Tíminn - 20.07.1995, Blaðsíða 8

8

.Fimmtudagur 20. júlí 1995
Banatilrœdiö viö Mu-
barak viröist cetla aö
leiöa til þess aö er-
lendir og innlendir
andstœöingar bók-
stafssinnaörar stjórn-
ar Súdans sameinist
um aö reyna aö
steypa henni afstóli
s
Iframhaldi af banatilræö-
inu viö Mubarak Egypta-
forseta í Addis Ababa hef-
ur athygiin á alþjóbavett-
vangi beinst meb meira móti
ab Súdan, víölendasta ríki
Afríku. Egypskir rábamenn
segja Súdansstjórn bakhjarl
tilræbismannanna. Mubarak
talar í stíl vib faraóa og segist
ekki þurfa nema tíu daga til
ab steypa valdhöfum Súdans.
Hassan al-Turabi, andlegur
ieibtogi („Khomeini Súdans")
þeirra valdhafa og abalrába-
maöur landsins í raun, segir á
móti á ab allt vatn í Egypta-
landi sé raunar súdönsk eign,
þar eb þab komi meb Níl frá
Súdan.
I;rá því 1989 hafa herforingjar
undir forystu Omars al-Beshir,
sem telst forseti Súdans, og odd-
vitar þarlendra bókstafssinna
ráðiö því landi í félagi. Bókstafs-
sinnar eru ríkjandi í því banda-
lagi. Beshir er að sögn dansks
fréttamanns „frekar klaufaleg-
ur" og Mubarak kallar hann
„ritara Turabis". Valdhafarnir
hafa stofnað fyrir sig og sitt fólk
ríkisflokk, sem heitir íslamska
þjóðfylkingin (á ensku: Nation-
al Islamic Front, skammst. NIF).
Stórveldisdraumur
Turabis
Turabi er 63 ára gamall lög-
fræðingur sem menntaðist í
Bretlandi og Frakklandi. Aö
sögn manna, sem hafa haft tal
af honum, er hann fágaður í
framkomu, málsnjall, fjörlegur,
næstum alltaf brosandi og fliss-
ar oft án sýnilegs tilefnis. Opin-
berlega hefur hann enga stöðu á
vegum stjórnarinnar.
Mark hans og mib er að gera
Súdan, eitt af fátækustu lönd-
um heims, að forysturíki íslams,
með þab fyrir augum aö allt ís-
lam gangi bókstafsíslam á
hönd, og leibandi ríki í Afríku.
„Súdan er fyrsta landið, sem á
róttækan hátt hefur endurupp-
götvað sál sína og endurinnleitt
íslam í mibju stjórnmálanna,"
hefur vestrænn fréttamaður eft-
ir honum. Önnur íslamsríki seg-
ir Turabi flest vera „í fullkom-
inni mótsögn við íslam". Jafn-
framt fer hann ekki leynt með
ab Súdan, sem bæbi er araba- og
Afríkuríki, eigi að útbreiða bók-
stafsíslam út um Afríku sunnan
Sahara. Það sé vel í sveit sett til
ab útbreiöa bókstafsíslam í Afr-
íku yfirleitt, þar eö það eigi
landamæri ab níu ríkjum.
í samræmi vib yfirlýsta stefnu
sína hefur NIF-forystan gert
land sitt að griðastaö og æfinga-
og undirbúningssvæði fyrir
„herskáa" bókstafssinna víða að
úr íslam, sérstaklega þó frá Aust-
urlöndum nær. En vestrænir
fréttamenn kunnugir í Súdan
segjast lítt veröa varir þar við
byltingareldmóð hjá fólki al-
mennt, a.m.k. í Kartúm, höfub-
borg landsins. Á lýsingum
/ einu af úthverfum Kartúm: landiö viröist lítt til þess búiö aö veröa stórveldi.
méiri hætta af nágrönnum
sínum en nágrönnunum af
henni. Og tilræðið við Mubar-
ak, hvort sem NIF-forystan átti
hlut ab því eba ekki, gæti orð-
ib henni dýrt. Með stefnu
sinni og greiðasemi við sam-
tök, sem leggja fyrir sig skæru-
hernab og hryðjuverk, voru
Turabi og þeir félagar þegar
fyrir nokkru búnir að koma sér
út úr húsi hjá mörgum grann-
landanna auk annarra, ekki
síst Bandaríkjunum og ísrael.
Svo er að sjá ab tilræðið hafi
orðið ríkjum þessum, þ.á m.
Saúdi-Arabíu, Eritreu, Eþíópíu
og Úganda, hvati til þess að
hafa aukið samráð um ráðstaf-
anir gegn Súdansstjórn. Ríki
þessi eru líkleg til aukins
stuðnings við innlenda and-
stæðinga Turabi-stjórnarinn-
ar. Helstir þeirra eru nú
blökkumenn í suðurhluta
landsins, sem hafa síðan 1983
verið samfellt í sjálfstæðis-
stríði gegn stjórnum í Kartúm,
en til þessa fengið litla áheyrn
hjá alþjóðasamfélaginu. Þá er
að nefna Beja, hirðingjaþjóð
norðaustanlands sem er í
góðri aðstöðu til að rjúfa mik-
ilvægustu samgönguleiðir
landsins, járnbrautina og aðal-
veginn frá hafnarborginni
Port Sudan inn í land. Og loks
herforingja nokkra sem kváðu
undirbúa „vopnaða and-
stöðu" í norðurhluta landsins
frá bækistöðvum í Eritreu.
Líka háir það Turabi að land
hans hefur aldrei verið hátt
skrifað meðal íslams og araba.
Fréttamaöur hefur eftir göml-
um kunningja (og fangelsisfé-
laga, svoleibis heyrir til í
stjórnmálunum þar) Turabis,
að vandi hans sé ab „Araba-
heimurinn hafi aldrei litið á
Súdan sem annað en vanþró-
aðan egypskan landshluta".
Turabi eigi að því skapi erfitt
uppdráttar meb að gera land
sitt að forysturíki íslamsvakn-
ingar. Hann láti allrahanda
bókstafssinnum í té húsaskjól
og land undir æfingabúði'r út
um allt land, „því að annað
hefur hann ekki upp á að
bjóba".
Súdanskir stjórnarliöar skaka vopnin. Hvaö sem því líöur er byltingareldmóöurinn sagöur takmarkaöur í Kartúm.
sumra þeirra er meira að segja
helst svo að skilja ab fólk í þeim
stað sé áhugasamast um ab hafa
það sem náðugast og skemmta
sér þess á milli, enda séu Súdan-
ir „félagslega sinnabir". Þrátt
fyrir áfengisbann stjórnarinnar
bmggi menn og drekki í gríð og
erg. Þegar hóf sé haldið, sé regl-
an að rába lögreglumann til að
halda öörum lögreglumönnum
í hæfilegri fjarlægö. Hann sitji á
verbi viö dyr hússins, þar sem
hófib er haldið, með kaup sitt,
dunk með landa, milli hand-
anna.
Einkavæ’óing
„skeggjanna^
Meb hliðsjón af efnahag Sú-
dans virbist það og miöur vel til
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
þess búið aö verða stórveldi.
1989 hefbu 95% útflutnings-
tekna þess farið í afborganir af
skuldum erlendis — ef Súdan þá
hefði staðið vib skuldbindingar
sínar um greiðslur, sem þab
gerði ekki. Og ekki mun það
hafa batnað undir stjórn
„skeggjanna" (eins og núver-
andi landsstjórnendur em
gjarnan kallaðir í Kartúm, í lág-
um hljóðum). Spilling er þar
landlæg, og NIF- stjórnin bætti
ofan á það með einkavæbingu,
sem er á þá leið að félagar í rík-
isflokknum kaupa ríkiseignir
„með góðum kjömm".
Eftir því er ástandið á flestum
sviðum. Bílar sjást þar varla
nema dmslur, sem naumlega
hanga saman, meira að segja
stjórnarbyggingar em í niður-
níðslu. Rafmagn í Kartúm fer á
og af eftir því hvort hækkar eða
lækkar í Níl og ab sögn eins
vestræna fréttamannsins verða
erlendu hryöjuverkamennirnir
þar að notast við fjarskynjun,
því að símakerfiö er ekki í lagi
nema endrum og eins. Af um
25.000 súdönsku/n læknum eru
ekki nema um 800 eftir í land-
inu.
„Vanþróaóur eg-
ypskur landshluti"
Að öllu samanlögðu mætti
ætla að Súdansstjórn stafaði
Bókstafstrúarríki í kröggum