Tíminn - 29.03.1994, Side 5

Þri&judagur 29. mars 1994

5
Ingunn St. Svavarsdóttir:
/
Askorun til íslensku þjóðarinnar
Ágætu landar! í tilefni 50 ára
lýbveldishátíöar okkar skora ég
hér meb á okkur öll, sem byggj-
um sjálfstæö þetta fallega og
gjöfula land, aö skera nú upp
herör fyrir notkun þjóðbúning-
anna okkar.
Úr mörgu að velja
Við eigum margs konar bún-
inga, sem velja má í millum, svo
sem: upphlut, peysuföt, skaut-
búning, kyrtla, möttul, 19. aldar
búninginn (sjá meðfylgjandi
mynd) og svo karlabúninga.
Mér finnst snautlegt, hve sjald-
gæft er að sjá börn á íslenskum
búningi. Kostnaðurinn á eflaust
stóran þátt í því, en mér er tjáö
að gerlegt sé að sauma búninga
bæði á telpur og drengi, sem
duga megi þeim í allt ab 5 ár. Ef
svo skemmtilega vildi til að
bamabúningar næbu ab verða
vinsælir og almennt notaðir á
tyllidögum, yröi skiptimarkaður
með búninga fljótlega staö-
reynd.
Eins væri gaman, ef það gæti
oröið hefð, að íslenskir stúdent-
ar — jafnt stúlkur sem piltár —
útskrifuðust á íslenskum bún-
ingi-.
Nítjándu aldar kvenbúningur-
inn er líflegur og býður upp á
mismunandi samsetningar í lit-
um og karlmannabúningurinn,
VETTVANCUR
„Ég álít að okkur veiti
ekki afað taka okkur
saman um eitthvað sem
sameinar, í allri barátt-
unni sem nú á sér stað
flokka í millum. Því ekki
að slá á sundrung, efla
samhug, huga að rótum
okkar og klœðast íslensk-
um búningi?"
með sínu fína vesti og hnjábux-
um, stendur fyllilega fyrir sínu,
stílhreinn og látlaus.
Atvinnuskapandi
starfsemi
Nú á „Ári fjölskyldunnar" væri
gaman ef sem flestar íslenskar
fjölskyldur gætu státað þó ekki
væri nema af einum þjóðbún-
ingi, en settu stefnuna á fleiri á
komandi árum, því eflaust þurfa
flestir að setja það inn á lang-
tímaáætlim að koma sér upp
búningi.
Náist samstaða í málinu, er hér
um atvinnuskapandi starfsemi
að ræða, sem getur átt sér stað
jafnt til sveita sem í þéttbýlinu;
með námskeiðahaldi í sauma-
skapnum, vefnaði á dúksvimt-
um, prjónaskap á húfum, silfur-
og gullsmíöi, sölu á efnum o.fl.
Eflum samhug
Ég álít að okkur veiti ekki af að
taka okkur saman um eitthvað
sem sameinar, í allri baráttunni
sem nú á sér stað flokka í mill-
um. Því ekki að slá á sundrung,
efla samhug, huga að rótum
okkar og klæðast íslenskum
búningi?
Höfundur er sálfræ&ingur og sveitar-
stjóri í Öxarfirbi.
íslensk börn á erlendrí gmnd. Sannaríega þjóöleg og fallega klcedd íís-
lensku búningunum sínum.
Þorsteinn Guöjónsson:
Heljaráætlun um ísland
En jöröina stráðu þeir erlendum
óþrifabœlum
og útflœmdu vcettir með skriðdrek-
ans hrjúfa gný.
(Jón Helgason frá Raubsgili)
Heimspekingurinn Þorsteinn
Jónsson á Úlfsstöðum í Borgar-
firbi (1896-1991) — vitringur af
guðs náb og náttúrunnar, en ekki
samkvæmt skipunarbréfi — hélt
því fram, aö geislun væri jafnan
viðleitni eins hlutar til að koma
sinni skipun á hjá öðmm. „Geisl-
un er ævinlega viðleitni geisland-
ans til að framleiða sjálfan sig,"
segir hann einnig. í þessari síðari
setningu er geislunarhugtakiö
fært yfir á sálfræðilegt eða per-
sónulegt stig, og þarmeð orðiö að
samsvömn þess sem kallaö hefur
verið hugur í íslensku máli fyrr og
síðar og taliö vemleiki. Mér virð-
ist þeir fátækir í anda — huglitlir
— sem halda, aö hugurinn sé
ekki til. En sé hann til, þá er hann
líka afl til áhrifa. Og þeir sem
hafa hug, og dug til aö vita af því,
taki eftir:
Hernaðaræfingar á
lýbveldisafmæli
Heræfingaáætlunin um að fót-
umtroða allt ísland á 50 ára af-
mæli lýöveldisins nefnist á
bandarísku máli „Northern Vik-
ing", sem þýðir Norrœnn víkingur
og væri þaö út af fyrir sig ágætur
titill, ef um merkt viðfangsefni
væri að ræða. Reisn er yfir því
nafni. En eins og málum er hátt-
að, er ekki að búast viö neinskon-
ar reisn. Líklegra er að þeir, sem
hlut áttu aö máli af íslands hálfu,
fyrirverði sig innst inni og þoli
ekki rismikil orð. Þessvegna hafa
VETTVANGUR
,, Veikleiki okkar íslend-
inga er sá, að þeir sem
málsmekk hafa og vita
hvað þjóðemi er, gera sér
ekki grein fyrir því afli
sem býr í lriuga þeirra.
Þeir — og þœr — gœtu
betur, efþau skildu. Því
nœr sem hugur manna
stendur réttri hugsun og
góðri íslensku, því nœr
komast þeir afli guð-
anna. Og það hefur
marg-sýnt sig, að guðim-
irgeta þegar mennimir
vilja."
þeir tilbúiö þetta einstaka klúö-
urs-orð „Norðurvíkingur" (!) um
áætlun sína. Rétta þýðingin hefði
vakið „óæskileg viðbrögö".
Veikleiki okkar íslendinga er sá,
að þeir sem málsmekk hafa og
vita hvaö þjóðemi er, gera sér
ekki grein lýrir því afli sem býr í
huga þeirra. Þeir — og þær —
gætu betur, ef þau skildu. Því nær
sem hugur manna stendur réttri
hugsun og góöri íslensku, því
nær komast þeir afli guðanna. Og
það hefur marg-sýnt sig, að guð-
imir geta þegar mennimir vilja.
Það á að sundra áætluninni um
ab gera allt Ísland ab leikvelli
morötólamanna á 50 ára afmœl-
inu. Verkfæri áætlunar þessarar,
Jón Sigurðsson hefir látiö pen-
ingamálin til sín taka, fyrst sem
viöskiptaráðherra og svo sem
seölabankastjóri. Talsverður
munur er á aífstöðu hans eftir því
hvort embættið hann skipar.
Meðan hann var viðskiptaráð-
herra fékk hann skotib þeirri
klásúlu inn í ýmsar greinar Seðla-
bankalaga 1961, að ákvöröun
bankans væri háð samþykki ráb-
herra. Þessir fyrirvarar vom hins
vegar felldir niöur í nýju frum-
varpi hans til Seðlabankalaga,
sem Alþingi hefir enn ekki sam-
þykkt.
I sama frumvarpi er gagngert að
því stefnt að gera Seðlabankann
sjálfstæðan og óháöan ríkisvald-
inu, þannig ab hann geti í reynd
rekib sína eigin pólitík. Þetta er
stefna svonefndra frjálshyggju-
manna — með Friedman gamla í
sem mun eiga frumrætur sínar á
helstefnuhnetti í himingeimn-
um, en síöan var lætt inn í jarö-
neska hugi, em í fyrsta lagi is-
lensk vesalmennska; í öðm lagi
bandarísk hemaðamautska, og
þykist reyndar hvorttveggja veræ.
ósigrandi. En eins og tókst að
stöðva heljaraðstreymið til
•Bosníu að miklu leyti nú á út-
mánuðum, ætti að mega skera á
rætur þessarar heljaráætlunar um
ísland.
Afkomendur norrænna
víkinga
Við eigum að sýna það hér, að
viö erum afkomendur norrænna
LESENDUR
broddi fylkingar. Virtustu bankar
heims, t.d. í enskumælandi lönd-
um, hafa ekki látið tilleiðast. Þeir
halda áfram að stýra fjármagni í
umferð meö markaðsaðgeröum í
náinni samvinnu viö fjármála-
ráðuneyti.
Sannleikurinn er sá aö ríkisstjóm
án peningastjómar er máttvana.
Og peningastjóm í andstöðu vib
ríkisstjóm nær ekki tilgangi sín-
um. Þannig hefir t.d. peningalegt
aðhald seðlabanka í mörgum
OECD-löndum neytt ríkisstjómir
til hallareksturs og skuldasöfnun-
ar út allan 9. áratuginn, svo að
komist yröi hjá of miklu atvinnu-
leysi. Þaö heflr sem sagt komið í
ljós ab peningalegt aðhald hefir
víkinga. Menn eiga að sambeita
hugsun sinni á föstudaginn langa
gegn nýrri komu Bandaríkjahers
til íslands; munu þá guðleg áhrif
koma sér viö, ef nógu margir hika
ekki. Það á aö eyða áætluninni.
Og ef einhver efar að slíkt geti
gerst, þá ætti sá hinn sami að
minnast þess, hvemig Halldóm
B. Bjömsson frá Draghálsi tókst
meö guðlegri hjálp að uppræta
varðstööina í Hvalfirði, eins og
kunnugt varð á sínum tíma.
Beitum huganum á föstudaginn
langa, í þágu framtíbarinnar og
gegn heræfingum á hinu helgasta
landi jarðarinnar, friðarlandinu
íslandi.
Höfundur er kennari.
mikil og þrálát áhrif á atvinnu-
leysi, en lítil og hvikul áhrif á
veröbólgu.
Jón Sigurðsson rekur sjónarmið
frjálshyggjunnar í Fjármálatíö-
indum ág.-des. 1993. Hann vill
einnig hindrunarlaus gjaldeyris-
viöskipti, enda þótt ekki hafi ver-
ið sýnt fram á, að slíkt fái staðist
til lengdar í svo örsmáu ríki sem
okkar, sem þarf mikinn innflutn-
ing, en hefir nánast eina útflutn-
ingsvöm.
Þab er fagnaðarefni fýrir lands-
menn, aö Jóni Sigurðssyni hefir
boðist gott embætti erlendis. Ekki
síður hitt, að Jóhannes Nordal
hefir fengiö lausn frá erilsömu
starfi. E.t.v. er þess loks að vænta
að Seölabanki íslands verði rek-
inn með hefðbundnum hætti
miðbanka, eins og lögin heimila.
Félagshyggjumaður
Jón Sigurðsson um peningamálin