sýndi PP hafa
fimm sæta forskot — ekki nóg til aö
mynda stjóm án stuönings minnihluta-
flokks.
MOSKVA
Þingið ver Rútskoj
Rússneska þingiö, þar sem Ihaldssamir
þingmenn eru i meirihluta, bar hönd fyrir
höfuö varaforsetanum Alexander
Rútskoj, sem er skeleggur andstæöing-
ur Bórisar Jeltsin forseta. I gær sam-
þykkti þingiö aö fara þess á leit viö
stjómlagadómstólinn aö úrskuröa um
lögmæti aögeröa Jeltslns til aö auö-
mýkja Rútskoj, aö taka af honum bil
hans og Iffveröi.
GROZNY, Rússlandi
4 drepnir í Chechnya
A.m.k. femt var drepiö I rússneska aö-
skilnaöarhéraöinu Chechnya þegar
óeiröalögregla, holl Dzhokhar Dudayev
forseta, réðst aö byggingum á valdi
andstæörar fylkingar I höfuöborginni.
Mikil spenna hefur veriö I tvo mánuöi á
þessu svæöi I Kákasus og miöbæ höf-
uðborgarinnar Grozny hefur I raun verið
breytt I tvennar vopnaöar búöir. Spenn-
an náöi hámarki f þessari aðgerö sér-
sveita Dudayevs.
DENNI DÆMALAUSI