Tíminn - 05.05.1995, Blaðsíða 4

4
YfMfÍMW
FöstudagurS. maí 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 5631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Langtíma-
sjónarmib rábi
Aldrei hefur veriö á vísan aö róa þegar síldin er annars
vegar. Frá sjónarhóli veiðimanna er hún duttlungafull
og fer sinna eigin feröa, án tillits til hvernig hegöun
hennar og gönguleiðir voru í fyrra eða einhvern tíma
áður. Eru mikil vísindi og óviss að segja fyrir um lífsfer-
il síldar og hvar helst er veiðivon þegar hún þéttist í
veiðanlegar torfur.
Enn hafa ekki verið færð óyggjandi rök fyrir því hvers
vegna norsk-íslenski síldarstofninn hrundi fyrir um
þrem áratugum. Þó er fullvíst talið að ofveiði sé um að
kenna og er uppi krytur um hvort þar hafi íslendingar
eða Norðmenn verið að verki. En auðvitað voru það
báðar þjóðirnar sem veiddu síldina nær upp til agna
með fullkomnari og stórtækari veiðitækni en menn
höfðu yfir að ráða fram að þeim tíma. En hinu er ekki
að neita, að þar áður varð oft dauflegt á síldarslóö þar
sem fiskurinn óð í risatorfum á öðrum tímum. Því er
ekki ofsagt að síldin er duttlungafull og að fleira kemur
til en ofveiði þegar hún kemur eða fer.
Þótt „Íslandssíldarinnar" hafi ekki orðið vart hér við
land síöan hún hvarf á sjöunda áratugnum, hefur verið
fylgst með stofninum á öðrum slóöum og hafa Norð-
menn tekið til sín ríflegan skammt innan eigin lögsögu
á síðustu árum. í fyrra gekk hún í svokallaða Síldar-
smugu og eygðu íslenskir sjómenn góða veiðivon, þeg-
ar síldin stefndi inn í lögsögu okkar. En þá venti hún
sínu kvæði í kross og synti í átt til Jan Mayen og það
síldarævintýri var úti hvað íslendinga varðaði.
Nú er mikil ganga enn á leiöinni í vesturátt. Færey-
ingar fiska hana í eigin lögsögu og íslendingar bíða og
vona að Grímseyjarsund lifni á ný og fyllist af vaðandi
demantssíld.
En á meðan alþjóðlegur floti athafnar sig í Síldar-
smugu, sem er alþjóðlegt hafsvæði, bíða íslensku veiði-
skipin átekta og bleyta ekki nætur sínar fyrr en einhvers
konar niöurstæða fæst á fundi embættismanna þeirra
þjóða, sem mestra hagsmuna eiga að gæta um hvernig
haga beri veiðum úr norsk-íslenska síldarstofninum
sem svamlar um Norður-Atlantshafið og skeytir engu
um í hverra lögsögu hann er hverju sinni.
Ffver sem niðurstaða samningaviðræðnanna verður
að þessu sinni, er ljóst aö það skiptir íslendinga og aðr-
ar fiskveiðiþjóðir, sem lögsögu eiga á norðanverðu Atl-
antshafinu, gífurlega miklu máli að fastri skipan veröi
komið á veiðistjórnun og kvótaskiptingu þeirra mörgu
fiskistofna, sem ganga úr einni auðlindalögsögu í aðra.
Hömlulaus veiði og rányrkja bjóða hruni fiskistofna
og efnahagslífs fiskveiðiþjóða heim. Því er aðalatriðið í
samningaviðræðum eins og þeim, sem nú standa yfir,
og þeim sem á eftir koma, að viðurkenndur verði réttur
strandríkja til að fara með stjórn á veiðum þeirra stofna,
sem ganga inn og út úr lögsögu þeirra. Tryggja ber yfir-
ráð Síldarsmugunnar og íslendingar hljóta að stefna að
því að stjórna öllum veiðum á Reykjaneshrygg, sem
raunar eru ekki til umræðu í þeim viðræðum sem staö-
ið hafa yfir í Reykjavík um norsk-íslenska síldarstofn-
inn.
Umfram allt verða íslendingar að láta langtímasjón-
armið ráða í öllum kröfum og samningaferli um fisk-
veiðar innan eigin lögsögu og utan. Stundarhagnaður
leiðir ekki til annars en rányrkju og fátæktar þegar fram
í sækir.
„Séra Árni" og Morgunblabib
Morgunblaðiö hefur verið í
öngum sínum þessa vikuna
vegna ummæla Davíðs Odds-
sonarum að blaöið sé nánast
einkamálgagn Jóns Baldvins og
Alþýðuflokksins. í leiöara
Mogga á mibvikudaginn var
fjallað um þetta mál og var rit-
stjórunum svo mikiö niðri fyrir
ab leibarinn komst ekki fyrir í
sínu heföbundna plássi, heldur
flæddi út fyrir og þrengdi meira
ab segja harkalega að ræbu Árna
Vilhjálmssonar prófessors, þar
sem hann mælir með gjaldi fyr-
ir veiöirétt. Þannig að augljós-
lega hefur Davíð snert við-
kvæma taug leiðarahöfunda!
Árna þáttur johnsen
En það er þó Árni Johnsen,
þingmaður og blaðamaður á
Mogga, sem slær öllum vib í
þessu máli, því í Tímanum í gær
sýnir hann á sér svo heimspeki-
lega hlið, að biskupinn yfir ís-
landi hlýtur að taka þab til at-
hugunar að útnefna þennan
mann sem prest, sem sérstakan
Morgunblaðsprest. „Séra Árni"
segir að Mogginn sé að sjálf-
sögðu ekki málgagn Alþýðu-
flokksins, þó krataformaðurinn
hafi fengið mikla umfjöllun og
blaðið hafi „ruggað Jóni Bald-
vini nokkuð á hné sér". Síðan
kemur gubdómleg ræða hjá
Árni johnsen.
Morgunblaðsprestinum, sem
sýnir og sannar að þar fer maður
sem kann sín pólitísku prests-
verk að tala milli hjónanna
GARRI
Morgunblaðs og Sjálfstæöis-
flokks: „Hjartalag Morgunblaðs-
ins er það sama og Sjálfstæðis-
flokksins, en Jón Baldvin hefur
notið þess að kærleikurinn er
stór. Þetta hoss truflar hins vegar
ótrúlega marga, því er ekki að
neita. Samfélag ísiendinga er
mjög hefðbundið og það er
vandasamt að brjóta það upp.
Sameiginleg ábyrgð hvílir á
Sjálfstæðisflokknum og Morg-
unblaðinu í þeim efnum, um-
fram aöra stjórnmálaflokka og
fjölmiðla." í Jesú nafni amen.
Kærleikurinn stóri
Það er greinilegt að „Morgun-
blaðspresturinn" þekkir ekki
bara hjartalag sinna manna,
heldur kann hann sína Biblíu
og veit að í Korintubréfi segir að
kærleikurinn sé umburðarlynd-
ur og að kærleikurinn öfundi
ekki. Það beri því að sýna um-
fjöllun um Jón Baldvin um-
burðarlyndi og öfunda hann
ekki af henni.
Þannig gefur Morgunblaðs-
presturinn flokksformanni sín-
um í raun förðurlega áminn-
ingu um að vera ekki að gera of
mikið úr því, þó Jón Baldvin fái
að sitja á hnjám Morgunblaðs-
ins eins og börnin forðum hjá
frelsaranum. Áminningin er þó
þess eðlis, ab hún ætti ekki að
móðga formanninn og í raun til
þess fallin að stuðla að sáttum
milli hans og Moggans.
Eftir þessa frammistöðu Árna
er Garri sannfærður um að fari
svo í framtíðinni að Árni detti
út af þingi, hljóti hann að geta
fengið starf sem safnaðarfulltrúi
og prédikari hjá Betel í Eyjum,
svo prestlega er hann vaxinn.
Og ekki spillir fyrir að Árni gæti
sem hægast sungiö og spilað
með, ef svo ber undir. Garri
Geðvondi úlfaldinn
í fjölmiðlaumfjöllun síðustu
helgar um vaxtamál lét Sverrir
Hermannsson svo um mælt, ab
Finnur Ingólfsson talabi eins
og flón um þau mál. Ýmsa hef
ég heyrt tala um aö þab sé
dæmalaust ab bankastjóri ríkis-
banka tali svo um viðskiptaráö-
Herrann.
Þab er auðvitað dæmalaust,
en ég hef kenningar um það af
hverju þetta stafar, og byggi
það á eigin lífsreynslu og ann-
arra.
Nýr úlfaldi í hópinn
Það var fyrir fjórum árum, að
séra Gunnlaugur Stefánsson
kom inn í þingmannahópinn á
Austurlandi. Stundum halda
kjördæmisþingmennirnir
fundi, og á einum þeirra kom í
ljós ab Egill Jónsson hafbi sitt-
hvað við málflutning Gunn-
laugs að athuga. Og ég man
ekki betur en Hjörleifur tæki í
sama streng og Egill. Gunn-
laugur sagði mér eftir fundinn,
að ein af ástæðunum fyrir
þessu væri hliðstæð því þegar
nýr úlfaldi kæmi inn í úlfalda-
hjörð, þá yrðu þeir gömlu skap-
vondir. Mér fannst samlíkingin
skondin. Séra Gunnlaugur er
biblíufróður mabur, en þar
koma þessar merkilegu skepnur
við sögu.
Nýr viðskiptaráð-
herra
Viðskiptaráðherrann nýi er
maður á besta aldri og leyfir sér
ab láta í ljós þá skoðun, að leita
eigi leiða til þess að vextir rjúki
ekki upp úr öllu valdi. Þetta
fellur ekki í kramib hjá gömlu
úlfaldahjörbinni í Landsbank-
anum. Einn þeirra er geðvond-
ari en aðrir og hreytir í þennan
nýja úlfalda í viðskiptaráðu-
neytinu. Viðskiptaráðherra
mun hafa tekið þá skynsam-
legu stefnu að minna „þjóð-
bankastjórann" á að menn
skyldu vera kurteisir í tali hver
við annan.
Pakkhúsmaður að
austan
Ég minnist Sverris Her-
mannssonar úr pólitíkinni að
austan. Þar iðkaði hann þá list
sem við kölluðum í sveitinni að
Á víbavangi
„rífa kjaft". Ég viðurkenni fús-
lega að ég hafði oft gaman af
honum og tók munnsöfnuðinn
hæfilega hátíðlega. Hann hefur
enn ekki með öllu gleymt þess-
um eiginleika.
Ég var forseti neðri deildar
Alþingis á árunum 1987-88.
Sverrir talaði oft um þingsköp á
þeim tíma og var ekki alltaf
ánægður með mig. Eitt sinn
sagbi hann úr ræbustól að ég
væri „pakkhúsmaöur að aust-
an, sem skolað hefði upp í for-
setastól á Alþingi". Flokksbræð-
ur mínir og aðrir kollegar á
þingi úr öðrum flokkum komu
til mín eftir fundinn alveg æfir
yfir þessum ummælum og
spurðu hvers vegna ég hefbi
ekki vítt manninn. Ég svaraöi
því til að það væri engin
minnkun að því að hafa verið
verið pakkhúsmaður og ekki
ástæða til að víta fyrir þab.
Ég var þá ekki búinn að heyra
úlfaldakenningu Gunnlaugs
Stefánssonar. Kannski hefur
Sverri fundist nýr úlfaldi vera
kominn inn í hópinn.
Þetta jafnar sig
Tilraunir til þess að tala niður
til nýliða í störfum, háum og
lágum, eru ekki nýjar, en auð-
vitað jafnar gamli úlfaldinn sig
og þrammar áfram undir þeirri
byrði að stjórna „þjóðbankan-
um". Sú byrði er stundum æði
þung og þörf er á að einbeita
sér að henni.
Jón Kr.