Tíminn - 18.01.1995, Síða 4

4
WÍMÍUU
Mibvikudagur 18. janúar 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Auðmýkt
en þrautseigja
Þjóbin hefur aö vonum fylgst höggdofa meö
þeim harmleik sem gerst hefur í Súðavík. Þegar
slíkir atburöir gerast, þagnar dægurþras og rígur.
Þaö liggur í hlutarins eöli aö snjóflóö veröa
ætíö þegar veöurfarslegar aöstæöur eru verstar
og óhægast um vik aö bjarga. Svo var aö þessu
sinni. Þegar þannig háttar til, kemur einkar vel í
ljós mikilvægt hlutverk björgunarsveita í öllum
byggöarlögum og nauösyn á því aö hafa skipu-
lag og mannafla til björgunar. Þaö er kraftaverki
líkast aö hægt skuli á skömmum tíma aö kalla til
á heimaslóöum þjálfaö björgunarlið, sem heldur
út í leit án utanaökomandi aðstoðar í sólarhring
viö þær aöstæður sem eru fyrir vestan. Um allt
land er fólk reiöubúiö aö leggja sig í lífshættu til
þess aö bjarga ööru fólki; slíkt hættuástand er á
Vestfjörðum í þeim veöraham sem þar geisar.
Þetta á ekki síst viö um sjómennina og björgun-
arsveitarmennina, sem komu á vettvang sjóleið-
ina.
Annar þáttur, sem ekki er veigalítill, er þáttur
útvarps og fjarskipta. Þegar slíkir atburðir gerast,
reynir á Ríkisútvarpiö, einkum fréttastofuna,
sem flutti stöðugt fréttir eftir því sem tök voru á.
Þessir atburðir ættu aö minna á hve mikil
nauðsyn ber til aö Landhelgisgæslan hafi yfir að
ráöa traustum skipakosti í viöbragösstöðu. Hlut-
ur fiskiskipaflotans, Fagranessins og þeirra
manna, sem þar stóðu í eldlínunni, er eftir-
minnilegur.
Því miður eru það oft stórslys og hörmulegir
atburöir sem minna þjóöina á gildi ýmissa
grundvallarþátta í öryggismálum. Þeir eru í
fyrsta lagi aö hafa tiltækt björgunarliö og al-
mannavarnaskipulag, í öðru lagi að hafa öfluga
Landhelgisgæslu, meö skipakost í viðbragös-
stööu, og í þriöja lagi aö hafa útvarp sem nær til
allra landsmanna og gott kerfi til fjarskipta.
Gildi þessa hefur sýnt sig svo ekki verður um
villst síöustu dagana.
Atburöir sem þessir leiöa hugann aö skipulagi
snjóflóöavarna og mati á hættusvæðum, jafnvel
umræöu um réttmæti byggðar á sömu svæöum.
Sú umræöa verður ofarlega á baugi á komandi
tíö. Nú skiptir hins vegar mestu máli að einbeita
kröftunum að því aö koma í veg fyrir frekari
hörmungar, ef þaö er í mannlegu valdi. Viö er-
um minnt á það hve smár maðurinn er í raun í
viðureigninni viö náttúruöflin. Frammi fyrir
þeim þarf að sýna auðmýkt, en jafnframt þraut-
seigju. Mestu máli skiptir aö gefast ekki upp.
Þessu landi og náttúrufarinu fylgir hætta, sem
þarf að lifa meö. Skilningur á þessu þarf ætíð aö
ríkja, einnig hjá þeim sem eru fjarri vettvangi at-
burða að þessu sinni.
Það er hryggö í huga fólks þessa dagana. Sam-
hugur er dýrmætur, þegar á bjátar. Allir skynja
þann harmleik, sem hefur átt sér stað, og sú
mynd kemur enn betur í ljós eftir því sem at-
burðarásin skýrist. Allra hugur leitar til þeirra
sem berjast hinni höröu baráttu.
Hætt a ö eigin ósk
Sættir hafa tekist í Sjálfstæöis-
flokknum í Hafnarfirði, þannig
að meirihlutinn, sem féll á bæjar-
stjórnarfundi á dögunum, er nú
kominn aftur til valda. Davíð
Oddsson mun hafa boðað deilu-
aðila til sín í fyrrakvöld og þar
ræddu menn málin og komust að
þessari niðurstöðu. Jóhann G.
Bergþórsson, bæjarfulltrúi sjálf-
stæðismanna, sem verib hefur í
hlutverki þorparans í huga guö-
hræddra sjálfstæðismanna, sá að
sér á fundinum með Davíð og
sneri iðrandi heim til sinna
flokksmanna og vildi gera gott úr
öllu. Annað var í það minnsta
ekki hægt að skilja á Davíð Odds-
syni í viðræðum við ljósvaka-
miðla í gær. Jóhann G. Bergþórs-
son, sem Davíð var nánast búinn
ab afgreiöa sem stórkrimma sem
ætlaði að hylma yfir sameiginleg
lögbrot sín og Hafnarfjarðarkrata
með því að mynda nýjan bæjar-
stjórnarmeirihluta með krötum,
verður þó ekki tekinn aftur inn í
gamla bæjarstjórnarmeirihlutann
eins og ekkert hafi í skorist. Þab
væri nú líka dálítið mikið, því
meirihlutinn var búinn ab gefa út
opinbert veiðileyfi á Jóhann G.
fyrir spillingu og sérhagsmunapot
og er auk þess búinn að kæra
hann og kratana fyrir félagsmála-
ráöherra.
Ósannfærandi iörun
Þær gagnlegu upplýsingar hafa
líka komib fram að Jóhann G.
Bergþórsson hafi óskab eftir því
að víkja úr
bæjarstjórn-
inni á meðan
rannsókn
stæði yfir á
m á 1 e f n u m
hans og fyrr-
um meirihluta
krata. Hann
hættir að eigin ósk, sagði forsætis-
ráðherrann í gær og fullyrðir við
þjóð sína að engin hrossakaup
hafi farið fram, hvorki undir
borði né uppi á því. Þótt ótrúlegt
megi teljast, hefur Garri haft
spurnir af ýmsum aðilum sem,
þrátt fyrir yfirlýsingar Davíðs, ef-
ast enn um að Jóhann hafi hætt
af iðrun einni saman og að eigin
ósk. Þetta sýnir e.t.v. betur en
margt annað hversu fáir í þessu
þjóðfélagi trúa orðið á ibrunina
sem lausn mála.
GARRI
En týndi sonurinn hefur semsé
snúið heim aftur til félaga sinna,
þeirra sem kærbu hann fyrir spill-
ingu til félagsmálaráöuneytisins.
Næsta mál á dagskrá er því að fást
við kæruna, sem nú liggur hjá fé-
lagsmálaráöherra. Rannveig Guö-
mundsdóttir er hins vegar ab
margra mati vanhæf til að taka á
þessu tiltekna kærumáli, og hefur
Garri fyrir satt að þaö sé raunar
skoðun þeirra meirihlutamanna í
Hafnarfirði, þar á mebal sjálfstæb-
ismanna og forustu flokksins á
landsvísu. Það kæmi því ekki á
óvart þó Rannveig félagsmálaráö-
herra viki sæti í þessu máli gegn
flokksmönnum sínum og próf-
kjörsandstæbingum, enda væri
það að mörgu leyti þægilegasta
lausnin fyrir hana. Aðrir Alþýðu-
flokksráðherrar yröu með svipuð-
um hætti vanhæfir til að taka á
málinu, því það snerti varafor-
mann flokksins. Það kæmi því
óhjákvæmilega í hlut Davíðs eða
annars sjálfstæðisráöherra að úr-
skurða í kærunni.
Hætt ab eigin ósk
í því tilfelli yröu örlög kratavin-
arins Jóa Begg í höndum sjálf-
stæðisforustunnar, sem hann var
aö ögra með hliðarspori sínu í
bæjarmálapólitíkinni. Slíkt gæti
haft ýmislegt í för með sér fyrir
Jóhann G., bæöi gott og slæmt.
Eitt af því væri að kærumálið yrði
rannsakað mjög gaumgæfilega og
drægist jafnvel fram á sumar og
fram yfir kosningar. Þá myndi
kannski koma í ljós að ekkert at-
hugavert væri við hin kærðu við-
skipti, sem veriö var að rannsaka,
og þá gætu allir orðið vinir aftur í
Hafnarfiröi.
Nýsköpunarmeirihluti íhalds
og komma væri öruggur í sínu
sæti og þyrfti ekki að óttast Jóa
Begg, sem myndi þá hætta að
vera vondi kallinn og gæti tekið
sæti sitt í bæjarstjórninni aftur. Þá
yrði nú allt gott og ef framvindan
verður svona, er eðlilegt ab menn
vilji gjarnan hætta að eigin ósk.
Garri
Ófrjó hermilist
Það er alkunna að miklir lista-
menn skapa smekk, sem oft er við
lýði um lengri og skemmri tímabil.
Þegar saman fer frumleiki og list-
gáfa, verða snillingarnir iðulega
leiðandi í listheiminum og minni
spámenn apa eftir þeim og em
merkilegir með sig.
í heimi sjónrænna lista svo sem
myndlistar er áberandi hve örfáir
einstaklingar eru oft fyrirmyndir
heilla kynslóöa listamanna. Á of-
anverðri öldinni sem leið og þeirri,
sem nú er brátt á enda, em miklir
brautryöjendur áberandi. Þeir
bmtu niður hefðbundin viðhorf til
listarinnar og sköpuðu ný.
í kjölfariö fylgir sægur hermi-
listafólks, sem skreytir sig með lán-
uðum fjöðmm og stofnar félög og
samtök til að treysta stöbu sína í
listheiminum og komast á opin-
bera launaskrá.
Er þab allt gott og blessað og
Guði sé þökk fyrir það að snilling-
ar em tiltölulega sjaldséðir.
Uppfinningamenn
Hermilistin lifir góðu lífi. Dada-
isminn frá fyrstu áratugum aldar-
innar gengur aftur undir nýjum
nöfnum; ungir og vaskir listamenn
keppast við að finna upp hjólið og
súrrealismann, og verður misjafn-
lega ágengt.
Þótt skreytilist hafi verið bann-
færb um áratuga skeið eftir óskap-
lega frjóan fjörkipp í gömlu Evr-
ópu kringum aldamótin, gengur
hún nú í endurnýjun lífdaganna
og er kóperuð og stæld af mikilli
hind. Takið t.d. eftir gömlu auglýs-
ingaskiltunum, sem listverslanir
em uppfullar af. Það er ab segja
vönduðum eftirprentunum. Ný
skreytilist og hönnun er mikill at-
vinnuvegur í nútímanum. Margt
er þar vel gert, sumt frumlegt og
annað ágætar eftirhermur.
En undarlega kemur þab stund-
um fyrir sjónir hve hönnuðir
draga grimmt dám hver af öbrum.
Ný hugmynd, sem kviknar í
Róm eba New York, er óðfluga
komin til íslands og flaggað óspart
þar.
Þegar Alþýðubandalagiö fékk sér
nýtt merki, rauða hringinn í
grænu klessunum, blasti sama
hugmynd og náskyld útfærsla viö í
fjölda tímarita úti í heimi.
Á vfóavangi
íslandsbanki lét gera sér nýtt
merki sem kvað tákna sól, land og
sæ, og Gísli J. Ástþórsson hélt að
væri arabíska og þýddi hóruhús;
var þessi hringur og bylgjur í ótal
auglýsingum og vörumerkjum vítt
um heim.
Dæmin eru fín hermilist, en lýsa
lélegu hugmyndaflugi.
Jól og líksko&un
Jólafrímerkin í fyrra em skreytt
útlínum fólks meb ógnarstóra út-
limi. Þessar fígúrur bar fyrir augu í
fjölda vörutegunda og auglýsinga
á síbasta ári. Mjög svipaðar myndir
em til að mynda á úrskífu, sem
merkt er líkskoðara Los Angeles-
umdæmis, og á amerískum nær-
buxum og skyrtubol.
Hér er ekki til umræðu hvort
þessar fígúrur eru ljótar eða falleg-
ar, list eða ólist. Hitt er víst ab hér
er um ab ræða ófrjóa hermilist þeg-
ar hún er komin á íslensk frímerki.
Það er íslenskum námsmönnum
höfuðnauðsyn að fara vítt um
heim og nema sem best og víðast.
Á ekkert að spara til að gera þeim
þetta kleift. Listamönnum er ekki
síður nauðsynlegt en öðrum að
skoða sig um bekki heimsmenn-
ingarinnar. Það gerbu aldamóta-
mennirnir með frábærum árangri.
En óþarfi ætti að vera að flytja
erlenda menningu kolhráa inn í
landið. Ef íslensk list og menning á
ekki að vera annað en léleg eftiröp-
un á útlenskum tískubylgjum og
sérviskum misjafnra frumkvöðla,
mun hún veslast upp og hverfa,
sem betur fer.
Hermilist og tískutildur í
straumum og stefnum sér mjög
víða stað í sjónlist og hönnun, svo
sem á húsum og skreytingum
þeirra. Það bendir til ósjálfstæðis
og úrkynjunar og fávisku þeirra,
sem asnast til að láta prakka svona
verkum upp á sig.
En þab er líka gróska í listinni og
að henni ber að hlúa, en leyfa
hisminu ab fjúka burt með vindin-
um. OÓ