Tíminn - 18.10.1995, Blaðsíða 4

4

Mi&vikudagur 18. október 1995
@$9)f$tgÍI
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn oa auqlýsinqar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötuger&/prentun: ísafbldarprentsmi&ja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Verö í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Þekking og reynsla
í sjávarútvegi er út-
flutningsvara
Sjávarútvegur er enn sem fyrr sú atvinnugrein okkar
íslendinga sem gefur mestar útflutningstekjur. Um
75% af þeim koma frá afurðum sjávarútvegsins, og
iðnaður honum tengdur hefur náð fótfestu á erlend-
um mörkuðum.
Hin mikla reynsla í fiskveiðum og vinnslu er hluti
af þjóðarauði okkar. Líkur benda til að hún geti ekki
síður orðið verðmæt útflutningsvara en afurðir þær
sem frá atvinnugreininni koma. Nýleg dæmj sýna
það og sanna.
Það er ekki ofmælt að segja að sjávarútvegurinn
hefur lagað sig að breyttum aðstæðum í flestum
greinum. Síldveiðarnar, sem nú standa sem hæst, eru
eitt dæmi þar um. Ekki eru mörg ár síðan Rússlands-
markaður tók við meginhluta síldarinnar, en það er
breytt nú og flökun og frysting hafa tekið við sem
stór hluti vinnslunnar í landi af hinni hefbbundnu
söltun, þótt hún sé enn veruleg. Jafnframt hefur
meðferð síldarinnar breyst, til dæmis með tilkomu
kælingar um borð í veiðiskipunum.
Minnkandi bolfiskafli á heimamiðum hefur haft í
för með sér gjörbreytta hugsun og gjörbreytt um-
hverfi í sjávarútveginum. Hin öflugu fiskiskip hafa
sótt á fjarlæg mið til veiöa í vaxandi mæli. Veiðarnar
í Smugunni eru aðeins eitt dæmið um úthafsveiðar
sem hafa þýðingu fyrir íslenskt efnahags- og at-
vinnulíf.
Vegna þeirra veiða hefur skapast viðkvæm milli-
ríkjadeila við Norðmenn og Rússa. Hins vegar hefur
reynslan leitt í ljós að íslendingar hafa fullan rétt til
veiða á alþjóðlegu hafsvæði sem Smugan er, en hins
vegar höfum við rekið þá stefnu í hafréttarmálum á
alþjóðavettvangi að allar veibar eigi ab vera undir
stjórn. Það sé farsælast til verndunar fiskistofna og
nauðsyn til þess að halda uppi reglu á fiskislóöum á
úthafinu.
Nýir möguleikar hafa opnast í sjávarútvegi fyrir
forgöngu framsækinna manna í fisksölufyrirtækjum
okkar. Samningur íslenskra sjávarafurða um stjórn
veiða og vinnslu á Kamtsjatka er síðasta dæmið um
þetta. Þar er raunverulegt dæmi um útflutning á
reynslu og þekkingu, og risaskref fram á við í þeim
efnum. Það er samdóma álit þeirra, sem til þekkja, að
fleiri möguleikar gætu verið um samstarf við Rússa,
þá miklu fiskveiðiþjóð, en deilur þjóðanna um veið-
ar í Barentshafi gætu verib þar þrándur í götu.
Halldór Ásgrímsson ræddi þessi mál við Kosirev,
utanríkisráðherra Rússlands, og Björn Tore Godal,
utanríkisráðherra Noregs, í Rovaniemi nú á dögun-
um. Sá fundur var skref í áttina til þess að setja niður
deilumál landanna. Það er mikið í húfi að það takist.
Rússar eru mikil fiskveibiþjóð og hagsmunir fara
saman á ýmsum sviðum. Þeir þurfa á þekkingu og
ráðgjöf að halda. Einnig hefur hráefni af rússneskum
togurum verið unnið í fiskvinnsluhúsum hér á landi
í umtalsverðum mæli, og samskipti á fleiri sviðum
væru hugsanleg þegar hindrunum hefur verið rutt úr
vegi. Samningar um stjórn veiða í Barentshafi eru
einn þáttur í leiðinni að þessu marki.
Styðjum flugumferðarstjóra
Sumar stéttir ríkisstarfsmanna
eiga erfitt meö aö ná fram kröfum
sínum, vegna þess aö verkfalls-
vopniö er ekki handhægt eöa
jafnvel ekki heimilt til brúkunar
fyrir viökomandi hópa. Þannig er
t.d. erfitt fyrir ýmsar heilbrigöis-
stéttir aö fara í verkfall og þær
veröa í það minnsta að skipu-
leggja öflugar neyöarvaktir ef þær
gera það. Hver man ekki eftir deil-
um hjúkrunarfræðinga og sjúkra-
liða, sem vissulega hafa farið á
ystu nöf í kaupkröfum sínum og
valdiö sjúklingum og aöstand-
endum ómældu erfiði og áhyggj-
um.
Nú standa lögreglumenn í stór-
ræðum og krefjast launahækkana.
Lögreglumenn eru þó að best er
vitað nokkuð vel launaöur hópur
starfsmanna, svona miöaö við
þaö sem gengur og gerist hjá við-
miðunarstéttum. Garri hefur ver-
iö að hlusta á Þjóðarsálina í út-
varpinu síöustu daga og tekið eft-
ir því aö þangað hafa hringt
menn og konur sem legiö hefur
hlýtt orö til lögreglumanna og
baráttu þeirra.
Ýtt út í aögeröir
Af einhverjum ástæöum viröist
annar hver maöur, sem hringir í
Þjóðarsálina, vera öryrki eða elli-
lífeyrisþegi og í þeim hópum er
alveg greinilegt aö lögreglan nýt-
ur mikils skilnings og samúöar.
Samninganefndir ríkisins og
sáttasemjari viröast hins vegar
ekki deila þessum tilfinningum
með þjóðarsálinni og eflaust end-
ar þetta með þvi aö öllum þessum
yndislegu og hjálpsömu lögreglu-
þjónum veröur ýtt út í einhvers
konar kjarabaráttuaögerðir. Það e;
einmitt þaö sem gerist meö ann-
an hóp, sem umfram aöra hópa í
þessu þjóðfélagi hefur dregist aft-
ur úr viðmiöunarstéttum sínum.
Þetta eru flugumferöarstjórar. Þeir
hafa mætt slíkum yfirgangi og
skilningsleysi af hálfu stjómvalda
aö annað eins hefur varla þekkst.
Eins og menn vita, eru ekki fyrir
hendi sambærileg störf við flug-
umferöarstjóm hér á landi, en
miöaö viö hópa í svipuðum flokki
erlendis — s.s. flugstjóra á breið-
þotum, flugumferðarstjóra á
nokkrum völdum stööum í heim-
inum aö ógleymdum aöal við-
GARRI
miðunarhópnum, sem eru þeir
ríkisstarfsmenn hér sem þiggja
laun sín úr B-hluta stofnunum
ríkisins — þá eru íslenskir flugum-
feröarstjórar á lúsarlaunum og
fara enn halloka í samanburöin-
um, ef eitthvaö er. Þrátt fyrir þetta
hafa þeir ekki fengið eölilegar
leiöréttingar á launakjörum sín-
um og vinnutíma og hafa því allir
nema einn sagt upp störfum.
Garra minnir að þeir hafi sagst
hafa verið sviptir samningsrétti
og talað um aö skjóta réttlátum
málflutningi sínum fyrir mann-
réttindadómstölinn í Strassborg.
Nú er staðan semsé sú aö 90 ís-
lenskir flugumferöarstjórar hafa
sagt upp störfum vegna óviöun-
andi kjarasamninga og ekkert er
við þá rætt.
Aðeins helmingur-
inn á lista
Aö óbreyttu veröa allir þessir
menn atvinnulausir um áramótin
vegna skilningsleysis stjórnvalda
og þvergiröingsháttar. Það væri því
eðlilegt framhaid að launamenn
jafnt hjá því opinbera sem á al-
menna vinnumarkaðnum, t.d. fé-
iagar í Starfsmannafélagi Reykja-
víkur og Sóknarkonur, rækju nú af
sér slyöruorðiö og boðuðu til sam-
úöaraögeröa meö flugumferöar-
stjórum. Þetta á ekki síst viö eftir
aö leynilistinn margfrægi hefur nú
litið dagsins ljós, en þar em aöeins
45 flugumferðarstjórar á skrá. Slíkt
er að sjálfsögöu óverjandi fásinna,
ekki síst ef tillit væri tekiö til þess
hversu mikið láglaunasvæöi ísland
er, að helmingur íslenskra flugum-
ferðarstjóra skuli ekki komast á
leynilistann og staðfestir hversu
fráleit kjör þeirra eru orðin. Viö
þetta verður hreinlega ekki unaö
og Garri vill gera það að kröfu
sinni að nú þegar veröi gengið til
samninga við flugumferöarstjóra
og bundinn endi á þessa ósann-
gjörnu kjaradeilu þeirra. Markmið
slíkra samninga hlýtur aö vera aö
koma stéttinni í heild sinni inn á
leynilistann. Kjörorðið er því: Allir
flugumferðarstjórar á leynilistann!
Garri
Sundrung jafnabarmanna
Þá er hafinn enn einn hringur-
inn í sameiningarhringekju
vinstrimanna meö kjöri Mar-
grétar Frímannsdóttur til for-
mennsku í Alþýöubandalaginu.
í útvarpsviötali sl. sunnudag í
þættinum „Þriöji maöurinn"
varö Ólafi Ragnari Grímssyni,
fráfarandi formanni, tíörætt um
þaö hversu hlý manneskja og
viljasterk Margrét væri. Augljóst
er aö þaö á ekki fyrir Jóni Bald-
vini Hannibalssyni aö liggja aö
finna fyrir þessari hlýju frá nýj-
um formanni Alþýöubandalags-
ins. Margrét Frímannsdóttir
fékk sem kunnugt er sérstakt
bréf upp á að hún ætti aö sam-
eina vinstrimenn í landinu í far-
areyri frá landsfundinum um
helgina, og hún hefur nú' kosið
að túlka þetta sameiningarum-
boö meö nokkuð óvæntum
hætti. Hún sér fyrir sér aö sam-
eining geti helst farið fram með
eins konar „bypass"-aðgerö þar
sem sameiningarstraumurinn
sé leiddur framhjá formanni Al-
þýöuflokksins og hann skilinn
eftir sem nátttröll í dagrenn-
ingu:
Hægri öfgamabur?
Þannig lýsir Margrét því yfir í
samtali viö Tímann í gær, aö
hún telji Jón Baldvin einna
helst vera hægri öfgamann, eða
í þaö minnsta einn af fáum ís-
lendingum sem hægt sé aö
flokka hægra megin við Sjálf-
stæðisflokkinn. Hennar erindi
sé viö hinn almenna alþýöu-
flokksmann, sem hún vilji taka
inn í sinn flokk. Þessi viöbrögö
Margrétar koma í kjölfar þess aö
Jón Baldvin var búinn aö lýsa
því yfir aö hann teldi ekki hafa
orðið neina stórbreytingu varð-
andi sameiningu jafnaöar-
manna með innreið Margrétar í
Á víbavangi
formannsembættið.
Viðtökur annarra jafnaðar-
mannaflokka, þ.e. Þjóðvaka,
hafa hins vegar veriö jákvæöari
og Jóhanna Sigurðardóttir er
enn á þeirri línu aö sú staðreynd
ein að Margrét sé kona gjör-
breyti forsendum fyrir samein-
ingu jafnaðarmanna. Það
myndi hins vegar duga skammt,
þó Þjóbvaki og Alþýðubanda-
lagiö sameinuðust, því hinn
raunverulegi og langvinni
klofningur jafnaðarmanna-
hreyfingarinnar á íslandi kemur
Þjó&vaka sáralítið við. Sá klofn-
ingur snýst um Alþýðubanda-
lagiö og Alþýöuflokkinn og á
meöan sameiningartilraunirnar
byrja á hnútuköstum og upp-
hrópunum milli forustumanna
þessara flokka, þá er kannski
ekki ástæða til aö búast viö
miklum landvinningum á þessu
sviði.
Ekki einu sinni
vi&leitni
Þannig getur þaö varla talist
sameiningarviöleitni, þegar Jón
Baldvin segist engin teikn sjá
um breytta stefnu hjá Allaböll-
um og ekki er hægt að skilja
hann öðruvísi en svo að hann
telji hinn nýja formann jafnvel
enn meiri gísl átaka hinna jafn
stóru fylkinga í flokknum. Þaö-
an sé því ekki nauðsynlegra
sáttaskrefa aö vænta. Þaö er
heldur ekki traustvekjandi sam-
einingarviöleitni, þegar nýr for-
maður Alþýöubandalagsins seg-
ist ætla að „stela" Alþýöu-
flokknum frá Jóni Baldvini, rétt
eins og Alþýðuflokkurinn og al-
þýðuflokksmenn séu eitthvert
sérstakt herfang hans.
Þjóövaki og Kvennalistinn eru
aö sjáifsögðu tilbúnir til við-
ræðna við alla um allt, enda eru
þetta stjórnmálaöfl í hnignun,
ef ekki beinlínis í útrýmingar-
hættu. Þau munu því hlusta á
sameiningartalið af þolinmæði,
ef svo ber undir. Hins vegar væri
þaö afar óráblegt aö flagga þess-
um sameiningaráformum mikiö
meira í bili, þau eru á góðri leið
meö aö fá þau óveröskulduöu
örlög að veröa aö fimmaura-
brandara. - BG