Tíminn - 29.03.1995, Blaðsíða 19

Mi&vikudagur 29. mars 1995
fiwiiii
19
Haraldur Guönason:
Af prófk j örsraunum
Fyrrum voru menn valdir á
framboðslista „aö bestu manna
yfirsýn". Að athuguðu máli urðu
menn sáttir að kalla. Prófkjör
gera kosningar oft leiðinlegar og
auka lítt við lýðræði. Þó kunna
prófkjör að hafa ýmsar skondnar
hliðar, sem síðar verður vikið að.
í prófkjörum verða „sitjandi
þingmenn nánast áskrifendur að
þingsætum" (Dagblaðið-Vísir
nóv. '94). í Reykjavík eru 7 þing-
menn á D-lista kosnir fyrirfram.
í Reykjavík sigraði Finnur
þingmaður, líklega ráðherraefni.
Ólafur náði öðru sæti, jökulkald-
ur, frá Ástu R. Skæðar tungur
sögðu að Ólafur hefði gjarna
viljað gerast lendur maður
Bubba kóngs, en veriö hafnað.
í liði Ólafs formanns urðu
nokkrar erjur um sinn. Sóttu
ungar konur fast að sæti Guð-
rúnar skáldkonu, sem hún
kvabst eiga. Einn góðan veður-
dag eftir hádegi heldur Guðrún
blaðamannafund. Hafði þá kom-
ist að raun um að hún „ætti" 2.
sæti ekki og kvaðst glöb fara í
það fjórða, til ab vinna það. Hún
hefði bara ekki sagt alveg satt þá
um morguninn að hún ætti 2.
sætib. Tóku menn þá gleöi sína
og ekki minnst á prófkjör meir.
Nú vildi svo vel til, að þrjár
mætar konur voru enn óráðnar í
pólitískt skiprúm: Ásta R., Ásta Þ.
og Kristín Á. Gubmundsdóttir.
En ekki lengi, sem betur fór. Ásta
R. réði sig hjá Ágústi útgerðar-
manni með meiru, Ásta Þ. hjá
Jóni Baldvini, á lekahrip með
einkennisstafi ESB, og Kristín Á.
VETTVANCUR
„Nú hefur Heiðar
snyrtir áminnt alla
framhjóðendur: Farið
í litgreiningu og
klæmist ekki (konur
klœðist ekki gegnsœj-
um blússum). Önnur
áminning (ekki Heið-
ars): Réttir litir í fjöl-
miðlum skapa trú-
verðugleik."
hjá Ólafi formanni á „Asíunni".
Víkjum þá á Suðurnesbæinn
hans Ellerts og umhverfi.
Hryggjumst yfir óvæntu falli for-
seta þeirra sjálfstæðismanna. En
svona er heimurinn, laun hans
vanþakkiæti. Hitt gladdi aftur á
móti, ab prófkjör Framsóknar
minnti mest á fegurðarsam-
keppni, þar sem þrjár glæsikonur
sóttu fast í efstu sæti og milli
þeirra Hjálmar skólameistari.
Eða eins og einhver hafði á orði:
Fjórir stefna á toppinn. En Siv
var bjartsýn frá byrjun og var
líka sú eina sem þeysti um Skag-
ann á mótorhjóli — og sigraöi.
„Hjálmar í blómskrýddri brekk-
unni stób" og bíður næstu kosn-
inga.
Tveir svokallaðir eðalkratar
börbust um fyrsta sæti, Rannveig
rábherra og Guðmundur Árni
fyrrum rábherra. Þótti Guö-
mundur hafa góða stöbu með
allt gaflaraliðið í Hafnarfirði. En
Kópavogsbúar mættu líka gal-
vaskir til leiks ásamt málaliðum.
Þótti Guðmundi Árna þá komib í
óvænt efni og greip Internetib
sér til halds og trausts, en dugbi
ekki sem til var ætlast.
Víkjum til Norðurlands vestra.
Þar þótti Stefáni og Villa meir en
tímabært að þeir fengju ab vera í
fyrsta sæti. En svo fóru leikar ab
Vilhjálmur fór halloka fyrir séra
Hjálmari og varö ókvæða við,
sem von var. Séra Hjálmar hefur
ekki viljað hafa þingið sálusorg-
aralaust, því ærið hæpin væri
endurkoma séra Gunnlaugs
krataprests úr Heydölum. Þar ab
auki er séra Hjálmar með skárri
þingskáldum, enda afkomandi
þjóðskáldsins frá Bólu.
Stefán sagði listann sterkari
meb sig í fyrsta sæti en Pál
bónda á Höllustöbum, en kvaðst
þó ekki færa þingsætið í heimil-
isbókhaldib sitt. Þótti þab sýna
hyggindi frambjóbandans.
Stóð nú styrr nokkur milli
þeirra flokksbræðra. Baráttan
mundi þó háb í anda íþróttanna
og þótti þab vel mælt og drengi-
lega. Moggi sagði þó, að barátta
þeirra fóstbræðra væri hatrömm.
Stefánungar færbu Páli það til
ámælis ab hann svæfi of sjaldan
heima, sem má um margan
segja. í DV var haft eftir Páli að
Stefán væri oröinn þreyttur og
yfirspenntur og þótti öngvum
mikið. En staðan er óbreytt og
Þá er mál að linni
skoðanakannana-
farganinu fyrir kosn-
ingar, sem œtti að
banna viku fyrir
kosningadag. Allt of
þéttar kannanir gera
kosningabaráttuna
leiðinlega.
kannski kemur tími Stefáns
seinna, eins og sumra.
Á Suðurlandi eru oft hræringar
bæði í jörbu og pólitíkinni. Nú
víkur Jón bóndi í Seglbúðum fyr-
ir syeitarstjóranum á Hvolsvelli,
því nú er hans tími kominn. Þor-
steinn og Johnsen vildu Eggert
burt af þingi og eitthvað af stutt-
buxnaliöinu; hann færi stund-
um eigin leiðir en ekki Flokksins,
sem ekki má, og ekki á réttum
aldri. Aðrir brugðust til varnar
þingmanni sínum.
Fyrir prófkjörið skrifaði kunn-
ur bóndi í Rangárþingi: „Setjum
Eggert Haukdal í öruggt sæti."
Kennari skrifar: „Tryggið Eggert
Haukdal í 2. sæti" (tilvitnun
Morgunblaðið). Svo fór að Egg-
ert féll niður í 4. sæti. Eggert og
hans menn báru fram Subur-
landslistann. Sjálfstæðismenn
sögðu öngvan titring, þó Eggert
kæmi með lista. Þeir héldu þó
fund í félagi sínu þar sem þeir
beindu vinsamlegum tilmælum
til Eggerts, að hann færi ekki í
„sérframboð". En svo illa vildi
til, ab vegna fámennis fékkst
ekki niðurstaba í atkvæða-
greiðslu. Þegar Eggert og Co.
komu svo með sinn lista, s.ögðu
sumir að þetta væri klofnings-
listi. En eins og stundum áður
varð ágreiningur um hver hefði
klofið. Eggert sagði: „Ég var klof-
inn frá flokknum, ekki öfugt."
Nú hefur Heiðar snyrtir
áminnt alla frambjóðendur: Far-
ið í litgreiningu og klæmist ekki
(konur klæðist ekki gegnsæjum
blússum). Önnur áminning
(ekki Heiöars): Réttir litir í fjöl-
miðlum skapa trúverðugleik.
Áður en prófkjörsdraugurinn
verður vakinn upp næst, mundi
tími til kominn ab setja reglur
handa öllum frambjóðendum í
prófkjöri, þar sem alþingiskjós-
endur einir ættu atkvæðisrétt og
engin láns- og leiguatkvæði. Þá
ættu menn ekki að geta pantað
sér sæti á listum og beöið kjós-
endur um atkvæði í „sitt sæti" á
pöntunarlistanum.
Þá er mál að linni skoðana-
kannana- farganinu fyrir kosn-
ingar, sem ætti að banna viku
fyrir kosningadag. Allt of þéttar
kannanir gera kosningabarátt-
una leiðinlega. í öllum skoðana-
könnunum er öldruðum sýnd
sérstök lítilsvirðing, útilokaðir
þeir sem náð hafa 75 ára aldri
(líka til lægra aldursmark). En at-
kvæði þeirra eru þó enn tekin
gild.
Höfundur er fyrrum bókavöröur.
Siguröur Lárusson:
Nú er kjörtímabil núverandi
ríkisstjórnar brátt á enda. Þess-
vegna væri gaman að rifja upp
það helsta sem hún hefur afrek-
að á kjörtímabilinu. Fyrst væri
þó rétt að rifja upp örfá atriöi
úr stefnuskrá hennar.
Hún lofaði að minnka stór-
lega erlendar skuldir landsins.
En hvernig hefur hún staðið
við þau loforð? Erlendar skuld-
ir hafa aukist um tugi milljarða
á kjörtímabilinu. Það eru ekki
fallegar efndir á góðu fyrirheiti.
Hún lofaði að spara mjög
mikið í reksturskostnaði ríkis-
ins. En hver er heildarsparnað-
urinn og á hverju hefur hann
helst bitnað? Heildarsparnað-
urinn er lítill eða enginn. Ríkis-
stjórnin hefur í flestum eða öll-
um tilfellum sparað þar sem
síst skyldi.
Hún hefur fyrst og fremst
sparað í heilbrigðiskerfinu og
sá sparnaður hefur komið nið-
ur á sjúklingum, fötluðum, ör-
yrkjum og ellilífeyrisþegum.
Hún hefur ár eftir ár aukið hlut-
deild sjúklinga í lyfjakostnaði
og allskonar þjónustugjöldum.
Hætt að greiða niður ýmis
nauðsynleg lyf til notenda
þeirra.
Hún hefur í síauknum mæli
lokað deildum á stóru sjúkra-
húsunum og nú til dæmis í vet-
ur ákveðið að ganga enn haröar
fram í þessari þokkalegu iðju
sinni. Þar á ég að sjálfsögðu vib
þá fáheyrðu ákvörðun hennar
ab flytja 24 langlegusjúklinga,
sem dvalið hafa á Heilsuvernd-
fj ögur ár til baka
VETTVANGUR
„Stefna ríkisstjómarinn-
ar hefur verið sú að
hlynna sem mest að
stóreignamönnum og há-
tekjufólki, en níðast
hinsvegar á sjúkum, fótl-
uðum, gamalmennum
og fátæklingum."
arstöðinni, upp á Grensásdeild-
ina. Þar hafa um 20 ára skeiö
verið 60 sjúkrarúm fyrir endur-
hæfingarsjúklinga, eins og
kunnugt er. Þar hefur verið
unnið frábært endurhæfingar-
starf og fjöldi manna fengið þar
mjög mikla og jafnvel fulla
heilsubót. Miklu fleiri hefðu
þurft að fá þar endurhæfingu,
enda hafa biðlistar oft verið
langir. Nær hefði verið að
stækka deildina um 24 rúm,
vegna þess að hún annar ekki
eftirspurn. Við hana starfa frá-
bærir læknar, sjúkraþjálfarar og
mjög gott starfsfólk.
Þarna er sannarlega ráðist á
garðinn þar sem hann er lægst-
ur. Það virðist að núverandi
heilbrigðisráðherra færist sífellt
meira og meira í aukana eftir
því sem hann kemst upp meb
ab níðast meira og meira á
þeim sem síst skyldi, enda fær
hann því jreira hrós frá núver-
andi fjármálaráöherra eftir því
sem hann níðist meira á þeim
sem höllustum fæti standa.
Síðasta uppgötvun heilbrigð-
isrábherra er að síðan 1990 hafi
verið greidd af Tryggingastofn-
uninni heimilisuppbót til
margra öryrkja og ellilífeyris-
þega, samkvæmt reglugerð frá
þeim tíma, en ekki séu lög fyrir.
Má ég spyrja hann að því,
hvort allar þær fjölmörgu
reglugerðir, sem hann hefur
sett á valdatíma sínum, séu þá
ekki líka marklausir pappírar?
Nú mun kannski einhver
spyrja hvar átti ab taka peninga
til ab halda heilbrigbiskerfinu í
svipubu eba jafnvel betra horfi
en áður var. Því skal ég svara.
Eitt af loforðum þessarar ríkis-
stjórnar, þegar hún tók við
völdum, var að leggja á fjár-
magnstekjuskatt, en það loforð
hefur hún algerlega svikið.
Einnig að leggja á hátekjuskatt.
Það gerði hún aðeins til mála-
mynda, aðeins 5% skattur var
lagður á og ekki stighækkandi.
Nú er búið að afnema þann
skatt, þó alltaf sé hægt að bæta
sköttum og þjónustugjöldum á
þá, sem minnstar hafa tekjurn-
ar.
Ef ríkisstjórnin hefði staðið
við þessi loforð sín og lagt á al-
vöru hátekjuskatt, þá hefði ver-
ið hægt að nota þá peninga til
ab létta á útgjöldum í heil-
brigðiskerfinu og reka heil-
brigbisþjónustuna með sæmi-
legri reisn. En þessi ríkisstjórn
hefur haft þveröfuga stefnu.
Stefna hennar hefur verib sú að
hlynna sem mest ab stóreigna-
mönnum og hátekjufólki, en
níðast hinsvegar á sjúkum, fötl-
uðum, gamalmennum og fá-
tæklingum. Gera þá ríku ríkari
og þá fátæku fátækari.
Þá má líka minna á að at-
vinnuleysið hefur meira en þre-
faldast í landinu á kjörtímabil-
inu og er það einn ljótasti blett-
urinn á annars ljótum ferli
þessarar ríkisstjórnar.
En það er einmitt eitt af
stefnumiðum frjálshyggju-
manna að hafa hæfilegt at-
vinnuleysi til þess að geta hald-
iö niðri lífskjörum fólksins í
landinu.
Að lokum langar mig að
minnast aðeins á hvernig ríkis-
stjórnin hefur farið með bænd-
ur á þessu kjörtímabili, einkum
sauðfjárbændur.. Samkvæmt
nýlegum upplýsingum eru
meðaltekjur sauðfjárbænda á
bilinu frá 700 til 900 þúsund
krónur eða langt fyrir neðan
þau mörk sem hægt er að lifa
af. En þó þeir vildu hætta bú-
skap, þá er ekki að neinu öðru
að hverfa vegna hins mikla at-
vinnuleysis, eins og ég veik að
áður. Þá eru líka allar eignir
bændanna óseljanlegar, bæði
jörð, hús og jafnvel vélar.
Ég held að flestir, nema
kannski ráðherrarnir, séu farnir
að átta sig á hvað efnahags-
ástandib er orbið ískyggilegt og
eitthvab róttækt verður að gera
til þess að bæta úr þessu
ástandi.
Ég skal ekki fjölyrða meira
um þessi mál að sinni.
Að lokum vil ég skora á alla
kjósendur í komandi alþingis-
kosningum að kjósa ekki nú-
verandi stjórnarflokka, til þess
að reyna að koma í veg fyrir
það mikla misrétti, sem við-
gengist hefur á þessu kjörtíma-
bili.
Síðast en ekki síst vil ég gagn-
rýna alla þá fjársóun, sem hefur
átt sér stað á kjörtímabilinu í
sambandi við hinar gífurlega
miklu utanlandsferðir ráðherra
og annarra opinberra starfs-
manna ríkisins á þessu kjör-
tímabili. Fróðlegt væri að fá að
vita hvaö það hefur kostað rík-
issjóð mörg hundruð milljónir
eða jafnvel milljarba. Þar hefði
veriö hægt að spara stórar fjár-
upphæbir.
Höfundur er fyrrum bóndi.