Tíminn - 28.03.1995, Blaðsíða 10

10
Wíwfcwa
Þribjudagur 28. mars 1995
Jóhannes Stefánsson
Meö Jóhannesi Stefánssyni er
genginn síðastur þremenning-
anna sem settu mestan svip á
störf sósíalista í Neskaupstaö
fyrr á öldinni. Hann var ásamt
Lúövík Jósepssyni og Bjarna
Þóröarsyni um nær fimmtíu ára
skeið fremstur í þeirri róttæku
fylkingu sem enn heldur þar
velli. Jóhannes var mikill per-
sónuleiki, sem menn tóku eftir
hvar sem hann fór, vandur ab
virbingu sinni og rækti af stakri
samviskusemi sérhvert verk sem
hann tók aö sér.
Jóhannes varð gagnfræðingur
frá Menntaskólanum á Akureyri
1932, þá nítján ára, en varö
svipaö og Lúðvík aö hætta þar
námi vegna veikinda. Þaö er
umhugsunarefni hver þróun
mála hefði orðiö, ef þessir ungu
og vösku menn heföu getaö
haldiö áfram á menntabraut-
inni. Vafalaust heföi Jóhannes
náð langt á öörum vettvangi og
sómt sér vel í hvaöa hlutverki
sem var. Það varö hins vegar
heimabyggbin og alþýöa
manna þar sem naut krafta
hans óskiptra.
Jóhannes var kosinn bæjar-
t MINNING
fulltrúi árib 1938 og sat samfellt
í bæjarstjórn til ársins 1974 og
var þar í forsæti frá 1958. Þaö
var eftirminnilegt að fylgjast
meö honum í því hlutverki,
formfestu hans samhliða létt-
leika við fundarstjórn. Hann sat
I mörgum nefndum á vegum
bæjarins, m.a. í fræðsluráöi Nes-
kaupstaöar í 20 ár og var fulltrúi
í skólanefnd Húsmæöraskólans
á Hallormsstaö í 35 ár. Þangað
hafði Soffía Björgúlfsdóttir, sem
hann kvæntist 1940, sótt stab-
góöa menntun og bæði sýndu
þau skólanum mikla ræktarsemi
alla tíö. Einnig var Jóhannes
fulltrúi bæjarins í stjórn Spari-
sjóös Noröfjaröar á fjóröa tug
ára. Velgengni þeirrar stofnunar
hefur byggst á stuðningi
margra, en Jóhannes átti þar
drjúgan hlut aö máli, einnig
sem stjórnandi öflugustu fyrir-
tækja í bænum.
Það var á vettvangi viðskipta
og atvinnulífs í Neskaupstað
sem Jóhannes starfaöi mest
samkvæmt þeirri verkaskipt-
ingu sem mótaöist í forystusveit
sósíalista. Hann var fram-
kvæmdastjóri Pöntunarfélags
alþýöu 1947-53, en tók þá viö
framkvæmdastjórn Samvinnu-
félags útvegsmanna (SÚN) sem
haföi lykilstöðu í þróun at-
vinnulífs í bænum. Þegar Síldar-
vinnslan hf. var stofnuö 1957,
var Jóhannes kosinn í stjórn
hennar og gegndi þar stjórnar-
formennsku í 20 ár. Mikið
reyndi á Jóhannes sem fram-
kvæmdastjóra, því aö miklar
sveiflur urðu í sjávarútvegi þá
eins og síðar. Hann var útsjón-
arsamur og naut mikils trausts
bæöi starfsmanna og viöskipta-
aðila. Sem vinnuveitandi var Jó-
hannes eins konar félagsmála-
stjóri og var í því vandasama
hlutverki að horfa í senn á
rekstrarafkomu fyrirtækjanna
og hag verkafólks og annarra
starfsmanna. Þaö var í þessu
hlutverki sem hann náði hvað
lengst og hæfileikar hans nutu
sín frábærlega vel. Þekking hans
á persónulegum högum manna
var næsta ótrúleg og var stund-
um hent gaman að. Aö baki bjó
hins vegar eðlislæg umhyggja
fyrir þeim sem minna máttu sín
og mikil hjálpsemi.
í félagsmálastarfi sósíalista var
Jóhannes drjúgur þátttakandi
heima fyrir og á víöari vett-
vangi. Hann var iðulega í for-
ystu í sósíalistafélagi Neskaup-
staðar og var frambjóöandi Sósí-
alistaflokksins og síðar Alþýöu-
bandalagsins í Norður-Múla-
sýslu á tímabilinu 1942-1959.
Þótt fylgið væri þá ekki mikið og
þingsæti aldrei í augsýn, ávann
frambjóbandinn Jóhannes sér
hylli margra og minnast hans
margir sem skemmtilegs og öfl-
ugs málflytjanda á framboös-
fundum. Eg átti um tveggja ára-
tuga skeið mikil og gób sam-
skipti við Jóhannes innan Al-
þýöubandalagsins í
Neskaupstaö og reyndist hann
ætíö hollráður.
Myndarlegt heimili hans og
Soffíu Björgúlfsdóttur á Þilju-
völlum stóö öllum opiö og þar
var tekið af mikilli reisn á móti
ýmsum þeim innlendum og út-
lendum gestum sem heimsóttu
Neskaupstað. í einkalífi var Jó-
hannes gæfumaöur og Soffía
studdi hann í blíðu og stríðu allt
til loka. Hennar hlutur í ævi-
verki Jóhannesar hefur ekki ver-
iö skráður frekar en margra ann-
arra heimavinnandi húsmæöra.
Nú að leiðarlokum eftir erfiðan
sjúkdómsferil bóndans þökkum
viö Kristín Soffíu hennar stóra
hlut og vottum henni viröingu
okkar og sendum henni og son-
unum Valgarði og Ólafi sem og
öðrum vandamönnum samúö-
arkveöjur. Eftir stendur minn-
ingin um traustan félaga, heil-
steyptan mann og burðarás í
Neskaupstaö um hálfrar aldar
skeiö.
Hjörleifur Guttormsson
Hallur Guðmundsson
bifreiöarstjóri
Fæddur 8. maí 1926
Dáinn 21. mars 1995
í dag er til moldar borinn Hall-
ur Guðmundsson, Háholti 11,
Keflavík. Athöfn verbur í Kefla-
víkurkirkju klukkan 14, en jarb-
sett verður í Hvalsneskirkjugaröi.
Hallur var 3. í röö 9 systkina,
sem öll fæddust og ólust upp á
Eyjólfsstöbum í Bemneshreppi,
Subur-Múlasýslu. Hin systkinin
eru Gunnar bóndi Lindarbrekku
viö Bemfjörö, Valborg ljósmóöir
Tungufelli í Breibdal, Guörún
verkakona Egilsstööum, Rósa
kennari Kópavogi, Guömundur
dó ungur, Hermann fv. skóla-
stjóri Laugalandi Holtun, Guöný
húsmóðir Höfn Hornafiröi og Ey-
þór bóndi Fossárdal.
Býlið Eyjólfsstaöir er í Fossárdal
og var fýrr á öldum samnefnt
dalnum. Á 19. öld urðu bæir þar
fleiri og þurfti þá nöfn til aðgrein-
ingar, en nú er aöeins einn bær í
dalnum og hefur Fossárdalsnafn-
iö veriö tekib upp ab nýju.
Foreldrar Halls vom hjónin
Margrét Guömundsdóttir (f. á
Ánastööum í Breiödal 28. maí
1899, d. 4. desember 1989) og
Guðmundur Magnússon (f. á Eyj-
ólfsstööum 5. júní 1892, d. 17.
febrúar 1970). Þau bjuggu á Eyj-
Kvittab
Allir skólar landsins eru lokaöir.
Kennsla í skólum hefur falliö niður
vegna kröfu kennara um hærri
laun. Ríkiö telur sig ekki geta greitt
þau laun sem kennarastéttin geti
lifaö af. Ríkisstjóminni hefur ekki
enn tekist að búa til þann sjón-
hverfingaleik sem kennarastéttin
gleypti sem kjarabætur. Því leika
ungmenni landsins lausum hala og
hafa fátt fyrir stafni eöa til afþrey-
ingar.
En einn er sá skóli sem ekki er
lokaöur og „bætir" (!) úr í því tóma-
rúmi sem skapast hefur.
Sjónvarpib (RÚV) rekur þá
fræöslu sem ekki er lokaö fyrir. Meö
námskeiöum heldur þab uppi
kennslu í glæpum og hryllingsverk-
um, svo svívirðilega ógebslegum ab
t MINNING
ólfsstöðum allan sinn búskap, en
eyddu ævikvöldinu á Höfn í
Hornafirbi.
Foreldrar Margrétar voru Gyö-
ríbur Gísladóttir (f. 25. ágúst
1865, d. 21. febrúar 1943) og
Gubmundur Guðmundsson (f.
13. apríl 1861, d. 9. apríl 1940).
Þau fluttu sunnan úr Nesjum um
1890, fyrst austur í Breibdal og
síðan í Berufjörö 1906 og bjuggu
þar stórbúi. Þau eignuöust 8 börn,
sem öll ílentust við Berufjörö.
Foreldrar Guðmundar, Snjó-
laug Magnúsdóttir (f. 1. maí
1863, d. 7. mars 1938ýog Magnús
Jónsson (f. 14. janúar 1853, d. 12.
ágúst 1941), bjuggu á Eyjólfsstöö-
um. Þau áttu 12 börn, misstu 3
þeirra ung, en hin 9 áttu öll
heima á sunnanverðum Aust-
fjörbum og uröu öll mjög
kynsæll. Afi og amma Snjólaugar
fluttu í Fossárdal á 3. tug 19. aldar
og þar búa nibjar þeirra enn.
Innan viö tvítugt fór Hallur
ásamt eldri systkinum sínum á
vetrarvertíbir til Keflavíkur. Þar
æxlubust mál þannig að hann fór
aö aka vörubíl og féll sú vinna vel.
engu tali tekur.
Sú kennslustund fer fram fyrir
kvöldfréttir Sjónvarpsins, þar sem
ungir og gamlir hafa raðab sér upp
til ab njóta þeirrar fræðslu sem þar
er í boöi. Tími námsefnisins er miö-
aður viö þaö ab þaö fari ekki fram-
hjá neinum, sem á annaö borö ætl-
ar aö horfa á fréttir Sjónvarpsins.
Fram til þessa hefur verib látiö
nægja aö hafa þessa kennslustund í
formi auglýsinga kvikmyndahúsa í
Reykjavík. Ekki nægir ab auglýsa
þær á hlutlausan hátt, heldur verð-
ur aö nota þetta sem kennslustund í
því sem viðbjóðslegast og æöisleg-
ast er aö finna í þeim kvikmyndum
sem auglýstar em, svo ab þeir sem
ekki geta sótt umrædd kvikmynda-
hús fari ekki á mis viö þær sibferðis-
Þar með var ævistarfib ráöiö.
Hann ók í mörg ár eigin bíl frá
Vörubílastöð Keflavíkur. Síöar
skipti hann yfir í leigubílaakstur
og seinustu árin í flutning þroska-
heftra af Suöurnesjum, sem sækja
þurftu sérskóla til Reykjavíkur.
Annað, sem fljótt batt Hall Sub-
urnesjum ekki síöur en atvinnan,
var aö þar hitti hann lífsförunaut
sinn, Guðrúnu Karlottu (f. 4.
febrúar 1931), dóttur Sigurbjörns
Methúsalemssonar, útvegs- og
garöyrkjubónda á Stafnesi, og
konu hans Júlíu Jónsdóttur. Þau
voru saman gefin 6. október 1951
og hafa síban fylgst aö farsællega
gegnum þykkt og þunnt á lífsleið-
inni.
Hallur og Kalla eignuðust fimm
börn. Elst er Margrét (f. 18. mars
1952), arkitekt, búsett í Dan-
mörku, gift Carsten Nilsen
Bluhme og eigaþau 2 börn, Kjart-
an og Maríu. Aöur átti Margrét
dreng, Hall Steinar Sævarsson.
Annar er Sigurbjörn Júlíus (f. 3.
mars 1953), lögregluþjónn í
Keflavík. Kona hans er Stefanía
Hákonardóttir úr Innri-Njarðvík.
Þau eiga dæturnar Karlottu og
Lindu. Næstur er Hallur Methús-
alem (f. 8. mars 1960), lögreglu-
þjónn í Keflavík. Kona hans er
fyrirmyndir sem í boöi eru í þessum
myndum.
Ab kvöldi þriöjudagsins 7. mars
s.l. var breytt um kennslutækni og
kennslutíma. Nú var gripið til þess
ab koma þessari glæpakennslu að
undir yfirskini kvikmyndafræbslu,
og valinkunnir sjónvarpsmenn
látnir annast kennsluna.
Með þeim hætti var líka hægt aö
koma á framfæri margfalt fleiri
glæpa- og hryllingsmyndum en áð-
ur hafði tekist í einni og einni kvik-
myndaauglýsingu. Þar var af nógu
ab taka og eflaust veröur þeirri
fræöslu framhaldið.
Ekki leyndi sér að leibbeinend-
urnir vom ánægöir með hlutverk
sitt. Þeir brostu sínu breiðasta brosi
og andlit þeirra ljómuöu. Þarna lík-
Svanbjörg Kristjana Magnúsdóttir
frá Skaröi í Bjarnarfiröi. Þau eiga
drengina Gubmund Hall og
Magnús Má. Fjórða barn Halls og
Karlottu er Gubmundur (f. 20.
október 1962). Hann hefur ekki
gengið heill til skógar og er nú á
sjúkrahúsinu í Keflavík. Yngstur
er Ragnar Kristbjörn (f. 11. sept-
ember 1964), verkamaöur í Kefla-
vík, ókvæntur. Allt er þetta fólk
sérstaklega samhent, traust og
áreibanlegt.
Fyrstu minningar mínar um
Hall bróbur minn eru allar tengd-
ar smíbum og málningu. Hann
var alltaf að, þegar stund gafst frá
snúningum fyrir bú og heimili.
Ég held aö hann hafi aldrei á lífs-
leiöinni lært ab slæpast. Hann
sleppti ekki hendi af brúðurúm-
aði þeim lífiö og vom hróbugir yfir
frammistööu sinni og almennings-
fræðslu.
Þab er ekki ónýtt fyrir þjóbina ab
geta notiö þessa menningartækis
síns til ab halda uppi þessum
fræösluþáttum, þegar aörar
menntastofnanir eru lokaðar vegna
fjárskorts og vilja á ab halda uppi
almennri fræbslu í skólum lands-
ins.
Þessar myndsýningar í kennslu-
formi em dæmi um það siðferbis-
stig, sem menningarvitar þjóöar-
innar em á, og jafnframt þá siðferb-
isvitund þjóöar, sem lætur án and-
mæla ganga yfir sig þá andstyggö
sem í þessu felst.
Daglega eru okkur sagöar sögur í
fréttaformi um sibgæði, eba öllu
unum, sem hann smíðaði fyrir
systur okkar, fyrr en þau voru
vandlega pússuð og máluð og
þannig var honum tamt að ganga
um hluti æ síban. Þessi natni er ef
til vill einnig lýsandi á samskipt-
um Halls við annaö fólk, hann
var síveitandi og bar byröar ann-
arra þegar hann gat. Viö, sem
þekktum Hall best, vissum aö
hann var viökvæmur og auðsærð-
ur ef hann var beittur rangindum
eöa góöum málstab misboöiö, en
þab kom honum yfirleitt ekki aö
sök vegna þess hve hlýtt öllum,
sem honum kynntust, var til
hans.
Heyrt hef ég því fleygt aö styrk-
ur átthagabanda sé í beinu hlut-
falli viö hversu mishæðóttar
æskustöövamar eru. í Fossárdal
em fjöllin svo brött og há að ekki
sér þar til sólar í fjóra mánubi. Þar
höfum viö bræöur tveir verið aö
byggja okkur lítiö sumarhús. Þar
nutum vib bjartra vordaga og
nátta fyrir tíu mánuðum, en urð-
um frá aö hverfa er Hallur veiktist
snögglega. Hann virtist ná sér
furöu vel, tók upp úr göröunum
sínum á Suöurnesjum og kom frá
sér uppskerunni. Én þriöjudaginn
21. mars knúbi ferjumaöurinn
dyra aö nýju og fékk hann nú
meö sér til ókunnra stranda.
Nú er vinar og bróður sárt sakn-
aö, en mestur er þó missirinn fyr-
ir Köllu, börnin og barnabörnin
og votta ég þeim mína dýpstu
samúö.
Hermann Guömundsson
LESENDUR
heldur siöleysi barna og unglinga,
sem lýsir sér í götulífi þéttbýlisstaða
landsins. Slíkt er mörgum áhyggju-
efni og hreint harmsefni foreldrum
þeirra, sem þar eiga hlut aö máli. Og
menn horfa hver upp á annan og
spyrja hverju þetta sæti. Hvert er
þaö uppeldi barna sem þessu veld-
ur? Svariö er ekki einfalt eba ein-
hlítt. Skýringin er að stórum hluta
sótt í þann siöferöis-menningar-
vita, sem hér hefur verið getiö, sjálft
Ríkissjónvarpiö.
Þegjandi láta foreldrar og aörir
þetta yfir sig ganga, í staö þess aö
rísa upp og hrópa þennan ósóma
niður, sem segja má að sé ríkisrekin
sibleysis- og glæpakennsla.
Árangurinn dylst ekki!
Gubmundur P. Valgeirsson
fyrir kennslustund