Tíminn - 28.03.1995, Blaðsíða 6

6
9úmtm
Þri&judagur 28. mars 1995
Sagan um
Flumbru
Úr sýningu Möguleikhússins á Ástarsögu úr fjöllunum.
Möguleikhúsib sýnir Astarsögu úr fjöllun-
um. Byggt á sögu Cubrúnar Helgadóttur.
Leikstjórn og leikgerb: Stefán Sturla. Sýnt í
Möguleikhúsinu vib Hlemm.
Möguleikhúsiö hefur haldiö uppi
viröingarver&ri leikstarfsemi fyrir
börn á síðustu árum. í þetta sinn
hefur þó ekki tekist vel til í vali
verkefnis. Ástarsaga úr fjöllunum er
ævintýri sem út var gefiö fyrir all-
mörgum árum meö skemmtilegum
myndum Brians Pilkington. Síöan
hefur Ástarsagan komiö út á Norö-
urlandamálum og ugglaust átt þátt
í aö efla oröstír Guörúnar Helga-
dóttur meöal frænda vorra.
Sagan segir frá tröllkonunni
Flumbru, ástum hennar og strák-
unum hennar átta. Fyrst segir frá
háttum tröllanna. Þegar þau sjóöa
mat sinn koma eldgos. Þegar þau
kyssast koma jaröskjálftar. Þetta eru
bestu skinn, en afskaplega löt og
mannleg á allan hátt. Engum þarf
aö stafa ógn af þeim. Tröllin eru
partur af þeirri náttúru sem við
hrærumst í, klettarnir sem við sjá-
um meö græna kolla eru tröll sem
dagaöi uppi. Sagan er raunar harla
natúralísk hjá Guörúnu, dul og
hrollur þjóðsögunnar er fjarri, eftir
stendur notaleg saga, samin út frá
nýjum hugmyndum um uppbyggi-
legar barnasögur. Auövitað finnst
þeim, sem ólust upp við gömlu
þjóðsögurnar, aö rammt bragð
þeirra sé býsna mikið dofnað í slík-
um meöförum, en um þaö er ekki
að sakast og ég hygg aö saga af
þessu tagi geti mætavel þjónað sem
inngangslesning, kynning á trölla-
heimum.
En þessi saga er ekki fallin til leik-
geröar, það held ég flestum hljóti
aö vera ljóst. Atburðirnir, sem hér
segir frá, hafa ekki leikræna fram-
vindu, bjóða ekki upp á neina
hreyfingu í oröræðum eða athöfn-
um. Nema þá auðvitað að samið
yrði beinlínis leikrit upp úr sög-
unni, sjálfstætt verk. En það er ekki
gert hér. Sagan er sögð, íþætt söng-
textum, og af því að hún er mjög
stutt er sýningin búin fyrr en varir,
án þess eiginlega að nokkuð hafi
gerst á sviöinu.
LEIKHUS
GUNNAR STEFÁNSSON
Það er Pétur Eggerz sem segir sög-
una. Hann syngur líka dálítið og
fær áhorfendur til að taka undir (að
vísu með bullviðlögum). Pétur hef-
ur góða rödd og lifandi framsögn
og syngur laglega. Líklega eru söng-
textarnir eftir Stefán Sturlu; þeir
heyrðust mér sæmilega liprir, án
þess að vera mjög smellnir. Fyrst er
dálítill formáli þar sem sviðsmynd-
in er hjúpuð bláum fallegum dúk,
væntanlega til að sýna heiðríkjuna
á íslandi. Síðan er dúknum svipt af
og blasir þá við mynd af trölla-
byggðum, vel unnin og skemmti-
leg, og þar er Flumbra tröllkona
með strákana sína átta. Þessi leik-
mynd er það besta í sýningunni,
bersýnilega innblásin af myndum
Brians Pilkington. Alda Arnardóttir
leikur Flumbru og ber tröllslegt
andlitsgervi. Annars er Alda hreint
ekkert tröllsleg og söngur hennar er
allt of veikur. Kannski heföi oröið
meira úr Öldu ef hún hefði haft
einhvern mótleik. Af hverju var
hreinlega ekki sett á svið sagan um
Flumbru og karlinn hennar?
Tónlist er eftir Björn H. Viðars-
son og var ósérkennileg við fyrstu
heyrn, en lét vel í eyrum. í leik-
mynd og búninga hefur verið lögð
veruleg vinna og er vel af hendi
leyst. Fyrir því stendur Hlín Gunn-
arsdóttir, en saumaskapinn önnuð-
ust Helga Rún Pálsdóttir og Hjördís
"Sigurbjörnsdóttir.
Þannig er þessi sýning og má vel
mæla meö henni fyrir lítil börn.
Hins vegar verður hún til að minna
á hvern fjársjóð við eigum í þjóö-
sögum og ævintýrum. Úr þeim
væri hægt að búa til mörg góð leik-
verk fyrir börn. En þá þyrfti aö
ganga dálítið djarflegar að verki en
hér er gert. Gæti Guðrún Helga-
dóttir ekki sjálf samið skemmtilega
leiki upp úr þessu? Hún sýndi þaö
með Ovitum á árunum að hún
kann vel að smíða leikrit.
Bríet Héöinsdóttir:
Ávarp á Alþjóöaleik-
húsdaginn 1995
27. mars er alþjóðaleikhúsdagur-
inn. Og árið er 1995. Óðum styttist
til aldamóta. Tuttugasta öldin blas-
ir nú þegar viö í baksýnisspegli:
ófögur mynd sem vekur ugg, áleit-
inn grun um að engin trúarbrögð,
engar réttlætishugsjónir megni að
sigrast á því sem viröist stefna bæði
sjálfum okkur og jörðinni í glötun:
áskapaöri grimmd okkar og græðgi.
Hvaða erindi eigum við þá í leik-
hús?
í litlu leikhúsi norður undir
heimskauti eru saman komnar fá-
einar hræður í því skyni aö eiga
saman kvöldstund. Nú á eftir munu
nokkrir leikarar ganga fram á sviö-
ið, þeir munu með sínum ráðum
segja ykkur frá ööru fólki. Um þetta
snýst list leikhússins. Fólk segir
fólki af fólki. Af hvaða toga er sú
skemmtun? „Mennirnir vita ekki
hvers vegna þeir frægja listaverk,"
skrifar Tnomas Mann. „í vanþekk-
ingu sinni þykjast þeir geta tínt til
hina og þessa kosti til að réttlæta
áhuga sinn, en hin sanna ástæða
fyrir fögnuði þeirra veröur alls ekki
metin á þann hátt: hún er samúö."
Svipað virðist vaka fyrir ööru og
ólíku skáldi: „Samlíðunin er upp-
spretta hins æðsta saungs," skrifar
Halldór Laxness. „Samlíðunin með
Bríet Hébinsdóttir sem Karen Biixen.
Ástu Sóllilju á jöröinni."
Hvergi eiga listamenn og njót-
endur verka þeirra jafnnáið sam-
neyti meðan á listsköpun stendur
eins og í leikhúsi. í rauninni eru
leikarar ekki aðeins að leika fyrir
áhorfendur, þeir leika sér v/ð þá.
Áhorfendur virða leikreglurnar rétt
eins og leikararnir og bæði leikarar
og áhorfendur samsama sig enn
öðru fólki. Hér spegla sig allir í öll-
um, svo ólíkir sem þeir eru innbyrð-
is. Er þetta samkomulag skylt þeirri
samúð sem þeir Mann og Halldór
eru að skrifa um?
Listin höfðar til þess sem er okkur
sameiginlegt í allri okkar fjöl-
breytni. Samhygð er forsenda
hennar, hún þarf að finna hljóm-
grunn hjá mönnum. Jafnvel sú list,
sem kölluð er ódauðleg, lifir ein-
ungis svo lengi sem við sækjum til
hennar gleði og huggun. Tuttugasti
og sjöundi mars hefur verið tileink-
aöur þeirri listgrein sem síst villir á
sér heimildir í þessum efnum: list
leikhússins er forgengilegust allra
lista. Jafnvel á skammtímamæli-
kvaröa manna er hún aðeins list
augnabliksins. Enginn mun nokkru
sinni sjá nákvæmlega sömu leik-
sýningu og þið sjáið hér í kvöld.
Næst situr hér annar áhorfenda-
hópur og samskipti þeirra og leikar-
anna verða öðruvísi. En fyrir vikið
verður þessi sýning einstök í veröld-
inni þau augnablik sem hún varir,
rétt eins og okkur finnst að sú ör-
skotsstund, sem ævi okkar er á ei-
lífðarmælikvarðann, sé líka einstök.
Vitundin um skyldleika okkar rak
okkur, bæði áhorfendur og leikara, í
leikhúsið; áhuginn á fólki, á öðrum,
er áhugi á okkur sjálfum: samsöm-
un, samúð. Fáviti Dostojevskís segir
í uppljómun sinni um ógæfumann-
inn Rogoshin: „Samúðin mun veita
honum vit og þekkingu, gefa lífi
hans merkingu. Samúðin er æðsta
og ef til vill eina lífslögmál mann-
kynsins." Kannski er okkur, þessum
óargadýrum, áskapað aö þjóna fleiri
hvötum en grimmd og græðgi. ■
Þau héldu barokk-tónleika í Borgarnesi um síbustu helgi: familla Söderberg,
Ólöf Sesselja Óskarsdóttir og Snorri Örn Snorrason. Mynd: tþ, Borgarnesi.
Tonleikar i Borgarneskirkju:
Gó& tilbreyting
Trio skipað þeim Camillu Sö-
derberg blokkflautuleikara,
Ólöfu Sesselju Óskarsdóttur
sem lék á viola da gamba og
Snorra Erni Snorrasyni sem lék
á lútu og theorbu, hélt tónleika
í Borgarnesi um síbustu helgi.
Á efnisskránni voru sex verk frá
barokktímabilinu, frá fimm lönd-
um. Verkin voru: Sónata í a-moll
eftir Francesco Mancini, Green
Sleeves to a Ground, höfundur
óþekktur, úr Sónötu í g-moll eftir
Johan Helmich Roman, en hann
er kallaður fabir sænskrar tónlist-
ar, Sónata í c-dúr eftir Georg
Philipp Telemann, Cinquiéme
Suite í e-moll eftir Pierre Philidor
og Sónata í f-dúr eftir Arcangelo
Corelli.
Flytjendurnir byrjuðu á því að
kynna hljóðfærin áður en tón-
leikarnir hófust og var þaö vel til
fundið. Þab er sannarlega tilbreyt-
ing aö fá tónleika af þessu tagi í
héraðib og voru áheyrendur sam-
mála um að tónleikarnir hefðu
verið mjög vel heppnaðir. Hins
vegar er sorglegt að áheyrendur
skuli hafa verið jafn fáir og raun
ber vitni, þrátt fyrir veðurblíbu.
Tónleikarnir voru sannarlega þess
viröi að sækja þá.
TÞ, Borgamesi
Bongo bongo
Sagt er ab sú hugsun hafi ekki verið
hugsuð í Afríku (sunnan Sahara)
sem ekki er hægt ab tjá með
trumbuslætti, og hver erum við að
deila vib það? Fyrir okkur, sem ekki
kunnum tjáskiptakerfi trumbunn-
ar, er bumbuslátturinn hins vegar
merkingarlaus — í þess orðs hreinni
merkingu — en þar fyrir utan
skemmtilegur, áhrifamikill eöa
hvaðeina, eins og brimsog, óveð-
ursgnýr eða jarðskjálfti, svo dæmi
séu nefnd um orðlausa tjáningu.
Um mátt bumbusláttar er minn-
isstæður konsert fyrir litla trommu
og sinfóníuhljómsveit eftir Áskel
Másson, sem fluttur var hér fyrir
nokkrum árum og sýndi gjörla
hvers máttug iítil trumba er — í
höndum kunnáttumanns engu
áhrifaminni en konsertflygill.
Ennþá frekari staðfesting á áhrifa-
mætti slagverksins fengum við á
tónleikum Kroumata-hópsins
sænska í íslensku óperunni 19.
mars. Sex ungir Svíar knúðu þarna
húðir í rúmlega þremur tonnum af
margs konar ásláttarhljóðfærum, og
í einu af verkunum fjórum spilaði
Manúela Wiesler dálítið á flautu
sína. Hvaða hleypidóma, sem
menn kynnu að hafa haft fyrir
þessa tónleika, hlutu þeir allir að
gufa upp — svo skemmtilegir og
ágætir voru þeir. Manúela, sem
sennilega átti mestan þátt í gríðar-
legri aðsókn að tónleikunum, tók
aðeins þátt í einu verki, og skipti
litlu máli þannig séð. Nema auðvit-
að er alltaf gaman að heyra hana og
sjá.
Verkin fjögur heita „Third
Construction" eftir John Cage (f.
1912), „Free Music" eftir Sven-Dav-
id Sandström (f. 1942), samið sér-
staklega fyrir Kroumata og Manuelu
Wiesler, „Schlagmusik 2" eftir Ge-
org Katzer (f. 1932) og „Stonewave"
eftir Rolf Wallin (f. 1957). Ekki
treysti ég mér til ab gera upp á milli
verkanna fjögurra, nema Schlag-
musik 2 er mest stíluð upp á
skemmtigildib; en burtséð frá því
voru verkin hvert öðru ánægjulegra
á að hlýða og sjá, því tónleikar sem
þessir eru heilmikið sjónarspil líka.
Enda skemmtu hljómleikagestir í
íslensku óperunni sér hið besta og
fögnuðu hinum ungu slagverks-
mönnum ákaft.
Á einum stab í „í leit ab liöinni
ævi" segir Proust frá því ab fyrir vit
hans bar í leikhúsi eitt augnablik
sérstakan ilm sem vakti endur-
minningu um löngu liðin kynni af
konu nokkurri. Svipað mun þaö
TONLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
vera meb formfasta list ýmissa
menningarheima, að hver hreyfing
eba hljóð hefur ákveðna merkingu,
líkt og orð í tungumáli. í þeim
hrærigraut menningaráhrifa úr öll-
um áttum, sem fjölmiðlun og auð-
veldari samgöngur hafa valdið, hef-
ur mest af þessu tapast — þrjú tonn
af slagverld segja okkur minna en
ein lítil tromma hefbi gert í Afríku.
En hvern varöar um merkingu —■
abalatriðiö er að menn skemmti sér
vel, helst til ólífis segja sumir.
■