Tíminn - 18.03.1994, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 18. mars 1994
flMtlM
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1917
Útgáfufélag: Tfmamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4,105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmiðja
Frjálsrar fjölmiölunar hf.
Mánaöaráskrift 1400 kr. m/vsk. Verö f lausasölu 125 kr. m/vsk.
Ruglað í ríminu
Haft er fyrir satt að stærðfræðin sé rökvísust allra
mennta. Samt eru niðurstöður hennar ekki síður
umdeilanlegar en önnur mannanna verk og er þá
kannski fremur forsendum um að kenna en sjálfri
reiknikúnstinni. Er hún oftar en ekki notuð í blekk-
ingarskyni fremur en til að bregða ljósi á staðreynd-
ir.
Merkileg deila stendur ný yfir milli Félags ísl. sfór-
kaupmanna og Eimskips. Fer hún fram fyrir opnum
tjöldum og skírskota deiluaðilar óspart til almenn-
ings í gegnum fjölmiðla. Lögð eru fram gögn sem
sýna að farmgjöld skipafélaga hafi hækkað verulega
á tilteknu árabili og séu mun hærri en sambærileg
gjöld erlendra skipafélaga.
Gagnrök eru lögð fram sem sýna að farmgjöld Eim-
skips hafi lækkað verulega á tímabilinu og séu síst
hærri en gerist í útlöndum.
Byggt er á óhlutdrægum erlendum rannsóknum, að
sagt er, og í umræðunni eru fram reiddar alls kyns
tölur, útreikningar, prósentur og línu- og súlurit, sem
sanna og afsanna að rétt sé með farið.
Hér eru engin efni til að taka afstöðu til hvort farm-
gjöld fara hækkandi eða lækkandi eða hvort þau eru
hærri eða lægri en tíðkast hjá erlendum skipafélög-
um. En hitt er víst að aðferðir deiluaðila eru ekki
traustvekjandi og færi betur á að þeir kæmu sér sam-
an um leikreglur áður en þeir hefja áróðursstríð, sem
hefur það að markmiði að rugla almenning í ríminu.
Samanburðarfræðin, sem styrkt er með talna- og
prósenturunum, hefur löngum verið notuð með
góðum árangri til að villa um fyrir fólki. Með svona
aðferðum er iðulega rekinn óskammfeilinn áróður,
sem oft nær tilgangi sínum, þar sem einatt er erfitt
að sannreyna hvort nokkur rök séu fyrir því sem ver-
ið er að halda að manni.
Dögum oftar er verið að gera samanburð á einhverj-
um íslenskum veruleika, oft upplognum, og hvemig
tekið er á hliðstæðum málum í útlöndum. Ef auglýsa
þarf upp eitthvert innlent ágæti, er það „með þvi
besta sem gerist í nágrannalöndunum." Ef þrýsta
skal á um opinber fjárframlög til einhvers konar
hagsmunaaðila, er gripið til samanburðartalna við
hliðstæður í forríkum löndum og sýnt fram á hve
hörmulega íslendingar búa að þeim greinum, sem
ætla sér að njóta góðs af' samanburðinum.
Oftast nær er svona samanburður út í hött, misfar-
ið með tölur og þær rangtúlkaðar, sem og allar að-
stæður.
Allir vita hve illa er búið að íslensku menntakerfi og
alltof litlu veitt til þess af almannafé. Ótal sannanir
eru fyrir hendi, sem sýna og sanna hve mikið aðrar
þjóðir leggja til þessa mikilvæga málaflokks. Um
þann samanburð er aldrei efast.
Nýverið kom svo niðurstaða erlendrar rannsóknar
um að íslenska menntakerfið sé afar lélegt á tilteknu
sviði. Um það sagði merkur íslenskur skólamaður, að
ekkert væri að marka erlendar rannsóknir, þær skildu
ekki íslenskar aðstæður.
Á hverju á að taka mark, þegar staðhæfingar eru að
meira og minna leyti byggðar á fullyrðingum og
talnadæmum, sem áróðursfólk þarf ekki að sýna
fram á hvernig eru fengin?
Öll sú hundalógík, sem yfir dynur, byggir á brengl-
uðum forsendum, oft heimatilbúnum, og er vel til
þess fallin að villa mönnum sýn.
Sú hlálega deila, sem reiknimeistarar stórkaup-
manna og Eimskips eiga nú í, er aðeins lítið dæmi
um hvemig hagsmunaaðilar á öllum sviðum þyrla
upp moldviðri til að gera einföld dæmi torskilin og
nota blekkingar sér í hag.
Þrjú andlit íhalds
Markús Árni
Þegar Davíð Oddsson stóð í
kosningabaráttunni fyrir síð-
ustu borgarstjórnarkosningar,
sagði hann svellkaldur að sá
sem greiddi honum atkvæði
gæti verið viss um að hann væri
að kjósa mann til starfa út kjör-
tímabilið. Davíð hætti.
Markús Öm Antonsson, borg-
arstjóri fyrrverandi, sagði þegar
hann leitaöi eftir umboði
flokksmanna sinna í prófkjöri,
að hann vildi fá pólitískt um-
boð frá’ flokki sínum til að vera
borgarstjóraefni flokksins á
næsta kjörtímabili. Markús ít-
rekaði þetta með þjósti, þegar
upp komu raddir um að verið
væri að leita að öðm borgar-
stjóraefni. Markús hætti.
Árni Sigfússon, þriðja andlit
sjálfstæðismanna á kjörtímabil-
inu, segist vilja slást fyrir því aö
veröa borgarstjóri á næsta kjör-
tímabili og fullyrti í fjölmiðlum
á dögunum að hann myndi ekki
hætta, þó illa gengi í skoðana-
könnunum. Þá hafa öll þrjú
andlit flokksins gefið út sömu
yfirlýsinguna. Davíð sagði „Ég
hætti ekki", Markús sagði „Ég
hætti ekki" og nú er Árni búinn
að segja „Ég hætti ekki". Ekki
virðist þó mikið að marka yfir-
lýsingar andlitanna, því tvö em
þegar hætt og trúlega verður
sjálfhætt hjá því þriöja eftir 70
daga.
Mál gömlu andlitanna
óviökomandi Árna
En eins og gerðist hjá henni
Evu, sem líka haföi þrjú andlit í
bíómyndinni frægu, þá em
ásjónur andlita Sjálfstæðis-
flokksins ólíkar og hvert hefur
sinn stíl. Þannig var Davíð í
hlutverki hins hrjúfa og harða
stjórnanda, á meðan Ámi Sig-
fússon kemur fram sem hinn
mjúki leiðtogi. Ámi er reyndar
kynntur sem svo ferskur og
mjúkur að það sé spuming
hvort hægt sé ab tala um
gömlu, púkalegu andlitin í
sömu andrá. í það minnsta er
augljóst að stefnumál gömlu
andlitanna em eitthvað sem
Árna kemur ekki viö og hann
leggur nú höfuðáherslu á mál R-
listans, atvinnu- og fjölskyldu-
GARRI
málin. Þessa taktík, að reyna að
breyta sér í eins konar D- lista
útgáfu af R-listanum, hafa sjálf-
stæðismenn verið að þróa að
undanfömu og andlit númer
tvö byrjaði á þessu í strætómál-
inu, eins og víðfrægt er orðið.
Markús gekk hins vegar ekki alla
leið og breytti ekki SVR aftur í
borgarfyrirtæki. Það hlýtur því
að vera áhugavert að fylgjast
með því hvort þriöja andlitið,
sem gengið hefur lengst allra í
því að afneita borgarmálastefnu
fyrri andlitanna tveggja, muni
ekki stíga þetta skref líka til fulls
og gera SVR að borgarfyrirtæki á
ný.
Davíö
Einn búkur —
þrjú andlit
Ámi Sigfússon hefur að undan-
förnu gert mikið úr því að þeir,
sem vilji setja fjölskyldu- og at-
vinnumál á oddinn, eigi að
kjósa sig frekar en frambjóðend-
ur einhvers sambræðings
margra ólíkra flokka. Klofning-
ur hljóti aö koma upp þegar
þetta fólk fari ab starfa saman
og hann, þriðja andlitið, sé ein-
mitt maðurinn til þess að keyra
„mjúku málin" í gegn.
Garri getur þó ekki annað en
hugsað enn á ný til bíómyndar-
innar frægu þar sem Eva var
vissulega líka ein. En hún hafði
þrjú andlit og hvert þeirra
keppti um að komast til valda í
þessum eina líkama Evu og eng-
inn vissi hvaða andlit myndi
birtast næst. Eins er það með
Sjálfstæðisflokkinn, sem skartar
sínu pólitískt mjúka andliti
þessa dagana. Hversu lengi mun
það andlit snúa að okkur og
hversu heilsteyptur kostur er
þessi flokkur fyrir Reykvikinga?
Bíómyndin um Evu endaði með
ósköpum og til að forðast slík
ósköp á hinu pólitíska sviði er
trúlega best að halda sig við R-
listann.
Garri
Atkvæðagreibsla meb
krossaprófi
Þingmenn fá mikið magn af
pósti inn um lúguna og í póst-
hólfin sín. Þar kennir ýmissa
grasa. í póstinum eru keðju-
bréf, lukkubréf, tilboð um að
kaupa hitt eða þetta, jafnvel
fylgja gíróseðlar, ályktanir um
allt milli himins og jarðar, er-
indi hvers konar, og ógrynni af
-fréttabréfum og ársskýrslum
sem fyrirtæki og stofnanir gefa
út.
Allt er þetta upplýsingar um
það sem er að gerast í þjóðfé-
laginu, hver pappír á sinn hátt
sendibréf frá þjóðarsálinni.
Krossapróf
Bréf eitt, sem barst þingmönn-
um í þessari viku, hefur vakið
athygli, en það er krossapróf
frá landlækni um forgangsröð-
un í heilbrigðisþjónustu. Þar
stendur orðrétt: „ímyndaðu
þér að þú sért „heilbrigðismála-
ráðherra" og þér sé gert að
spara ákveðna upphæð á árinu.
Ráðgjafar þínir stinga upp á
eftirtöldum 12 atriðum, sem
hvert um sig svarar þeirri upp-
hæð sem á að spara."
Síban eru talin upp þessi tólf
atriöi og á að raða þeim í tölu-
röð.
Þetta bréf hefur mælst illa fyr-
ir hjá þingmönnum og margir
hafa látið svo um mælt að þeir
taki ekki þátt í leiknum. Bréfið
kom í fyrstu ekki illa við mig,
en þegar ég leit nánar á pappír-
inn stóð með mjög smáu letri í
efra hominu orðið „þingmað-
ur".
Á víbavangi
Tek ekki þátt...
Þetta gerði þaö að verkum að ég
tek ekki þátt í þessari könnun
og tel að landlæknisembættib,
sem oft hefur hreyft við athygl-
isveröum málum og er virkt og
áberandi, hafi hlaupið á sig með
því að senda hana frá sér.
Sjálfsagt segja einhverjir sem
svo, að þama séu þingmenn lif-
andi komnir og þori ekki að for-
gangsraða verkefnum.
Því er til að svara, ab með því
að merkja blöðin orðinu „þing-
maöur" verður þessi skoðana-
könnun að nokkurs konar at-
kvæðagreiðslu í þinginu og
hætt er við að niburstöðumar
yrðu túlkaöar sem slíkar. At-
kvæöagreiðslur fara ekki fram
eftir krossaprófi.
Þingmenn eiga ekki að setjast
niður og krossa við svo alvarleg
mál sem hér um ræðir, án und-
angenginnar skobunar og upp-
lýsinga um afleiðingamar. Bréf
landlæknis fjallar um þá spum-
ingu hvort forgangsraða á í heil-
brigðisþjónustunni, og það
tengist mjög náið því máli að
hátækniiækningar em komnar
á þab stig að spumingin fer að
verða um fjármagn, en ekki
möguleika. Þama er komið inn
á stórmál sem ekki veröur svar-
að eingöngu á fjárhagslegum
gmnni, heldur einnig siðferði-
legum. Svo alvarleg mál, sem
hér um ræðir, afgreiða þing-
menn ekki með krossaprófi um
leið og þeir taka upp póstinn
sinn. Hins vegar eiga þeir að
hugsa um framtíð heilbrigðis-
þjónustunnar í landinu og þær
fjárhagslegu og siðferðilegu
spumingar sem vakna. Það er
eitt stærsta og vandasamasta
málið sem löggjafinn stendur
frammi fyrir um þessar mundir.
Til gamans í lokin
Svo að slegið sé á léttari strengi,
þá er ekki rétt af landlæknis-
embættinu að hvetja alla al-
þingismenn til þess að hugsa sér
að þeir séu orðnir rábherrar. Það
em áreiðanlega nógu margir
sem hafa slíka dagdrauma. Það
getur leitt til hreinna vandræöa
að ýta undir þá hugsun hjá öll-
um þingheimi.
]ón Kr.