Tíminn - 24.09.1994, Qupperneq 5

^(3(3 [■
Laugardagur 24. september 1994 Mmi 5
ísland í 10. sæti
Tímamynd CS
Valgeröur Sverrisdóttir skrifar
Nú að loknum kosningum í Svíþjóð eru
40% þingmanna þar í landi konur. í Nor-
egi er hlutfallið nánast það sama, eða
39%, og í Finnlandi er það 39,5%. Þegar
þetta er skrifað, liggur ekki fyrir endanleg
skipting þingsæta í Danmörku.
Á Alþingi Islendinga eru um 25% þing-
manna konur og samkvæmt fréttum fjöl-
miðla síðustu daga erum við í 10. sæti
hvað snertir fjölda kvenna á þjóöþingi.
Hvort það er viðunandi ástand eru
kannski ekki allir sammála um, þó tel ég
aö fleiri telji þaö slaka frammistöðu. Það
er a.m.k. ljóst aö borið saman viö hin
Norðurlöndin er hlutfall kvenna allt of
lágt hér.
„Svart-hvít"
pólitísk umræba
Senn líður að kosningum og vonandi
rætist úr hvað þetta snertir. Ég óttast þó
að ekki miði verulega í þá átt að fjölga
konum á þingi.
Það er eðlilegt að velta því fyrir sér hvers
vegna við íslendingar erum svo langt á
eftir. nágrannaþjóðum okkar hvað þetta
snertir. Ég hef oft haldið því fram aö
ástæðan sé m.a. sú, að pólitísk umræöa
hér á landi er óeblilega „svart-hvít" og
virkar því ekki áhugaverð fyrir konur.
Ég las nýlega grein í norska blabinu „Af-
tenposten", þar sem einn ritstjóranna
(kona) var að velta fyrir sér hvers vegna
konur væru neikvæðari en karlar gagn-
vart aðild Noregs að Evrópusambandinu
og líka hvers vegna þær væru meira efins.
Hennar niðurstaða var sú, að konur væru
áhugasamari um mjúk málefni. Þær vissu
hvað þær heföu, en væru óvissar um
hvað þær fengju. Það væri eðli kvenna að
efast, vega og meta og komast síðan að
niöurstöðu. Það væri hins vegar dæmi-
gert fyrir karlmenn aö segja strax já eða
nei.
Þessu er ég algjörlega sammála, og þetta
styrkir mig í þeirri skoðun ab konur laðist
ekki að pólitísku starfi vegna þess að þeim
finnist umræðan allt of „svart-hvít".
Ástæða þess að svo er, er m.a. sú að karl-
ar hafa fram undir þetta verið yfirgnæf-
andi í pólitískri umræöu með sína ein-
strengingslegu framsetningu. Auk þess
má nefna að hér á landi höfum við átt því
að venjast ab meirihlutastjórnir sitji að
völdum. Skoðanaskipti á Alþingi hafa því
allt of mikiö skipst þannig að stjórnar-
sinnar segja já og stjórnarandstaba segir
nei. Málefnin eru annað hvort frábærlega
góð og nauðsynleg fyrir þjóðarhag eða al-
gjörlega óásættanleg og
stórskaðleg fyrir þjóðina.
Konur trúa einfaldlega
ekki á svona pólitík. Þær
hafa ekki áhuga á að taka
þátt í þessum leik.
Ab fá örugg
sæti á listum
Nú ætla ég ekki að halda því fram að
ástæða þess aö konur eru færri á þingi hér
en í nágrannalöndunum sé eingöngu sú
að konur hafi ekki áhuga á að taka þátt í
pólitísku starfi. Aö sjálfsögðu kemur þar
fleira til, eins og t.d. það, ab það er ekki
fljótlegt eða auðsótt aö fá örugg sæti á
listum stjórnmálaflokkanna. Þar eru
margif karíar fyrir, sem lengi hafa gengið
með þingmanninn í maganum og telja
sig „veröskulda" eitt og annað vegna
„óeigingjarnra starfa fyrir flokkinn í
fjölda ára" o.s.frv.
Margir flokkar á hinum Norðurlöndun-
um hafa tekið upp kvótakerfi til þess að
bæta stöbu kvenna. Þetta hafa kratar gert,
bæbi í Svíþjób og Noregi, og er ekki að sjá
annað en að það hafi gefið góða raun.
A.m.k. eru þetta langstærstu flokkarnir í
þessum löndum. Fyrirkomulagið er þann-
ig, að listarnir eru skipaöir konum og
körlum til skiptis. Þessi abferð hefur eitt-
hvab verið rædd innan stjórnmálaflokk-
anna hér, en ekki þótt áhugaverð (ab mati
þeirra sem ráða — þ.e.a.s. karla).
Kjördæmaskipan
Þegar ég tók sæti á Alþingi árið 1987,
ásamt 6 öörum nýjum kvenþingmönn-
um, höfðu 17 konur áöur tekiö sæti á Al-
þingi sem aðalmenn. Framsóknarflokkur-
inn hafbi ekki átt konu á þingi í meira en
30 ár, en hann var þá eini þingflokkurinn
sem var eingöngu skipaður körlum. Núna
sitja tvær konur á þingi fyrir Framsóknar-
flokkinn af 13 þingmönnum hans, og er
það hlutfallslega sama staða og hjá Sjálf-
stæðisflokknum. Hjá
öbrum flokkum er
hlutfall kvenna hærra.
Það hefur verib bent á
að sú kjördæmaskipan,
sem gildir, sé óheppi-
leg meb tilliti til
kvenna. Jafnréttisþing,
sem haldið var 14. og
15. október 1993, sam-
þykkti áskorun til
stjórnvalda varðandi endurskoðun á kjör-
dæmaskipan og kosningareglum. Álykt-
unin hljóðar svo: „Jafnréttisþing haldið
14. og 15. október 1993 skorár á Alþingi
að fram fari endurskoðun á ákvæðum
laga er varða kjördæmaskipun og kosn-
ingareglur meb það að markmiði að
fjölga konum á Alþingi."
Skoðun sumra er sú að þar sem þaö er al-
gengt hér á landi, að stjórnmálaflokkar
eiga einungis einn þingmann í kjördæmi,
feli þab í sér ab erfitt sé að ná fram jöfn-
ubi milli kynja.
Þurfum viö
Kvennalistann?
Það, sem er mér ofarlega í huga þegar
komið er að því að raðað verði upp á lista
stjórnmálaflokkanna fyrir næstu kosn-
ingar, er hvort vib ætlum að taka okkur á
í „fjórflokkunum" eba láta Kvennalistann
sjá um að við höldum 10. sætinu. Eða eig-
um við að hafa meiri metnab? Ég vona að
framsóknarmenn hafi meiri metnað en
svo ab þeir telji núverandi ástand viöun-
andi.
Nú hef ég ekki á móti Kvennalistanum
sem slíkum. Hann hefur gert mikið gagn.
Bæði hvab það snertir aö ýta á konur að
fara út í pólitík og líka til þess ab skapa
hér betra þjóðfélag. Kvennalistinn var
hins vegar stofnsettur með þab fyrir aug-
um að hann yrði lagbur niður þegar hans
gerðist ekki lengur þörf. Þab má því segja
að tilvist hans sé á valdi okkar hinna.
í sumar var haldin mikil ráðstefna í Ábo
í Finnlandi, þar sem aöalviðfangsefnið
var jafnréttismál. Ég sat ráðstefnu, sem
haldin var á vegum norrænu ráöherra-
nefndarinnar þessa daga. Þar kom margt
áhugavert fram, sem verið er að gera á
hinum Noröurlöndunum í átt til jafnrétt-
is. Það, sem var nýr tónn í umræðunni,
var ab það þyrfti ab fá karla með konum í
baráttuna. Þetta væri ekki einungis mál-
efni kvenna.
Þetta met ég sem rök gegn tilvist
Kvennalistans. Það-að karlar og konur
þurfi að vinna saman að málefnum til
þess ab árangur náist.
Aö lokum
Það hníga því öll rök í þá átt, aö þjóðfé-
lagslega sé það best að innan stjórnmála-
flokkanna starfi konur og karlar hlið við
hlið á jafnréttisgrundvelli.
Það reynir á það á næstu mánubum
hvort konur fá tækifæri innan gömlu
flokkanna. Geri þær það ekki, eflist
Kvennalistinn.
Sú þróun sem verður að eiga sér stað, að
pólitísk umræða breytist og verði áhuga-
verbari fyrir konur, mun verða hægari en
ella.
Þá munum við áfram búa við „svart-
hvíta" pólitíska umræðu og aðskilnaðar-
stefnu í félagslegri uppbyggingu lýöræð-
isins.