Tíminn - 29.03.1995, Blaðsíða 18

18
HÍMtíWtl
Mi&vikudagur 29. mars 1995
Bolli R. Valgarösson:
Er það einhvers virði?
í lok sérhvers kjörtímabils á Al-
þingi leggja stjórnmálamenn
verk sín fyrir dóm kjósenda.
Fyrir komandi alþingiskosning-
ar leggur Alþýöuflokkurinn nú
spilin á boröið og gerir grein
fyrir þeim málum sem hann
hefur komiö til leiöar á tveimur
síðustu kjörtímabilum. Hver
voru loforðin og hverjar eru
efndirnar? Hér skal litið á nokk-
ur atriði, sem ætla mætti að
skiptu einhverju máli fyrir al-
menning og fyrirtæki í landinu,
enda þótt stjórnarandstaðan á
þingi fullyrði annaö.
Alþýðuflokkurinn hét því að
viðhalda stöðugleika í efna-
hagsmálum, sem síðasta ríkis-
stjórn, sem Alþýðuflokkurinn
var aðili að, lagði grunninn að.
Hann hét því einnig að bæta
rekstrarskilyrði atvinnuveg-
anna. Þetta hefur verið efnt
með ábyrgri efnahagsstjórn,
sem hefur leitt til lægri verð-
bólgu en í ölium OECD-ríkjun-
um. (Reyndar hefur verðbólga
aldrei verið lág á íslandi nema
þegar Alþýðuflokkurinn hefur
verið í ríkisstjórn.)
Tekist hefur að tryggja jafn-
vægi í viðskiptum og stöðva
skuldasöfnun erlendis. Nú fara
þessar skuldir lækkandi. Út-
flutningsgreinar landsmanna
hafa aldrei búið við jafn hag-
stæð samkeppnisskilyrði og nú,
m.a. vegna áhrifa EES-samn-
ingsins, lágs raungengis krón-
unnar og lækkandi vaxta og
skatta fyrirtækja. Þrátt fyrir gíf-
urlega erfiðar ytri aðstæður,
sem sköpuðust vegna minni
þorskafla og verðlækkana á
mörkuðum, tókst að koma í veg
fyrir stórfellt atvinnuleysi, sem
þó er langminnst hér á landi en
annars staðar í hinum vestræna
heimi.
Aukiö frjálsræði
Alþýðuflokkurinn hét því að
auka frjálsræði í viðskiptalífinu
og setja samkeppnislög gegn
einokun. Öll þessi loforð hafa
verið efnd. Því var heitið að
lækka vexti, hagræða í banka-
kerfinu og auka stuðning við
atvinnuþróun og nýsköpun í
atvinnulífinu. Efndirnar: Það
var ráðherra Alþýðuflokksins
sem hafði frumkvæði að að-
gerðum til að lækka vexti. Fjór-
ir bankar voru sameinaðir í ein-
um, íslandsbanka. Styrkir hafa
verið veittir til álitlegra verk-
efna í iðnaði.
Gert hefur verið átak í ný-
sköpunarmálum. Aðilar í ís-
lenskum skipasmíðaiðnaði eru
sammála um að ekkert hafi
gerst í málefnum iðnaðarins
fyrr en Sighvatur Björgvinsson
settist í stól iðnaðarráðherra,
enda hefur samkeppnisstaða
skipaiðnaðarins verið jöfnuð
gagnvart niðurgreiddum skipa-
iönaði erlendis. EES-samning-
urinn veitir ómæld tækifæri
fyrir iðnaðinn til sóknar á er-
lendri grundu. Um það eru aliir
sammála nema fulltrúar stjórn-
arandstöðunnar, sem voru and-
vígir því að ísiendingar gerðust
aðilar að samningnum. Alþýðu-
flokkurinn hét því að stuðla að
erlendum fjárfestingum hér á
landi og beitti sér m.a. fyrir
stofnun markaðsskrifstofu í því
skyni og hefur iönaðarráðherra
einnig haft samráð við orku-
sölufyrirtækin vegna hug-
mynda um sölu á rafmagni til
útlanda.
VETTVANCUR
Efling landsbyggö-
arinnar
Alþýðuflokkurinn hét því að
beita sér fyrir því að efla lands-
byggðina með sameiningu
sveitarfélaga. Efndirnar: Með
lögum um sameiningu og
stækkun sveitarfélaga hefur
verið lagður grunnur að þrótt-
meiri og öflugri byggðarlögum,
sem geta tekið í eigin hendur
stjórn ýmissa mála sem ríkið
hefur annast til þessa, enda hef-
ur sveitarfélögum fækkað um
nokkra tugi á kjörtímabilinu.
Auk þess ákvað umhverfisráð-
herra að verða við óskum íbúa
landsbyggðarinnar í áratugi að
flytja ríkisstofnanir út á land.
Réttlátara skattkerfi
Því var heitið aö beita skatt-
kerfinu til atvinnusköpunar,
jafna skattkerfi fyrirtækja til
jafns viö það sem gerist í helstu
samkeppnislöndum okkar og
auka réttlæti í skattkerfinu.
Efndirnar: Aðstöðugjaldið var
aflagt, tekjuskattur fyrirtækja
einnig, auk þess sem skattur á
verslunar- og skrifstofuhúsnæði
var fluttur til sveitarfélaga.
Þetta var m.a. gert til þess aö
auðvelda fyrirtækjum hagræö-
ingu og koma í veg fyrir að þau
þyrftu að fækka starfsfólki í
efnahagskreppu undanfarinna
ára. Staðgreiðslukerfi skatta leit
dagsins ljós 1987-88 þegar Al-
þýðuflokkurinn stýröi fjármála-
ráðuneytinu, tekjujöfnunará-
hrif skattkerfisins hafa verið
aukin og fjölskyldubætur og
bætur til húsbyggjenda auknar.
Virðisaukaskattur tók við af
söluskatti og virðisaukaskattur
á matvæli var lækkaður.
Alþýðuflokkurinn hét því að
beita sér fyrir auknum rétti til
atvinnuleysisbóta. Það loforð
hefur verið efnt, m.a. með því
að bændum og einyrkjum í at-
vinnurekstri hefur verið veittur
réttur til bóta úr atvinnuleysis-
tryggingarsjóði. Auk þess hefur
sjóðurinn beitt sér fyrir fjöl-
mörgum átaksverkefnum til að
efla atvinnu. Húsnæðiskerfið er
í höfn. Biðröðum eftir lánum
hefur verið eytt. Húsnæðis- og
húsaleigubætur hafa verið
teknar upp og félagslegum í-
búðum stórfjölgaö eöa í um
500 á ári. Þá var lofaö að bæta
aðbúnað fatlaðra og auka vernd
barna. Þessi loforð hafa verið
efnd, eins og alþjóö veit, m.a.
með fjölgun sambýla og nýjum
barnaverndarlögum.
Alþýðuflokkurinn, arkitekt ís-
lenska velferðarkerfisins, hét
því að beita sér fyrir því að
spara í heilbrigðiskerfinu og
auka forgangsröðun til hagræð-
ingar. Ef takast átti að spara í
útgjöldum ríkisins, sem voru
oröin hættulega há, varð ekki
komist hjá sparnaði í heilbrigð-
iskerfinu því það er sá máia-
flokkur sem mestu fjármagni er
varið til í útgjöldum hins opin-
bera, enda stendur ísland undir
nafni sem velferðarríki.
Um einn milljarður króna
sparaðist í sjúkratryggingum á
sl. ári án þess aö þjónusta skert-
ist. Þá hefur margvíslegum að-
gerðum verið beitt með góðum
árangri til að draga úr kostnaði
ríkisins vegna lyfjaútgjalda al-
mennings, en neysla dýrra lyfja
var umtalsvert meiri hér á landi
en erlendis. Komið hefur verib
á fót hæli fyrir ósakhæfa af-
brotamenn að Sogni í Ölfusi,
sem þykir af erlendum sérfræb-
ingum eitt það besta í Evrópu.
Umönnunarrýmum fyrir aldr-
aba hefur verið stórfjölgað, en
sá málaflokkur hafði veriö í al-
gerum ólestri um áratugaskeið.
Ný heimili hafa risið, heima-
hjúkrun hefur verið aukin á-
samt hvíldarinnlögnum.
Heilsugæslustöðvum hefur
fjölgab.
Nú hefur verið komið á tilvís-
unarkerfi. Eitt af markmiðum
þess er að afnema stjórnlausa
sjálftekju sérfræðinga á pening-
um frá ríkinu og beina fólki í
ríkari mæli til heilsugæslu-
lækna. Það er staðreynd að
komufjöldi á göngudeildir og
heilsugæslustöðvar miðað við
hvern íbúa er með minnsta
móti hér á landi, miðað við
önnur Evrópulönd.
íslenskir læknar á
heimsmælikvarba
Hjartaaðgerðum hefur verið
fjölgað og er stefnt að því ab
flytja þær alfarið inn í landið,
auk þess sem markmibib er að
bjóða erlendum sjúklingum
upp á þá þjónustu hér á landi.
Einnig hefur nýrri starfsemi
verið komið á fót á Landspítala,
sk. glasafrjóvgunum. Árangur
íslenskra lækna á því sviði hefur
þegar vakið athygli erlendra
sérfræðinga.
Nýjar áherslur í um-
hverfismálum
Alþýðuflokkurinn hefur haft
forystu um mörkun heildstæðr-
ar stefnu í umhverfismálum til
langs tíma. Með sama hætti og
höfundarréttur íslenska heil-
brigöiskerfisins er Alþýðu-
flokksins hefur Alþýöuflokkur-
inn hannað þá stefnu, sem
mörkuö hefur verið í umhverf-
ismálum. Margir voru beinlínis
andvígir stofnun þessa ráöu-
neytis, töldu óþarfa aö stofna
heilt ráðuneyti um umhverfis-
mál. Menn eru þó óðum að
vakna til vitundar um það,
hversu gífurlegt hagsmunamál
það er fyrir íslendinga ab festa
ímynd landsins sem hreinasta
lands Evrópu, hreinasta lands
jarðar. Umhverfismálin skipa
höfuðhlutverk í því, hvort sem
litið er til matvælaframleiðslu
bænda, sem er að gæbum sú
besta sem þekkist, eða ferða-
þjónustunnar, sem skapar orðið
einna stærstan sess í gjaldeyris-
öflun landsmanna.
Carðyrkjubændur
fái meiri afslátt á
raforku
Undir forystu Alþýðuflokks-
ins hafa niðurgreiðslur till hús-
hitunar verið allt að því tvö-
faldaðar á kjörtímabilinu.
Einnig beitti flokkurinn sér fyr-
ir því að ríkissjóður yfirtæki
skuldir smárra hitaveitna og
greiddi þannig fyrir sameiningu
þeirra vib aðrar öflugri. Þá hafði
flokkurinn forystu um að auka
hlut innlendrar orku í stað inn-
fluttrar, m.a. meb því að beita
sér fyrir því að orkusölufyrir-
tækin veiti skilyrtan afslátt af
verði rafmagns sem notað er í
atvinnuskyni. Þó er þar mikið
verk óunnið, t.d. þegar litið er
til hagsmuna garðyrkjubænda,
sem verða atvinnu sinnar
vegna að fá meiri afslátt á raf-
magni til að geta mætt aukinni
samkeppni við innflutta fram-
leiðslu.
Forysta um EES
Alþýbuflokkurinn hafði for-
ystu um að tryggja gildistöku
EES-samningsins hér á landi.
Menn eru nú óðum ab átta sig á
gríðarlegum kostum samnings-
ins fyrir flest svið þjóðlífsins og
taka forystumenn atvinnulífs-
ins heilshugar undir það. í sjáv-
arútvegi og iðnaði vilja menn
ekki hugsa þá hugsun til enda
að ísland hefði ekki gerst aðili
að EES, og stjórnarandstaöan á
þá ósk heitasta aö ræður þeirra
á Alþingi hefðu aldrei verið
prentabar í Þingtíðindum.
Einnig eru í undirbúningi
samningar um fríverslun við
Bandaríkin og Kanada og átak
hefur verið gert til að auka við-
skiptasambönd við Asíulöndin,
m.a. með stofnun sendiráðs í
Kína.
Alþýbubandalagið
misnotabi Neyt-
endasamtökin
Stuðningur við neytendur
hefur verið aukinn, m.a. með
meiri fjárframlögum til Neyt-
endasamtakanna auk þess sem
EES-samningurinn veitir neyt-
endum aukna vernd. Það er at-
hyglisvert að á aðalfundýNeyt-
endasamtakanna 1992 á-
lyktaði fundurinn, að undir-
lagi Alþýbubandalagsins, um
að samtökin krefðust þjóðarat-
kvæðagreiðslu um EES. Al-
þýðubandalagið misnotaði
Neytendasamtökin, því hlut-
verk samtakanna var ekki að á-
lykta um slíkt, heldur einungis
að leggja mat sitt á EES-samn-
inginn út frá hagsmunum
neytenda.
Hér hefur aðeins verið
minnst á hluta þeirra mála,
sem Alþýðuflokkurinn hefur
beitt sér fyrir og komið í fram-
kvæmd síöan 1987. Nefna
mætti fleiri mikilvæga mála-
flokka, sem eru mikils virði
fyrir almenning. Til dæmis lög
um aðskilnað dóms- og um-
boðsvalds árið 1989, lög um
fangelsismál til að bæta réttar-
stöðu fanga og stjórnsýslu
fangelsa. Öll þessi atriði og
fleiri sýna að Alþýðuflokkur-
inn hefur ekki setið aðgerða-
laus í ríkisstjórn frá 1987.
Flokkurinn hefur í ríkisstjórn
tryggt framgang fjölda brýn-
ustu hagsmunamála íslands og
skorast ekki undan ab halda á-
fram á sömu braut í framtíð-
inni.
Lýbskrum Ólafs
Ragnars
Það blæs gjarnan um frum-
kvöðla, hvort sem það eru ein-
staklingar eða samtök. Alþýðu-
flokkurinn er gerandi í ís-
lenskri pólitík, hann lætur
verkin tala, ekki orðin tóm
eins og yfirboð stjórnarand-
stöðunnar nú bera glöggt vitni
í kosningabaráttunni. Þar fer
að venju Ólafur Ragnar, sem
hefur m.a. boðað að komist
hann í ríkisstjórn muni hann
hækka lægstu launin í landinu
á einu bretti um 15 þúsund
krónur. Er hann búinn að
gleyma forystu Alþýðubanda-
lagsins í bæjarstjórn Neskaup-
staðar í tæpa hálfa öld?
Einmitt á þeim stað á landinu
gekk verkalýðsfélögunum erf-
iðast að ná samningum vib
stærsta vinnuveitandann á
staðnum, Alþýðubandalagið.
Höfundur situr í flokksstjórn Alþýbu-
flokksins — jafnabarmannaflokks ís-
lands.