Tíminn - 12.07.1995, Qupperneq 4

4
Miðvikudagur 12. júlí 1995
ffMimm
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1. 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð ílausasölu 150 kr. m/vsk.
Erfiðleikar fisk-
vinnslunnar
Samtök fiskvinnslustööva hafa birt útreikninga um
aö tap á frystingu í landi veröi allt aö 10% á þessu ári.
Fram kemur í frétt hér í blaöinu í gær aö tekjur eru
áætlaöar liölega 27 milljaröar króna á árinu og eru
þaö nær sömu tekjur og fyrir þremur árum. Vandinn
er fólginn í því aö á þessum tíma hefur útgeröar-
kostnaöur hækkaö og hlutfall hráefniskostnaöar
nálgast nú 60%, en var 53% fyrir þremur árum.
Gengisþróun hefur veriö óhagstæö aö undan-
förnu, einkanlega fyrir þá sem eru meö hátt hlutfall
þorsks í sinni vinnslu. Fariö hefur saman lækkun
dollars og sterlingspunds, sem er nokkuö önnur þró-
un en veriö hefur. í Bandaríkjunum og Bretlandi eru
stórir markaöir fyrir íslenskan fisk, svo aö þessi þró-
un hefur veriö þung í skauti.
Þaö liggur beint viö aö spyrja hvort ekki sé mögu-
legt aö auka vægi annarra markaöa, svo sem Japans-
markaöar og markaöa á meginlandi Evrópu þar sem
gengisþróunin hefur verið hagstæöari. í þessum efn-
um er ekki allt sem sýnist. Allt markaðsstarf byggist á
samningum og samböndum, sem ekki verða rofin
eftir því hvernig blæs á alþjóölegum gjaldeyrismörk-
uöum. Útflytjendur hafa skyldur við sína viðskipta-
menn, sem verður að sinna. Traust í þessum viö-
skiptum er grundvöllurinn fyrir fótfestu á mörkuð-
unum. íslenskir útflytjendur hafa lagt mikla vinnu í
að flytja fullunnnar afurðir á Bretlandsmarkað, svo
að dæmi sé nefnt. Öruggar afgreiðslur eru undirstaða
þeirra viöskipta.
Veik staða landvinnslunnar eru mjög alvarleg tíö-
indi fyrir atvinnulífiö í landinu. Ljóst er aö tap upp á
tug prósentna gengur ekki til lengdar og fyrirtækin
munu leita annarra úrræöa, ef svo heldur áfram.
Gengisfelling er ekki efnahagsúrræöi við þessar aö-
stæöur, enda hafa forráðamenn fiskvinnslustöðv-
anna ekki sett fram þá kröfu. Ef enginn grundvöllur
er fyrir landvinnslunni, færist hún út á sjó eöa úr
landi og atvinnuleysið stóreykst.
Það eru mjög alvarleg tíöindi að hráefnis-, flutn-
ings- og umbúöakostnaöur skuli hafa hækkað úr takt
viö verö afurðanna. Umbúöakostnaður er gífurlegur,
ekki síst þar sem einhver fullvinnsla og pökkun í
neytendapakkningar fer fram. Spurningin er hvort
samtakamáttur fiskvinnslufyrirtækjanna hefur veriö
notaður sem skyldi til þess að lækka þennan kostn-
að.
Þaö vekur hins vegar athygli í upplýsingum fisk-
vinnslunnar aö laun landverkafólks eru nær sama
hlutfallið af tekjum og fyrir þremur árum og orku-
kostnaður er sá sami.
Þjóöhagsstofnun fer nú yfir útreikninga fisk-
vinnslunnar á afkomunni og er þeirrar niðurstöðu
nú beöið.
Þaö er skylda allra aöila, sem máliö snertir, aö leita
allra leiða til þess að tryggja grundvöll fiskvinnsl-
unnar í landinu. Hún er, þrátt fyrir allar breytingar
sem orðið hafa í útgerðarháttum á síöustu árum,
styrkasta stoð atvinnulífsins, ekki síst út um lands-
byggöina. Hún er hlekkur sem ekki má bresta.
Víkingaföt í stab dóps
Þá er báðum víkingahátíðunum í
Hafnarfirði lokið, þessari á Víði-
staðatúni þar sem útlendingarnir
í víkingafötunum voru og þessari
í bæjarstjórninni þar sem menn
hafa í góösemi vegið hver annan
og myndað fersk stjórnmála-
bandalög.
Bæjarstjórnarmál víkinganna í
Hafnarfirði hafa verið svo mikið
rædd, að Garri er helst á því að
gefa þeim frí í dag, en hins vegar
er fólkið í víkingafötunum óneit-
anlega áhugaverður hópur. Ef
marka má umfjöllun Tímans og
annarra blaöa af þessari víkinga-
hátíð, var þarna á ferðinni afar
merkilegt fyrirbæri þar sem
hundruð manna gera sér far um
að draga upp sem eðlilegasta
mynd af lífi og starfi víkinganna
fyrir um 1000 árum. Þetta var því
afar fræðandi uppákoma fyrir ís-
lenskar fjölskyldur, sem þrátt fyr-
ir upprunann hafa lítið velt þess-
um hlutum fyrir sér.
68-kynslób víkinga
Garri gerði sér því ferð á vík-
ingahátíðina um helgina og
komst aö því að fólkið í víkinga-
fötunum er upp til hópa venju-
legir smáborgarar, sem hversdags
ganga til vinnu sem ritarar, skrif-
stofumenn og kennarar og hvað
það nú er sem fólk gerir á vinnu-
stöðum. Það, sem hins vegar var
einkennandi fyrir víkingafata-
fólkið, var að það var næstum allt
— að börnunum frátöldum — af
hinni margfrægu 68-kynslóð.
Þetta virtust vera fyrrverandi
blómabörn og hippar, sem nú eru
á milli fjörutíuogfimm og fimm-
tíuogfimm og lent höföu í því að
blómatímabilið með öllu sínu aft-
urhvarfi til einfaldleikans og nátt-
úrunnar fjaraði undan þeim. Vík-
ingaskrúðinn hins vegar og það
að lifa eins og víkingur um helgar
er hins vegar sáluhjálp þeirra og
einskonar „göfgun" á blómatíma-
bilinu og lifnaðarháttum þess,
eða þeim eftirsóknarverðustu
þeirra í það minnsta. Því gerist
það að þessi yfir sig meðvitaða
kynslóð um félags- og jafnréttis-
mál, sem þó er í raun ekki orðin
annað en stressaðir borgaralegir
GARRI
jakkalakkar, losnar úr álögum
hversdagsins og klæðir sig upp í
víkingaskrúðann um helgar og
e.t.v. á kvöldin þegar heim er
komið.
Flótti frá hversdags-
leikanum
Eflaust má túlka þetta sem
ákveðna tegund af flótta frá yfir-
þyrmandi raunveruleika skrifstof-
unnar þar sem allt er reyrt niður í
sótthreinsuð mannleg samskipti.
Þar er bannað að hrækja og ropa
og þar skiptir máli að hegða sér
rétt í hanastélsboðum. Þar má
ekki viðhafa kynferðislega áreitni
gagnvart samstarfsfélögum eða
yfirleitt gera neitt sem er
skemmtilegt. Svona mætti lengi
telja, en smáborgarar Vesturlanda
eru einfaldlega búnir að njörva
sig niður í óþolandi lífsmynstur,
sem þeir þola ekki sjálfir að búa
viö. Niðurnjörvaðastir af öllum
eru þó einstaklingar af 68-kyn-
slóðinni, sem er svo meðvituð
um sjálfa sig og þjóðfélagið að
hún má sig varla hræra án þess að
stefna sínu eigin gildismati í
hættu. Hún getur ekki einu sinni
leyft sér hinar smáu syndir for-
eldra sinna og haft fordóma og
ranghugmyndir um hitt og þetta
ef henni sýnist svo.
Það eina sem 68-kynslóðin hef-
ur leyft sér, jafnvel umfram eldri
kynslóðir, er að flýja hversdags-
leikann þegar hann veröur of grá-
myglulegur. Hér á árum áður var
þetta gert með maríjúana- eða
hassreykingum eða jafnvel með
einhvers konar pilluáti að
„droppa sýru" eins og það mun
hafa verið kallað.
í dag hafa menn fundið aðrar
leiðir, og í stað þess að reykja sig
út úr veruleikanum klæða menn
sig einfaldlega í víkingaföt og ná.
alveg sama árangri í flóttanum frá
veruleikanum.
Einhvern tíma var sagt að trúar-
brögðin væru ópíum fólksins. í
dag eru það víkingafötin sem eru
ópíum 68-kynslóðarinnar.
Garri
Sameining vinstri aflanna
ÞRiOJUDAGUR 1T JÚÚ 1995!
íslendingaríbóndabeygju EES
H..\ komið * betur í ljóf i i '. 7“ '■ . '/
I fað hefur komið * beiur í ljð* á
I tiðustu raánuðum að samnmgurmn
I ‘grópík. efnah»g*sv«ð,ð er
1 stjómarfarsleg
I okkur \ambxnleg, vtðskrpuumhvafi
1 crannþjððir njóta en vtð erum þvt
1 nl*|*. „Pójiunnn PilP o, Alþm.i
I *» Uk. við EES-pósUnum og
1 VES vkapa nýjan rett með dóntftorl
I ^m aSS vem vtð verðum *
| Að mati Ibgfróðn sem fy>0“»
I milum. eins og Davið* Bú, *
I ________ „mrAnr réttarskopun dðm-
Sameining vinstri manna er gam-
alkunnugt umræðuefni úr ís-
lenskum stjórnmálum og við-
leitni í þá átt hefur helst verið sú
að fjölga flokkum til þess að
þjóna því markmiði að sameina
flokka.
Það er skemmst frá þessum
sameiningarmálum að segja aö
mikið hefur verið talað, en minna
orðið úr framkvæmdum. Alþýðu-
flokksmenn og alþýðubandaíags-
menn keppast um aö kenna sig
við jafnaðarstefnuna, en ýmis
ljón eru í vegi sameiningar.
Á láglendinu eba
upp í fjall
Halldór Laxness skrifaði snilld-
arverk um Ólaf Kárason og eins
og kunnugt er heitir fyrsta bindið
í því verki Ljós heimsins og skýrir
frá vist Ólafs á Fæti undir Fótar-
fæti þar sem fóstran Kamarilla og
synir hennar, þeir Nasi og Júst,
ráöa ríkjum. Ekki voru þeir syn-
irnir alltaf sammála um hvernig
Ólafi skyldi sagt fyrir verkum og
sagði annar honum að fara upp í
fjall, en hinn að vera á láglend-
inu, og engin málamiðlun náðist.
Ég hygg aö í samemuðum
vinstri flokki yrði ástandið svipaö
og á téðu heimili, og sumir
mundu segja kjósendum aö fara
upp í fjaíl, en aðrir að vera á lág-
lendinu, svo samlíking sé tekin úr
þessu ágæta skáldverki.
Eitt lítib ágreiningsmál
Einar Karl Haraldsson, fram-
kvæmdastjóri Alþýöubandalags-
ins, skrifar grein í Alþýðublaðiö í
gær. Inntak hennar er það, að
EES-samningurinn sé ónýtt plagg
fyrir íslendinga og ekki sé skyn-
samlegt að ganga í Evrópusam-
Á víbavangi
bandiö. Ekki verður nú séð hvern-
ig sameinaður vinstri flokkur
mundi leysa slíkt ágreiningsefni í
bland við önnur smærri. Kratar
fara nú, sem kunnugt er, hamför-
um til þess að sannfæra þjóöipa
um ágæti þess að ganga í Evrópu-
sambandið.
Verbur Páll samein-
ingartáknib?
Það er hins vegar athyglisvert
að þessum hugleiðingum Einars
Karls um EES-samninginn, Evr-
ópusambandiö og framtíðina í
samskiptum viö Evrópu fylgir
.myndarleg mynd af Páli Péturs-
syni félagsmálaráðherra. Minnst
er á Pál í greininni, en við nánari
athugun eru ekki fleiri greinar um
hann í blaöinu að þessu sinni.
Það fasta pláss, sem Páll hefur á
baksíðu blaðsins, er að þessu
sinni helgað leiðtoga Jómsvík-
inga, sem sjálfur ritstjórinn hefur
viðtal við.
Ég sé ekki betur en að þarna
hafi Alþýðuflokkurinn og Al-
þýðubandalagið fundið sér sam-
eiginlegan málefnagrundvöll,
sem er í því fólginn að hjálpast að
við það verkefni að halda úti
blaðinu með skrifum um Pál Pét-
ursson. Þegar ritstjórinn er upp-
tekinn með víkingum, hleypur
framkvæmdastjóri Alþýöubanda-
lagsins undir bagga og heldur
uppi þeirri heilögu skyldu blaös-
ins að minnast á hann daglega.
Mér er það hins vegar stórlega
til efs aö krossferð gegn Páli Pét-
urssyni eöa skrif Einars Karls í Al-
þýðublaðið breyti nokkru um þá
sundrung, sem er á vinstri
vængnum. Saga þessara flokka er
ekki saga sameiningar, heldur
saga klofnings undir merkjum
sameiningar. Ég spái því að svo
muni halda áfram enn um hríð.
Jón Kr.