Tíminn - 24.07.1993, Síða 10

22 Tíminn
Laugardagur 24. júlí 1993
Þorbjörg Ólafsdóttir
Fædd 12. janúar 1906
Dáin 17. júlí 1993
Nú er hún elsku Þorbjörg amma
mín og nafna, dáin.
Hún fæddist þann 12. janúar 1906
á Starrastöðum, Lýtingsstaðahreppi
í Skagafirði, elst þriggja bama
þeirra hjóna Margrétar Eyjólfsdótt-
ur og Ólafs Sveinssonar stórbónda.
Amma þótti snemma hinn besti
kvenkostur, sem sannaðist er hún,
einungis 16 ára, tók við húsfreyju-
hlutverkinu á Starrastöðum, sem þá
voru eitt mesta stórbýli í Skagafirði,
eftir fráfall móður sinnar. Þætti það
sennilega flestum ungum og lífs-
glöðum stúlkum erfitt hlutskipti í
dag, enda tíðarandinn annar.
Oftsinnis sagði amma mér það, að
sín mesta gæfa í lífinu hefði verið að
fá að kynnast honum afa, Birni
Hjálmarssyni. Þau giftu sig í Mæli-
frá Mœlifellsá
fellskirkju í Skagafirði á gamlársdag
árið 1936. Bömin urðu þrjú: Marg-
eir, bóndi á Mælifellsá, fæddur 1938;
Rósa, húsfreyja á Hvíteymm, fædd
1941; og Anna Steingerður, kaup-
maður á Akranesi, fædd 1946.
Ömmu þótti alla tíð sérlega vænt
um heimahagana í Skagafirðinum
og vildi hvergi annarsstaðar vera.
Hún var óvenju ljóðelsk og gat allt
þar til hið síðasta þulið hvert kvæð-
ið á fætur öðru. Mér þykja því eftir-
farandi Ijóðlínur Hallgríms Jóns-
sonar frá Ljárskógum lýsa lífshlaupi
hennar betur en orð mín:
Undir Dalarma sól við minn ein
falda óð
hef ég unað við kyrrláta för,
undir Dalarma sól hef ég lifað mín
Ijóð,
ég hef leitað og fundið mín svör,
undir Dalanna sól hef ég gœfuna
gist,
stundum grátið, en oftast í fógnuði
kysst.
Undir Dalanna sól á ég bú mitt og
ból
og mirrn bikar, minn arin, mirm
svefhstað ogskjól.
Það er svo skrítið að þegar einhver,
sem manni þykir svo óendanlega
vænt um, kveður okkur endanlega,
þá streyma minningarnar fram. Ég
gæti talið endalaust upp. Ég var svo
heppin að fá að búa í nokkurra
metra íjarlægð við ömmu og afa á
Mælifelísá fyrstu 5 ár ævi minnar.
Hversu oft hef ég ekki brosað að
minningunni um litla stelpu sem afi
og amma pössuðu á meðan mamma
var að kenna á daginn. Lífið var leik-
ur einn og eftir margar og langar
salíbunur á snjóþotunni var ekkert
betra en að fara inn í „gamla bæ“ til
ömmu, sem alltaf virtist geta töfrað
fram rjómapönnuköku og kakó.
Fylgja henni svo inn í stofu og
hlusta á hana fara með vísur eða
segja söguna um það þegar hún
slökkti eld í sæng gestkomandi
stráks með innihaldinu úr koppnum
hans afa. Ég gat hlustað endalaust á
þessa sögu og hafði alltaf jafn gaman
af. Á meðan sat amma og spann á
rokkinn sinn eða prjónaði sokka og
vettlinga á þurftafrek bamabömin.
Auðvitað fannst mér litla vemdaða
veröldin mín fullkomin, ég miklu
þægari og betri en aðrar litlar stúlk-
ur og amma og afi best af öllum
ömmum og öfum sem til vom. Með
auknum þroska breytist lífssýnin og
maður kemst að því að það er ekki
alltaf jafn gaman og gott að vera til.
Eitt hefur þó aldrei breyst. í huga
mínum sem fullorðinnar mann-
eskju skipa afi og amma enn sama
sess og í bamssálinni, þau verða
alltaf þau bestu.
Sumarið 1977 er mér ofarlega í
huga. Mamma og ég vomm nýflutt-
ar til Reykjavíkur og um haustið
f---------------------------------------------'N
skyldi stúlkan hefja skólagönguna.
Amma og afi höfðu dvalist á Heilsu-
hælinu í Hveragerði um vorið og í
júní átti ég að fara með þeim norður
og vera hjá pabba og Helgu í nokkr-
ar vikur. Mér fannst ég ótrúlega
mikil manneskja og fær í flestan sjó.
En eitthvað hefur mér þótt ömggara
að sofa inni í stofu hjá afa úti í
„gamla bæ“, þar sem amma hitaði
iðulega upp rúmið mitt með gamla
græna hitapokanum, heldur en að
hætta á að þurfa að vera ein í her-
bergi úti í „nýja húsi“, því það fór
reyndar á þá leið að ég var mest hjá
þeim þetta sumar. Þetta vom yndis-
legar stundir.
í ágústlok þetta ár bmgðu þau
amma og afi búi og fluttu út á Sauð-
árkrók. Ég þykist vita að fyrir jafn
mikla búkonu og ömmu vom þetta
erfið spor, en aldrei heyrði ég hana
kvarta, enda annáluð fyrir skynsemi
og góðar gáfur. Hún amma hafði
óvenju heilbrigða lífssýn, sem við
nútímafólkið mættum oft taka okk-
ur til fyrirmyndar. Það endurspegl-
ast best í atviki sem kom upp í huga
minn morguninn sem ég frétti af
andláti hennar.
Nútímabarnið ég, 4 ára, smituð af
bfladellu pabba og stórabróður taldi
upp 5 til 10 bflategundir fyrir ömmu
og tíundaði auðvitað kosti og galla
hverrar og einnar af mikilli „kunn-
áttu“. Sú gamla gaf nú lítið fyrir
svona nútímadrasl, heldur leiddi
mig við hönd sér út í gömlu fjárhús-
in á Mælifellsá og nefndi nöfn allra
kindanna, sem þar vom inni, og
sagði: „Þetta er það sem skiptir máli,
nafna mín, lifandi vemr sem finna
til og enga björg geta sér veitt, en
ekki dauðir hlutir sem þú ert tilbúin
að henda um leið og þér býðst eitt-
hvað nýrra og betra." Ég skildi ekki
boðskapinn þá, en ég skil hann nú
og er þess fullviss að amma kvaddi
okkur öll sátt við Guð og samtíma-
menn.
Elsku afi. Ég er svo stolt og ánægð
yfir að hafa fengið að kynnast og
bera nafn jafn viturrar og góðrar
konu og amma var. Ég veit samt, að
þó að amma væri búin að vera jafn
lasburða og hún var hin síðustu ár,
þá er alltaf erfitt að kveðja þá sem
maður elskar jafn mikið og þú elsk-
aðir ömmu. Hins vegar veit ég líka
að hún er hvfldinni fegin, því að það
samræmist ekki lífsstfl jafn mikillar
baráttu- og dugnaðarkonu og henn-
ar að vera upp á aðra komin líkt og
hún var hin síðustu ár.
Lækkar lífdaga sól.
Löng er orðin mín ferð.
Fauk í faranda skjól,
fegin hvíldinni verð.
Guð minn, gefðu þinn frið,
gleddu’og blessaðu þá,
sem að lögðu mér lið.
Ljósið kveiktu mérhjá.
(Herdís Andrésdóttír)
Guð blessi elsku ömmu mína.
Þorbjörg Margeirsdóttir _
Innilegar þakkir færum viö öllum þeim er sýndu okkur samúö, hlýhug og
vinsemd viö andlát og útför eiginkonu minnar, móöur okkar, tengdamóöur,
ömmu og langömmu
Viktoríu Kristínar Guðmundsdóttur
Björk, Sandvfkurhreppi
Sérstakar þakkir færum viö starfsfólki Sjúkrahúss Suöurlands. Guö blessi
ykkur.
Jón Gfslason,
böm, tengdabörn, bamaböm
og bamabamabörn
______________________________________________________/
Bridge
UMSJÓN: BJÖRN ÞORLÁKSSON
Þraut24
NORÐUR
♦ ÁDT
V ÁK7
♦ GT872
♦ KG
Á KG97
V GT986
♦ Á9
* ÁD
Sagnir:
suður vestur norður austur
IV pass 24 pass
2gr. pass 6 gr. pass
pass pass
Útspil: lauftía
Hvemig er best að spila eftir að
vestur spilar út lauftíu?
Það eru 9 toppslagir í spilinu og
valið stendur á milli tíguls og
hjarta. Ef sagnhafi fer í hjartað
(með hefðbundinni íferð, toppa
og svína síðan) þá gefur liturinn
fimm slagi ef drottningin er stök,
ef vestur á Dx eða Dxx. Hins veg-
ar ef það bregst þá er gamanið á
enda. Þá er of seint að reyna að
gera tígulinn góðan, burtséð frá
því hversu vel liturinn liggur.
Mestar líkur á vinningi eru að
prófa tígulinn FYRST. Þá stendur
sagnhafi spilið ef austur er með
tígulháspil stakt, háspil annað
eða ef austur er með bæði háspil-
in. Og ef ekkert af þessu gengur,
er hægt að reyna hjartað.
Best er að drepa útspilið í blind-
um og spila tígultvisti. Ef austur
drepur með háspili yfirdrepur
sagnhafi og spilar tígulníunni
sem tryggir spilið auðveldlega. Ef
austur setur lítið spil, þá svínar
sagnhafi. Ef nían á slaginn þá er
sagnhafi hólpinn (skiptir yfir í
hjarta) og ef nían er yfirdrepin af
vestri þá er enn möguleiki að fella
hitt háspilíð annað. Ef það geng-
ur ekki er sem áður segir hægt að
ráðast á hjartalitinn. Með öðrum
orðum; með því að byrja á tíglin-
um er hægt að standa spilið ef
annar liturinn gengur upp. Með
því að byrja á hjartanu, verður sá
litur að liggja rétt. Allt spilið:
NORÐUR
A ÁDT
V ÁK7
♦ GT872
* KG
VESTUR AUSTUR
* 639 A 854
V 54 V D32
* D987 ♦ K6
* T743 * 65432
SUÐUR
A KG97
V GT986
♦ Á9
* ÁD
Hvað gera hinir?
í þrautinni hér fyrir ofan er
spurt um bestu líkurnar á því að
standa samninginn. Spilarar
standa iðulega frammi fyrir því
að velja á milli leiða og oft er far-
in önnur leið en sú sem gefur
mestar líkurnar á vinningi. Með I
öðrum orðum; öryggisspila-
mennska á ekki alltaf rétt á sér og
þá sérstaklega f tvímenningi.
Hins vegar er sú staða sjaldgæfari
að sagnhafi ákveði að tryggja sér
að tapið verði sem minnst en fyr-
irgeri með ákvörðuninni vinn-
ingsleiðinni. Það er þó oft á tíð-
um réttlætanleg ákvörðun.
Valið ræðst iðulega af því að
hugsa áður en spilið er spilað,
hvað sé að gerast á hinum borð-
unum. Sem þýðir að ef sagnhafi
hefur ofsagt á spilin og er kominn
í mjög erfiðan samning þá er lík-
legt að spilið gefi hvort eð er
mjög slæma skor ef talan lendir
hjá andstæðingunum. Og skiptir
þá ekki öllu máli hvað hún verður
há. Tökum sem dæmi hart geim.
Austur gefur; AV á hættu
NORÐUR
♦ ÁT5
V T954
♦ 9975
♦ KT
VESTUR AUSTUR
♦ DG ♦ 975
V D72 V G3
♦ ÁKG6 ♦ T42
♦ D965 * G9432
SUÐUR
♦ K9432
V ÁK96
♦ D3
♦ Á7
Spilið kom fyrir í heimsmeist-
arakeppninni í parakeppni í
Amsterdam, árið 1966 og keppn-
isformið var tvímenningur.
Sagnir gengu:
vestur norður austur suður
pass 1*
pass 2 ^ pass 3*
4+ allirpass
Eftir einfalda hækkun í spaða
voru 3+ geimtilboð ef N væri í
hámarki og ætti eitthvað í laufi.
Norður var ekki svartsýnn og
ákvað að segja 4*.
Vestur spilaði út ♦Á og skipti
síðanyfir í ♦G sem sagnhafi drap
í blindum. Nú sá sagnhafi fyrir
sér auknar líkur á að spaðinn
lægi 1-4 og ákvað að tryggja sig
einn niður. Þess vegna spilaði
hann V4 á kónginn og Á3 að T.
Vestur drap á drottningu og
samningurinn var einn niður —
tveir tapslagir á tígul, einn á
spaða og tromp.
„Öryggisspilamennska" sagði
suður við makker, „til að fara ekki
tvo niður," bætti hann við.
Hér átti „öryggisspilamennsk-
an“ alls ekki við. Sagnhafi gat séð
það að litlar líkur væru á að NS
pörin væru yfirleitt í geimi
(hjartasamningur eða 3 grönd
eru ekki líklegri) og þess vegna
átti sagnhafi allt undir því að
vinna spilið. Hann gat gefið sér
að meðalskor væri 120, 140 eða
eitthvað því um líkt í NS dálkinn
og allar tölur í AV væru nálægt
núlli.
Það kom líka á daginn að fyrir að
segja og vinna fjóra spaða hefðu
NS fengið 110 stig en 50-kallinn í
AV gaf aðeins 5 stig. Tveir niður
hefðu varla gefið mikið minna!
Útspilið
Stefán Guðjohnsen sýndi nýlega
fram á, í vikulegum bridgeþætti
sínum í DV, að útspilin heppnuð-
ust oft á tíðum mjög vel hjá ís-
lensku spilurunum í Menton.
Tugir LMPa geta oltið á útspilinu
og því hefur mikið verið pælt í
þessum hluta spilsins sem hvað
erfiðast er að nálgast út frá
fræðilegum grundvelli. Á meðal
góðra bóka má nefna „Udspelet"
eftir Jan Wohlin og fleiri og fleiri.
Marty Bergen er dálkahöfundur
í bridgetímariti Granovetter
hjónanna. Lítum á nokkrar teór-
íur sem hann hefur sér til full-
tingis við val á útspilinu í grand-
samningi. Vonandi nýtast þau
einhverjum lesenda en birtast
þau hér samt án ábyrgðar.
1) Forðastu að spila laufi eftir
sagnröðina:
1 ♦ pass lgr. allir pass
Hér meinar Bergen að sá sem á
út ætti að forðast laufútspil þar
sem venjan sé í sagnröð sem
þessari að svarhöndin lofi laufiit.
Reyndin sé oft sú að svarhöndin
(sagnhafi) eigi 5-6 lit í laufi
Dæmi: + 974VG^T6 +ÁD8643
2) Komdu aldrei út í lálit mak-
kers með tvíspil ef hann hvorki
tvísegir litinn né doblar sem
beiðni. Dæmi:
makker móth. þú móth.
1 ♦ lgr. allir pass
Rökin eru sú að mestar líkurn-
ar séu á að að makker sé með 4-lit
og því sé óráðlegt að ráðast á lit
sem mótherjarnir séu sennilega
lengri í. Með þrflit væri eðlilegt
að spila hæsta (toppi af engu).
3) Vertu óhræddur við að út-
spilsdobla 3 grönd með sterk
spil í fyrsta sagnlit blinds.
Dæmi: + 853 VÁDG9 ♦ 6 * 97643
eftir sagnir sem þessar:
móth. makker móth. þú
1 + pass IV pass
lgr. pass 2gr. pass
3gr. pass pass DOBL
Dobl í þessari stöðu er beitt
vopn þar sem það er í raun eina
leiðin til að gefa makker upplýs-
ingar. Flestir þróaðir spilaðir
nota þetta kerfi og uppskera oft
vel (ekki alveg laust við áhættu
þó).
4) Komdu út í lit blinds eftir
sagnröðina: lx— lx — 3 grönd.
Yfirleitt vísar þriggja granda
sögnin til þess að sagnhafi sé
stuttur í lit makkers sem e.Lv.
sagði aðeins á fjórlitinn sinn.