Tíminn - 24.08.1994, Blaðsíða 5

Mi&vikudagur 24. ágúst 1994
5
Þórunn Magnúsdóttir, Norrœnt kvennaforum 1994:
Um hvab var fjallab á Forum 94?
Vandi er að velja á milli tveggja
kosta. Sé hins vegar valið eitt
dagskráratriði af 60 hvern dag-
inn, þá snýst valið upp í það að
verða höfnun á 59 ágætum at-
riðum. En til þess að missa af
sem minnstu var ég komin til
Árbæjar 28. júlí og naut því í
ríkum mæli þess forspils sem
finnskar konur höföu samiö
sem undanfara Nordisk Forum -
94.
Fyrst þessara meiriháttar
menningarviðburða var opnun
sýningar á norrænni nútímalist
í Turku Art Museum/Ábo Konst-
museum. Til sýningar valdi list-
fræðingur safnsins, Elisabeth
Haitto, þrettán norrænar konur
og tvo karla. Nafn sýningarinn-
ar var myndrænt, X/Y og ein-
kunnarorð, eða spurning til
sýnenda var: Sjálfsímynd ungra
norrænna myndlistarkvenna,
eða öllu heldur spurningin:
„Hver er sjálfsmynd myndlistar-
kvenna á Norðurlöndum í lok
20. aldarinnar?"
Segja má að nýr safnstjóri og
lausráðinn listfræðingur hafi
þarna tekið stór skref út í óvissa
framtíð, því þetta er fyrsta sýn-
ing þess á nútímalist.
Þrjár íslenskar myndlistarkon-
ur valdi Elisabeth Haitto til að
taka þarna þátt. Þær eru Anna
Líndal, Ragnhildur Stefáns-
dóttir og Vala (Valgerður Guð-
laugsdóttir). Listfræðingurinn
gerði sér far til Reykjavíkur, en
sagði í stuttu samtali að hún
hefði ekki haft miklar vænting-
ar þegar hún skoðaði m.a. sýn-
ingu á lokaverkéfnum í Mynd-
lista- og handíðaskóla íslands.
„En þar fékk ég fyrsta beina
svarið við spurningu minni.
Það var myndröð Völu sem
svaraði og sagði: Ég er sterk
stúlka." Myndröðin var sett
sem einskonar forhlið þessarar
sýningar og var það mikill
heiður fyrir yngsta sýnandann
og enn óþekkta stærð í lista-
heiminum.
Mikið fjölmenni framáfólks í
finnsku menningarlífi var við
opnunina, þar á meðal Elisa-
beth Rehn, áöur forsetafram-
bjóðandi, sem víða kom fram í
tilefni af NF - 94.
Framkvæmdanefndinni/Styrgr-
uppen og íslensku undirbún-
ingsnefndinni var boðið að vera
við opnunina, en þær komu
ekki.
Konur á
góbum vegi
Annar merkilegur undanfari
var tveggja daga trúarhátíð
finnskra kvenpresta og kvenna
sem starfa innan kirkjunnar í
Finnlandi. Það var 30.-31. 7. í
Dómkirkjunni, við Kirkjutorg
og í félagsmiðstöð kirkjunnar.
Svo lánlega vildi til að ég komst
á tal við skipuleggjanda „Eko-
meniska kyrkodagar för kvinnor
- - kvinnor pá vag." Þarna var
um mikla tónlistarhátíð að
ræða og uppfærslu á söngleik,
eða helgileik sem kona hefur
samiö, að því er mér skildist.
Jafnframt var haldin sýning á
kirkjulegum textílum, sem eins
og kunnugt er, hafa verið lista-
verk kvenna. Seminar fyrir kon-
ur í stjórnun og safnaðarstörf-
um í kirkjunni stóð báða dag-
ana. Það vakti athygli þeirra
sem þá voru sestar að á Dóm-
kirkjutorginu, að stórir almenn-
ingsvagnar komu að kirkjunni
og voru þeir m.a. frá Pétursborg,
Riga og Helsinki. Fallegt dúfu-
merki var á dagskrá þeirra fyrir
þessa daga.
Áætlanir og
uppákomur
Nú kom til þess aö framfylgja
minni persónulegu áætlun um
að sækja tvo fyrirlestra á dag og
hefja starfið með því aö sitja
stofnfund samtaka um Kvenna-
sögu og einnig fund um undir-
búning kvennaþings í Beijing,
sem Sameinuðu þjóðirnar boða
til og verður haldið haustið
1995. Um kvöldið fór fram há-
tíðleg tónlistardagskrá á
pramma í ánni sem rennur Ár-
bæ miöjan.
Þetta fór á annan veg og ég
skrópaði af stofnfundinum, en
hélt á sama tíma erindi um verka-
kvennafélög á íslandi, fyrir
áheyrendum sem í rauninni
höfðu komið til að hlusta á erindi
um uppeldismál. Það brást held-
ur ekki að konur sem hafa áhuga
á uppeldis- og kennslumálum eru
bestu áheyrendur sem völ er á
þegar um félagsmál er að ræða.
Þetta gerðist í því Rantazipi-Ikitu-
uri, sem er stúdentaþorp úti í
sveitinni nærri Turku.
Dagskránni á prammanum
náði ég og sá að hugmyndin var
góð, en svo komu strákarnir með
tólin og tækin og vildu hafa svið,
með veggjum, þaki og bakvegg.
Þar með var kórinn kominn í
kassa og þeir sem stóðu á nyrðri
bakkanum nutu ekki sjónarspils
og hljómburður var slæmur. All-
ir urðu að vera framan við kass-
ann, en sjónvarpsupptökur hafa
vonandi heppnast.
Dagur mótmælanna
Annan ágúst höfðu friðarsam-
tök á íslandi, í Svíþjóð og Noregi
ákveðið að halda sameiginlegan
fund um efnið: „Várlden er
större án EU" og að sá fundur
yrði í byggingu finnskumælandi
háskólans, rétt handan við
Dómkirkjuna. Þá kom í ljós aö 2.
ágúst var dagur mótmælafunda,
úti og inni á fleiri stöðum, þar
sem konur mótmæltu fyrirætl-
unum stjórnmálamanna um
inngöngu Norðurlandaþjóða í
Evrópusambandsríkiö. Á leið
minni á fundarstað lenti ég á
fjölmennum útifundi á mark-
aðstorgi Turku, og þeirra strætis-
vagnamiðstöð, þar sem konur
sungu mótmælasöngva, héldu
ræður, lyftu blöðrum og spjöld-
um með áletruninni: „Nej til
EU". Þetta fannst mér fallegt
spjald og það var rautt, svo að ég
sló eign minni á eitt þeirra og
hraðaði mér á fundarstað.
Þegar þangað kom var fundur
settur og þó nokkuö fjölmenni í
allstórum sal. Erni Friholt frá
Gautaborg var fundarstjóri og
frummælandi hafði verið fengin
í Finnlandi og náði ég ekki nafni
hennar. Af íslenskri hálfu talaði
Hjörleifur Guttormsson og flutti
stutt og snjallt erindi á sænsku,
um ferlið frá Rómarsáttmálan-
um til þess hervædda fjármála-
veldis sem Evrópusambandsrík-
ið er orðiö í dag. Staðhæfing
Hjörleifs, að við íslendingar
værum í óskaaðstöðu, á eyju í
Atlantshafinu og gætum þaðan
horft til allra átta, vakti veruleg
viðbrögð, sem síðar urðu um-
ræðuefni kvenna á milli.
Fundartíminn var á enda og við
MFÍK-konur gengum á röð fyrir-
lestrasala og fundum troðfulla
stofu þar sem allar andstöðu-
hreyfingar á Norðurlöndum
ætluðu að halda sameiginlegan
mótmælafund. Anna Ólafsdótt-
ir Björnsson var þar í fyrirsvari,
en ekki var mögulegt að troða
þar fleiri stólum inn. í næsta
fundarsal var fundur Norður-
norskra kvenna, með „Nej til
EU" og fullt hús.
Anna Líndal, Ragnhildur Stefánsdóttir og Valgerbur Cublaugsdóttir.
Af hugrenninga-
tengslum
Á annarri hæð bar svo nýrra
við. Þar kom ég inn á móts við
miðja bekkjaröð í stómm fyrir-
lestrasal og var fyrirlesarinn í
þeirri skrítnu stöðu að hún var
ekki uppi við töfluna, en sat
framanvið kennaraborðið,
lægra en áheyrendur hennar.
Ég er að villast, hugsaði ég og
sá enga glaðbeitta andspyrnu-
konu, né reiða noröankonu.
Þær voru allar vel greiddar, ekki
sveittar og í hvítum, eða ljósum
blússum og dökkum pilsum.
Konan sem sat niðri á gólfinu
þagnaði og horfði þögul á rauða
spjaldið. Síöan sneri kona í
næstu sætaröð höfðinu hægt og
um leið snerust öll nef í eina átt.
Þá laust niður í huga minn
mynd af leikfangi sem börnin
mín áttu fyrir um hálfri öld. Það
voru tréfuglar, sem hreyfðust
allir saman og allir eins.
Konan á móts við mig sagði
með þægilegri rödd og stundar-
hátt: „Her siger vi ja til EU." „Vi,
islandske kvinder, siger nej til
EU," leyfði ég mér að staðhæfa
og kvaddi.
Þessir fundir voru ekki þeir einu
sem boðaðir voru til mótmæla
gegn ESB, eins og þetta var orð-
að í Turku. Þessir fundir voru kl.
9.00, 11.00, kl. 13 og 15, allan
daginn 2. ágúst í finnska Há-
skólanum og uppi í Stúdenta-
bænum, bæði á fimmtudegi og
laugardegi voru fundir og fjöl-
menn mótmælaganga var á
fimmtudeginum frá Dómkirkju-
torginu, niður með ánni frá
norðurbakka og síðan yfir á
syðri bakkann þar sem mót-
mælafundur var haldinn. Það
sem uppúr stendur eftir Nordisk
Forum-94 eru því almenn og
eindregin mótmæli norrænna
kvenna gegn inngöngu í ESB.
Sjálfhverfar konur
af íslandi og öðrum
löndum
Framlag finnskra kvenna til NF-
94 var aö miklu leyti tónlist. Ég
Valgerbur Gublaugsdóttir og Elisa-
beth Rehn.
mun í síðari grein ræða nokkuð
um afstöðu finnskra kvenna til
Forumsins og stjórnmálalegs
undafara þess. Þar verður sagt
frá fundi Sameinuöu þjóöanna,
um Beijing-ráðstefnuna.
Viö landarnir héldum svo fyrir-
lestra hver fyrir aðrar um íslensk
efni, en allur pappírinn sem fór
í ljósrit á finnskum, sænskum
og dönskum þýðingum kom að
mestu aftur til síns heima.
Þarna voru þó undantekningar
og vil ég geta einna ágætra frá-
vika. Handiönaðarskólinn í
Nunnugötu 4 hýsti afar falleg-
ar sýningar á handlist og heim-
ilisiðnaði frá flestum Norður-
landa og þessar sýningar báru
af öðrum um faglega uppsetn-
ingu og skipulag. Þarna flutti
Ragna Þórhallsdóttir erindi á
skýrri og skiljanlegri skandina-
vííku um prjónaskap á íslandi.
Meb erindinu sýndi hún ljóm-
andi vel valdar og fallegar glær-
ur, meb myndum af prjónlesi
af mörgu tagi. Erindinu var vel
fagnað. Samsýning myndlistar-
kvenna í Brinkalagallerí við
Dómkirkjutorgið var vel
heppnuð og þar sýndu m.a.
Anna Ingólfsdóttir, Björg Atla,
Bryndís Björgvinsdóttir og
Margrét Guðmundsdóttir, auk
þess sem Alda Ármann Sveins-
dóttir hafði stillt myndum sín-
um upp í samkomusal Katedr-
alskólans. Einnig var Textílfé-
lagið með sýningu, en hana
fann ég aldrei.
íhygli
Grænlendinga
Sá atburður, sem mér fannst
vera jákvæbasta merki þess að
konur vildu halda fram baráttu
sinni fyrir auknum réttindum
og bættum kjörum kvenna, var
umræðufundur grænlenskra
kvenna. Þær voru búnar að
taka saman sínar handlistir í
Katedralskólanum og sátu í
kennslustofu og höfðu dyra-
vörð. Þar smaug ég inn, náði
sambandi við abal túlk þeirra
og bab hana aö segja mér und-
an og ofan af fundarefni. Þar
var forystukona þeirra að gera
grein fyrir sinnaskiptum sín-
um. Hún hafði verið orðin
uppgefin á tregðu og áhuga-
leysi Landsstjórnarinnar og
danskra aðila fyrir jafnréttis-
starfi í Grænlandi. Nú vildi
hún að grænlenskar konur
gerðu aðra atrennu að því að
koma upp Jafnréttisráði og
hreyfingu. Veri þær allra heilla
maklegar. ■