Tíminn - 22.04.1995, Blaðsíða 12

12
Laugardagur 22. apríl 1995
Börn íslamskra ný-
búa í Noregi kunna
norsku verr en for-
eldrar þeirra, er þeir
voru í grunnskóla
Avettvangi milliríkja-
samskipta er Noregur
kominn í fremstu víg-
línu gegn bókstafssinnum
íslams. Jafnframt því leggja
norsk stjórnvöld fastar en
verib hefur aö múslímum í
Noregi ab þeir ablagist
norsku samfélagi. Varla fer
hjá því ab þetta tvennt sé
hvab öbru tengt.
Ennfremur er svo að sjá að
múslímar Noregs hafi sínar
eigin hugmyndir um hvernig
áminnst aðlögun eigi að verða
og séu í þeim efnum nokkuð
annars sinnis en norsk stjórn-
völd.
Morötilræöi
Noregur var þriðja landið í
heiminum (á eftir Bretlandi og
Ítalíu) þar sem bókin Söngvar
Satans eftir bresk-indverska
rithöfundinn Salman Rushdie
var gefin út. Það var árið 1989.
Múslímar í Noregi efndu þá til
mótmæla gegn útgáfu bókar-
innar og rifu við það tækifæri
spjöld af gagnmótmælendum,
sem tóku svari Rushdies í
nafni ritfrelsis. Þá fyrst rann
það upp fyrir Norðmönnum
að einnig í þeirra landi voru
bókstafssinnaðir múslímar,
stendur um þetta í Svenska
dagbladet.
Múslímar í Noregi réðu
einnig til sín lögfræðing í
fremstu röð til að reyna að fá
útkomu Söngva Satans stöðv-
aða. Og í október 1993 var
William Nygaard, útgefanda
Rushdies í Noregi, sýnt bana-
tilræði. Síðan þá hefur Noreg-
ur gengið fram fyrir skjöldu á
alþjóðavettvangi í viðleitn-
inni til að einangra bókstafs-
trúarríkið íran. Réttarhöldin
yfir tveimur kristnum mönn-
um í Pakistan nýlega, öðrum
þeirra 14 ára dreng, vöktu
mikla athygli í Noregi og var
mikib um það mál fjallað í
fjölmiðlum þar.
Kari Vogt, trúarbragðafræð-
ingur við Óslóarháskóla, segir
í viðtali við Svenska dagbladet
að trúarbrögð hafi alltaf skipt
meira máli í Noregi en t.d. í
Svíþjób. Viðvíkjandi íslam
hafi því t.d. Persaflóastríð og
dauðadómur Khomeinis yfir
Rushdie haft talsverð áhrif á
hugarfar fólks í Noregi. Á orb-
um Vogts má skilja að þetta
hafi ekki orðið til þess að auka
hlýleika og trúnabartraust
milli Norðmanna og íslamskra
nýbúa.
Fyrstu íslömsku innflytjend-
urnir komu til Noregs um
miðjan sjöunda áratuginn,
fyrir um þrjátíu árum. Nú eru
múslímar þarlendis um
55.000 talsins, fleiri en Samar,
sem búið hafa þar lengur en
nokkur veit. íslam er nú þriðji
fjölmennasti trúflokkurinn í
Noregi. Langflestir múslím-
anna þar eru innflytjendur og
börn þeirra, en um 400 Norb-
menn hafa á þessu tímabili
gengib íslam á hönd.
20.000 Pakistanar
Fyrstu íslömsku innflytjend-
urnir, sem settust að í Noregi,
Hamas-liöi í Gaza: Norömönnum hnykkti viö er þeir áttuöu sig á aö í landi þeirra voru einnig íslamskir bókstafssinnar.
Misbrestur á aðlögun
Börn lœra Kóraninn í mosku í Ósló: Moskur eru nú yfir fimmtíu þarlendis.
voru frá Pakistan. Þeir skrifuðu
venslamönnum sínum heima
og létu vel af nýja landinu.
Venslamennirnir fetubu fljót-
lega í fótspor þeirra og síðan
komu þeirra venslamenn.
Þannig hefur það gjarnan
gengið til í innflutningi fólks
frá þriðja heiminum til vest-
anverbrar Evrópu. Pakistanar í
Noregi eru nú yfir 20.000 og
fjölmennasti þjóðernishópur-
inn mebal múslíma þar.
í Noregi var sem víðar lengi
ríkjandi bjartsýni (a.m.k. op-
inberlega) viðvíkjandi inn-
flytjendum þessum, á þá leið
ab þeir myndu fljótlega aðlag-
ast. En á því hefur orðið mikill
misbrestur. Þannig eru hjóna-
bönd abfluttra múslíma og
innfæddra fá, ýmsum heim-
ildum samkvæmt, og í lang-
flestum þeirra fáu tilvika
kvábu eiginmennirnir vera
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
múslímar. Hliðstætt því, sem
gerst hefur í fleiri Evrópulönd-
um með innflytjendur frá
þriðja heiminum, hafa pakist-
önsku nýbúarnir í Noregi
safnast saman í „gettó", sem
innfæddir hafa jafnframt flutt
frá, hver sem betur hefur get-
að. Flestir Pakistana Noregs
búa austanvert í Mið-Ósló. í
einum grunnskólanum þar
eru 95% nemenda börn inn-
flytjenda, í öbrum skólum á
því svæði eru þau yfir 50%
nemenda.
Einna ískyggilegast þykir
sumum að ýmislegt bendir til
að yngri kynslóöir Pakistan-
anna kunni norsku ekki betur
en foreldrar þeirra, nema síður
sé. „Við höfum komist ab raun
um að börn af þriðju kynslób
innflytjenda kunna norsku
enn verr en foreldrar þeirra,
þegar þeir gengu í skólann
okkar," segir Jan Moen,
kennslustjóri við Fjell skole í
Drammen.
Deilur um einka-
skóla
Gudmund Hernes, mennta-
málaráöherra Noregs, hafnaði
nýlega tilmælum múslíma
nokkurra þarlendis um ab þeir
fengju að stofna einkaskóla,
með kennurum sem þeir rébu
sjálfir, fyrir börn sín. Svo er ab
heyra að helsta ástæðan á bak
við þab hjá múslímum sé að
tryggja að börnum þeirra séu
kennd íslömsk fræði meðan
þau eru í grunnskóla, en ekki
kristin. Múslímar í Danmörku
og Svíþjóð hafa fengið leyfi til
að stofna einkaskóla af þessu
tagi, en Hernes gefur í skyn að
mat hans sé að í Noregi
myndu slíkir skólar hafa í för
með sér ab börnin lærðu enn
minna í norsku en áður. Rétt-
ur foreldra til að ákveba í
hvaða trú börn þeirra séu upp-
frædd verbi því að víkja fyrir
þeirri nauðsyn að börn er-
lendra foreldra aðlagist norsku
samfélagi.
Múslímar í Noregi segjast
ekki ætla að sætta sig við úr-
skurð ráöherrans og segja
hann brot bæði á norskum
lögum og mannréttindasátt-
mála Sameinuðu þjóðanna.
Áðurnefndur Moen, sem átt
hefur hlut ab rannsóknum
viðvíkjandi börnum innflytj-
enda og frammistöðu þeirra í
skólum, hefur lagt til að réttur
innflytjenda til kennslu í
tungumálum þeirra verði lög-
festur. En aðrir málsmetandi
menn í skólamálum taka lítt
undir það. Rune Gustavsen,
skólaeftirlitsmaður hjá Óslóar-
borg, segir að kennsla fyrir
innflytjendabörn í eigin
tungumálum eigi aðeins að
vera til að auðvelda börnun-
um að læra norsku og útskýra
fyrir þeim hugtök í öðrum
námsgreinum.
Viðvíkjandi múslfmum er í
þessu sambandi bent á t.d. að
flestir Pakistanar í Noregi séu
frá Punjab og tali punjabi
heima hjá sér og sín á milli.
Það mál frá ættlandinu sem
börn þeirra læra í skólum, séu
mál nýbúa kennd þar, er hins
vegar úrdú, af því að það er
opinbert mál í Pakistan. í skól-
anum læra börnin einnig
norsku og þar að auki senda
foreldrar þeirra þau í mosku til
að læra Kóraninn á arabísku. (í
Noregi eru nú yfir 50 moskur,
þar af 24 í Ósló.)
„Það er of mikið fyrir börn-
in," segir Unni Wikan, pró-
fessor í félagsmannfræði. „í
stað þess að læra tvö mál vel,
læra þau fjögur mál og öll
illa." ■