Tíminn - 24.07.1993, Blaðsíða 7

Laugardagur 24. júlí 1993
Tíminn 7
aðlaga suðurlandið íslömskum og ar-
abískum hlutum þess. Afskipti mið-
stjómar þar suður ffá gerðust meiri
en verið hafði á breska tímanum,
kristniboðsskólar voru lagðir undir
miðstjómina og áhersla lögð á að
kenna fólki arabísku. Á breska tíman-
um hafði enska verið helsta tengimál
suðurlandsins.
Suður-Súdanir sáu í ráðstöfunum
stjómarinnar tilræði við menningu
sína, afríska sem fengið hafði á sig að
nokkru breskt/evrópskt yfirbragð. Af
þessu hlaust grimmt borgarastríð í 17
ár. Þá samdi Nimeiri herforingi, sem
ríkti einvaldur í Súdan 1969-85, frið
við uppreisnarhreyfingu sunnlend-
inga, er nefndist Anyanya (slöngueit-
ur).
Suðurlandið fékk þá sjálfstjóm
nokkra, en friðurinn varð ekki til
langframa, m.a. vegna rísandi strang-
og bókstafstrúarbylgju meðal súd-
anskra múslíma. Við því mátti búasL
íslam þar í landi hefur löngum þótt
tilfinninga- og dultrúarþrungið, óár-
an í efnahags- og kjaramálum stefndi
fylgi að bókstafssinnum þar sem víðar
og þjóðhetja arabískra og íslamskra
Súdana, Mahdi, hafði á sínum tíma
gert þá sjálfstæða í nafni heit- og bók-
stafstrúar. Bókstafsíslam vill að allt
Súdan verði íslamskt og miðstý'rt ríki
þar sem íslamslögmál (sharia) gildi
jafn sunnaniands sem annarsstaðar.
Sunnlendingar vilja flest frekar, enda
eru heittrúaríslam og þrælahald ná-
tengd í endurminningum þeirra.
íslam eða dauðann?
Frá því 1989, er herforingi að nafni
Omar Hassan al-Bashir rændi völdum
í höfuðborginni Kartúm, er Súdan ís-
lamskt bókstafstrúarríki hliðstætt ír-
an. Þeim umskiptum hefur fylgt auk-
in harka af hálfu stjómarhersins í við-
ureigninni við uppreisnarmenn suð-
urlandsins, sem til skamms tfma voru
sameinaðir í Frelsisher Súdansþjóða
(sem þekktastur er undir skammstöf-
un heitis síns á ensku, SPLA). Svo er
að sjá að Súdansstjóm hafi í raun gert
sunnlendingum tvo kosti: að gefast
upp og ganga íslam á hönd eða að
falla fyrir vopnum og hungri. Líklegt
er að heittrú valdi nokkm um aukna
aðgangshörku stjómarhersins og þar
að auki hefur stjómin síðustu árin
keypt handa honum mikið af nýjum
vopnum, þar á meðal stríðsflugvél-
um, frá Kína. Hefði þó kannski ein-
hver haldið að bláfátækt land eins og
Súdan hefði eitthvað betra við pen-
ingana að gera. íranskir hemaðarráð-
gjafar em súdönsku herstjóminni til
fulltingis.
Súdansher leggur þorp í eyði með
sprengjuárásum, strádrepur óbreytta
borgara og flæmir þá bjargarlausa úr
heimahögum. Giskað er á að um
600.000 manns hafi látið lífið af völd-
um stríðs þessa frá því að það hófst
1983 og að um 3,5 milljónir manna
séu flóttamenn undan ógnum þess.
Að sögn talsmanna hjálparstofnana er
líklegt að um hálf milljón flóttamann-
anna falli úr hungri innan skamms.
Hungurvofan hefur raunar verið
einkar fyrirferðarmikill fylgifískur
stríðsins frá byrjun þess og komist er
svo að orði að í Suður-Súdan séu nú
engir í góðum holdum nema gammar
og hýenur. Þar sem annarsstaðar er
vaninn að jarða þá látnu með viðhöfn
nokkurri, en með miklum mann-
dauða af hungurs sökum hefur van-
inn orðið að gefa líkin hrædýrunum á
vald.
Meðan Mengistu ríkti í Eþíópíu fékk
SPLA nokkum stuðning þaðan, af því
að kalt var á milli hans og valdhafa
Súdans. En fyrir þann stuðning tók er
Mengistu var steypt af stóli 1991. Of-
an á aðrar hörmungar hjá sunnlend-
ingum hefur bæst að þeir eru auk
stríðsins við Súdansstjóm komnir í
stríð innbyrðis. Braust það út síðla árs
1991 vegna ágreinings um hvemig
snúast skyldi við vaxandi aðgangs-
hörku Súdanshers. John Garang, sem
lengi hefur verið leiðtogi SPLA, segist
ekki stefna að því að Suður-Súdan
skilji við súdanska ríkið, heldur vilji
hann sjálfstjóm fyrir Suður-Súdan og
að veraldlega sinnaðir valdhafir taki
við stjóm í Súdan af bókstafsíslam.
Riak Machar, leiðtogi andstæðinga
Garangs meðal uppreisnarmanna
sem myndað hafa samtök sér, krefst
hinsvegar fulls sjálfstæðis fyrir Suð-
ur-Súdan. Fordæmi fyrir þessháttar
em þegar tekin að skapast í austan-
BAKSVIÐ
verðri Afríku, með því að Eritrea og
Norður-Sómalfa hafa lýst sig sjálfstæð
ríki.
Dinka og Nuer
Rígur milli þjóðflokka, sem þama er
fyrir hendi eins og annarsstaðar í Afr-
íku sunnan Sahara, veldur og nokkm
um klofninginn í SPLA. Af þjóðflokk-
um þeim eða þjóðum, sem Suður-
Súdanir skiptast í, em fjölmennastir
Dinka og Nuer. Liðsmenn Machars,
sem mest mega sín á svæðinu austan
Hvítu Nflar, em flestir Nuer. Garang
er hinsvegar Dinka og svo em flestir
hans manna.
í borgarastríði sínu innan borgara-
stríðsins auðsýna þessir tveir aðilar
hvor öðmm engu meiri vægð en arab-
ar auðsýna þeim báðum jafnt. Aðferð
stjómarhersins hefur verið að strá-
drepa óbreytta borgara eða ónýta
möguleika þeirra til lífsbjargar, með
það fyrir augum að svipta skæmher
SPLA þeim stuðningi er hann fær frá
fólki í landshlutanum. Eins fara
Dinka og Nuer að í hemaði sín á milli.
í maí s.l. réðust menn Garangs á
flóttamannabúðir í bænum Ayod og
brenndu þær ásamt því fólki þar, sem
var of veikburða af völdum hungurs
og sjúkdóma til að geta forðað sér úr
logunum. Á eftir fundust rúmlega 120
lík í brunarústunum. Menn Machars
kváðu hafa farið svipað að við fólk af
Dinkaþjóð.
Garang, segir Machar, hefur „selt
aröbunum í Kartúm sál sína“ og fær
frá þeim vopn. Garangs menn segja
það sama um Machar og hans menn.
Er raunar ekki ósennilegt að Súdans-
stjóm vopni þá báða, í von um að þeir
haldi áfram að vinna verkin fyrir hana
með því að útrýma fólki hvors annars.
Hungurdauðinn í Suður-Súdan væri
að líkindum orðinn miklu meiri ef
ekki hefði komið til starfsemi hjálpar-
stofnana þar, á vegum Sameinuðu
þjóðanna og annarra. Að sögn tals-
manna stofnana þessara er ekki að-
eins Súdansstjóm áhugalaus um að
hjálpa þeim hungurþjáðu, heldur og
ber lítið á áhuga á því af hálfu SPLA-
hópanna. Verst er ástandið á svæði í
norðausturhluta Suður-Súdans, á
milli bæjanna Ayod, Watt og Kongor,
sem fréttamenn og hjálparstarfsmenn
nefna „þríhyming hungursins" eða
„dauðans". Þetta er markasvæði milli
Nuer og Dinka og þar safnast nú óð-
um saman örbjarga fólk á flótta und-
an stríðsaðilum öllum þremur. Til
dæmis um ástandið þar segir Vér-
onique Basla, hjúkmnarkona á veg-
um frönsku líknarsamtakanna Méd-
icines du Monde: „Við verðum að hafa
gætur á mæðmnum meðan mat er
útbýtt. Annars stela þær mjólkinni frá
komabömum sínum.“
Engin íhlutun
til bjargar
Eins og sakir standa em styrjaldar-
horfur þama helst þær að Súdansher,
sem yfirleitt hefur haft betur í hem-
aðinum síðan síðla árs 1991, vinni
stríðið innan skamms, e.t.v. þegar á
næstu þurrkatíð, sem hefst í septem-
ber. Þann sigur mundi hann þá eiga
að þakka betri vopnabúnaði en sunn-
lendingar hafa, hranndauða sunn-
lendinga úr hungri og stríðinu milli
Dinka og Nuer.
Hörmungaástandið í Suður-Súdan
er enn hroðalegra en í Sómalíu og
hefur staðið lengur. En ekkert ber á
því að Bandaríkin og S.þ. hafi í hyggju
að senda þangað íhlutunar- eða frið-
argæslulið. Súdan er arabískt ríki og
íslamskt og Arabaríkin og íslams-
heimur myndu að líkindum snúast
einhuga gegn slíkri íhlutun og skil-
greina hana sem árás á araba og ís-
lam. Ekki sjást þess heldur merki að
hörmungamar í Suður-Súdan valdi
Araba- og íslamsheimi hugarangri.
Þeir sem þjást þar em hvorki arabar
né múslímar. Hæpið er að ganga út
frá því að alþjóðlegur bróðurkærleik-
ur eigi mikil ítök í fólki utan vest-
rænu/evrópsku menningarheildar-
innar. Er raunar ekki nema líklegt að
margir múslímar líti á útrýmingar-
hemað Súdansstjómar gegn íbúum
Suður- Súdans sem heilagt stríð ís-
lams.
Bashir, oddviti núverandi herforingjastjórnar Súdans: I skjóli hans komst bók-
stafsíslam til valda þar.
Innkaupastofnun ríkisins óskar eftir tilboðum i gerð og frágang
bílastæöis milli Sölvhólsgötu og Lindargötu í Reykjavfk.
Helstu magntölur:
Uppúrtekt 2.000 m3
Fylling 1.500 m3
Snjóbræðsla 843 m
Malbik 1.500 m2
Hellulagnir 809 m2
Útboðsgögn verða seld á kr. 6.225,- á skrifstofu Innkaupastofn-
unar ríkisins, Borgartúni 7, Reykjavík, frá og með miðvikudegin-
um 21. júlí 1993.
Tilboð verða opnuð á sama stað fimmtudaginn 29. júlí 1993 kl.
11:00.
INNKAUPASTOFNUN RIKISINS
_____BORGARTÚNI 7.105 REYKJAVÍK
PÓSTUR OG SÍMI
Lipur og samvinnu-
þýður
starfskraftur með góða þjónustulund óskast til
starfa hjá einni af tölvudeildum fyrirtækisins.
Deildin rekur stórtölvuumhverfi sem byggist á
tveimur HP3000 tölvum með yfir 10 GByte diska-
rými, auk umfangsmikils Ijarskiptabúnaðar.
Nauðsynleg er töluverð starfsreynsla í stórtölvu-
umhverfi og tölvusamskiptum (TCP/IP, Client/Ser-
ver). Einnig er æskileg reynsla og kunnátta í SQL,
X.25, MS-Windows og Netware.
Leitað er að verkfræðingi, tölvunarfræðingi eða
starfsmanni með sambærilega menntun.
Umsóknir berist til starfsmannadeildar Pósts og
síma, Landssímahúsinu við Austurvöll, þar sem
frekari upplýsingar verða veittar.
^RARIK
RAFMAGNSVEITUR RÍKISINS
UTBOÐ 93007
Rafmagnsveitur ríkisins óska eftir tilboðum í verkið:
Hitaveita Siglufjarðar — Endurnýjun aðveituæðar, 2.
áfangi.
Verkið felst í endumýjun um 700 m kafla af aðveituæð
hitaveitunnar og leggja um 160 m af safnæðum á virkj-
unarsvæðinu í Skútudal. Pípurnar, sem á að leggja,
eru 0 200 og 0 150 mm viðar einangraðar stálpípur í
plastkápu.
Verkinu skal að fullu lokið 10. október 1993.
Útboðsgögn verða afhent á eftirtöldum stöðum frá og
með þriðjudeginum 27. júlí gegn 15.000 kr. skilatrygg-
ingu:
Skrifstofu Rafmagnsveitna ríkisins, Suðurgötu 4,
Siglufirði.
Skrifstofu Rafmagnsveitna ríkisins, Ægisbraut 3,
Blönduósi.
Skrifstofu Rafmagnsveitna ríkisins, Laugavegi 118,
Reykjavík.
Tilboðin séu í lokuðu umslagi merktu: RARIK-93007 og
verða opnuð á skrifstofu Rafmaynsveitna ríkisins á
Siglufirði miðvikudaginn 4. ágúst kl. 14.00.