Tíminn - 02.11.1995, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 2. nóvember 1995
5
Rósa B. Blöndals:
100 þúsund rjúpur liggja í valnum á
hverju hausti
Nú á bágt til bjargar
blessuð rjúpan hvíta
sagöi Jónas Hallgrímsson.
Mynd hans af konunni í daln-
um: dýri dauöamóöa / dreg-
ur háls úr liö." En þaö eru ekki
horaöar rjúpur, sem veiöimenn
hafa til sölu fyrir jól. Skot-
mannafélagiö þekkir rjúpu
unga frá vori og veiöir þá. En
dýrin eru dauöamóö af hræöslu
í skotbardaga veiöimanna.
Blóöbaöiö og fjaöradrífan er ein
skelfing aö sjá, segja þeir sem
séö hafa. Svo eru nú lélegu
rjúpnaskytturnar, sem eru
menn óskyggnir á fjöllum. Einn
þeirra skaut á bónda, sem var aö
gá aö fé. Fjögur högl lentu í
höföi bóndans, en færiö var þaö
langt, aö ekkert þeirra var bana-
skot né lenti í auga eöa eyra. Þar
var rjúpnaskyttan heppin.
Bóndinn varö aö vera á Land-
spítala frá október fram yfir jól.
Oöru hverju komu fréttir af
hans góöu líöan, eins og hann
heföi lent í endurhæfingu.
Skemmra er liöiö frá því aö önn-
VETTVANGUR
ur rjúpnaskytta skaut tvær rjúp-
ur öllum aö óvörum heima á
hlaöi á sveitabæ. Sá var heppinn
aö enginn gekk í veg fyrir skot-
in. Húsmóöirin á bænum lýsti
þessu atviki í blaöi til aö mót-
mæla þessari skotmanna iöju.
Hún sagöi: „Maöurinn skaut
báöar lappir undan annarri
rjúpunni, þannig flaug hún
burt, en annan vænginn af
hinni." Hvaö margar rjúpur
v.eröa þannig útleiknar á fjöll-
um, eöa meö högl í skrokknum
og dragast upp á Iöngum tíma?
Ég vil benda fjármálaráðherra
á stórsparnað fyrir ríkiö í sam-
bandi við alfriðun rjúpunnar.
Nú þegar, í byrjun veiðitímans,
var hafin mikil leit að rjúpna-
skyttu. Allir vita að þessar leitir
kosta gífurlegar upphæðir. Ég
þakka Atla Vigfússyni Þingey-
ingi fyrir hans hógværu grein
(„Skotveiði hefur umtalsverð á-
hrif á fækkun rjúpunnar, 100
þúsund liggja í valnum á hverju
hausti"). Ungar frá vorinu.
Rjúpnaverndarfélag, segir hann,
var stofnað á Húsavík af Þingey-
ingum áriö 1991. „Þá var
rjúpnastofninn í mikilli lægö.
Og hefur nokkuð aukist síðan.
... Þeir sendu friðunarbeiðni fyr-
ir þrjú ár til umhverfisverndar-
ráðherra (sem þá var Össur
Skarphéðinsson). í framhaldi af
þeirri beiðni var veiöitíminn
styttur um mánuö haustið
1993." „Við teljum," segir Atli,
„að það hafi bjargaö einhverj-
um fugli." Ég var þakklát Össuri,
þegar þessi veiðitímastytting
kom. En algjört bann í þrjú ár
heföi verið betra. Ég hef ekki
heyrt um styttingu veiðitímans
nema þetta eina ár.
Þaö er blindur maöur sem
heldur aö rjúpnastofninn end-
urnýi sig fyrir þá fækkun, sem
stafar af skotmönnum. Menn
fella rjúpuna í hrönnum, en láta
hettumávinn í friði. Hettumáv-
ur er nýlega búinn aö nema hér
land. Hann, ásamt minkum,
mýraþurrkun og refum, eyöir
ölíu vaöfugla-, smáfugla- og
söngfuglalífi. Skotmannafélagið
ætti heldur að hafa mynd af
hettumávi sem skotmark, en
mynd af rjúpunni. Þá ynnu þeir
þarft verk. Skjótiö hettu-
mávinn, sem er hér á Selfossi og
flýgur upp um allar sveitir og
eyðir eggjum og ungum. 5000
skotveiðimenn ættu aö beita
sinni herdeild á hettumávinn,
sem er ræningi, en láta rjúpuna
í friði. Eitt sinn sagöi Jóhannes
Kjarval: „Ég banna aö skjóta
rjújrur."
Eg skora á Kvennalistann,
umhverfisráöherra og Össur
Skarphéöinsson að beita sér fyr-
ir alfriðun rjúpunnar, og helst ef
hægt vaéri að stööva blóöbaöið
strax. Friðið rjúpuna í minn-
ingu Jónasar Hallgrímssonar og
Jóhannesar Kjarvals.
Höfundur er rithöfundur.
Ingvar Níelsson:
Sandkassaálver og skotgrafir
Kratar voru í álversleik um
alllangt skeið. Ómældri lygi
var ausið yfir hausinn á
landslýö, en sviðsetningin
minnti oftar en ekki á börn að
leik í sandkassa. Lengst af ríkti
öngþveiti og í skjóli þess laumaði
Landsvirkjun inn einni Blöndu-
virkjun svo lítiö bar á — og litlu
fjallahóteli á la Suisse svona fyrir
sjálfa sig (bráðsniðugur leikur hjá
Landsvirkjun). Og þegar krötum
var ekki lengur stætt á vitleys-
unni, hrókfæröu þeir snarlega og
sendu þáverandi óskabarn þjóö-
arinnar — og reyndar fleiri — úr
landi; því hætta skal leik þá hæst
stendur.
En kratar — nema ef vera skyldi
Jón Baldvin — ætla sér ekki þá dul
aö blaðrið í þeim breyti einhverju
um þróun mála úti í stóru lönd-
unum. Ef svo heföi verið, stæöi
nefnilega eitt af sandkassaálver-
um þeirra nú suður á Keilisnesi.
En sandkastalar hrynja sem
kunnugt er þegar þeir þorna og
VETTVANGUB
„Hvarvetna hafa herskáir
menn grafið sig inn í hóla
og börð og ver hver sína
skotgröf af lœvísi og
grimmd. Ekki er þar með
sagt að hér sé spilling á
ferð. Guð varðveiti okkur!
Slíkt vœru dylgjur og
myndi jaðra við að vera
meiðyrði. Nei og aftur
nei! Hér er svo sannarlega
verið að vemda hags-
muni annarra."
verða þá að þústum. Ekki er held-
ur ómögulegt að kratar væru enn
í álversleik — í stað þess aö vera
með bölvaða ólund úti í horni
sandkassans — ef þeir heföu stað-
ið sig meðan tækifæri gafst. Þó
væri rétt að spyrja hæstvirtan for-
sætisráðherra nánar um þetta at-
riði (aumingja kratar; fengu ekki
aö vera með). ,
En nú kveður við annan tón.
Nýr strákur flutti í hverfið á dög-
unum og olnbogaði sér leið áður
en varði alveg ihn í miðjan sand-
kassann. Og viti menn; álverin
uröu strax miklu langlífari og
vaxtarbrestir í markaönum tóku
að bergmála um heimsbyggðina.
Þetta heitir á slæmu máli að hæst-
virtur iönaðar- og viðskiptaráö-
herra stal senunni ('stole the
show', afsakið slettuna). Kratar
segja fátt og finna ráðherranum
helst til foráttu aö hann skýrði
landslýð frá atburðarásinni, en
þeir heföu aö sjálfsögðu ekki látið
húkka sig á slíku. Onei.
Nú lítur sem sé út fyrir að hæst-
virtur iðnaöar- og viðskiptaráð-
herra muni láta eitt slíkt sand-
kassaálver verða að veruleika —
kannski tvö. Varið ykkur nú, krat-
ar! Ráðherrann hefir ráð undir rifi
hverju og harðnar nú við hverja
raun. Vextir — álver — lífeyris-
sjóðir. Öll eru þessi mál eldfim;
miklir hagsmunir í húfi, röskun
óheppileg. Hvarvetna hafa her-
skáir menn grafið sig inn í hóla
og börð og ver hver sína skotgröf
af lævísi og grimmd. Ekki er þar
með sagt að hér sé spilling á ferð.
Guð varðveiti okkur! Slíkt væru
dylgjur og myndi jaðra við að
vera meiðyrði. Nei og aftur nei!
Hér er svo sannarlega verið að
vernda hagsmuni annarra.
Þess er líka skemmst að minn-
ast að Sverrir í bankanum hljóp á
sig hér um daginn út af vöxtun-
um, sem hæstvirtur iðnaðar- og
viðskiptaráðherra vill lækka. En
Sverrir þagnaði og þaö fer honum
snöggtum betur en kjaftháttur-
inn, þótt raunar sé hvorugt gott.
Líklega hefir hann endurmetið
stöðu sína í ljósi þess að hæstvirt-
ur forsætisráðherra vill nefnilega
líka lækka vextina. Sverrir veit vel
að veltan í sandkassanum er hröð
og því gæti innan tíðar þurft að
rýma til í bankanum, en hæstvirt-
ur forsætisráðherra hefir verið
staðinn að því að stíga á stærri
menn en Sverri.
Höfundur bjó í Austurlöndum fjær um
tuttugu ára skeib og var abalræbismabur
íslands í Singapore frá 1977 til 1985.
Sofib á skattaverðinum
Aldraður maður í fullu fjöri, bíl-
eigandi og ökumaður, hafði lesið
pistil sem ég skrifaði fyrir nokkru
þar sem ég gagnrýndi þá tilhneig-
ingu yfirvalda að skattleggja eign-
ir meira og meira, vegna þess að
innheimta slíkra skatta væri svo
miklu auðveldari en margra ann-
arra.
„Ég er búinn að eiga sama bíl-
inn í mörg ár," sagði gamli mað-
urinn, „og hef ekki hugsað mér að
endurnýja hann nema hann
skemmist. Bíllinn fellur stöðugt í
verði, en samt verð ég alltaf að
telja hann til eignar á skattfram-
tali á því verði sem ég keypti
hann. Þetta þýbir að ég þarf að
borga eignaskatt af einhverju sem
ég á ekki! Vektu nú athygli á
þessu fyrir mig."
Auðvitað þótti mér vænt um að
skrif mín vektu athygli og þá til-
trú að þau gætu borið árangur.
Tíminn okkar er nefnilega furðu
mikið lesinn, þótt útbreiðslan
mætti vera meiri.
Mér er þess vegna ljúft að verba
við ósk mannsins og undir það
verð ég ab taka með honum, ab
vissulega er þarna enn einn pott-
urinn brotinn.
Við skulum taka dæmi:
Ef maður kaupir sér bíl og greib-
ir fyrir hann 1 milljón, verður
hann að telja bílinn til eignar á
skattframtali sínu á því verbi svo
lengi sem hann á bílinn.
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
Eftir 5 ár væri bíllinn fallinn í
verði um helming, en samt yröi
honum gert að greiða eignaskatt
af milljón! Þeir skattar yrðu nokk-
ur þúsund krónum hærri fyrir
vikið og vissulega munar um það,
á hverju einasta ári.
Einu sinni máttu menn fyrna
verð bíla sinna til skatts. Var sú
fyrning í samræmi við eðlilega
verðmætisrýrnun. Svo varb verð-
bólgan óhófleg, með þeim afleið-
ingum að menn seldu bíla jafnvel
dýrar en þeir höfðu keypt, þrátt
fyrir langa notkun.
Þá brugðust yfirvöld við og
settu regluna sem gamli maður-
inn bað mig um að vekja athygli
á.
Nú er engin verðbólga lengur,
en þá gleymist að færa þessa
skattareglu til samræmis við
raunveruleikann.
Já, mörg er matarholan, mætti
segja þegar skattamál eru annars
vegar.
Mér finnst að ýmis félög eða
samtök ættu nú að taka sig til,
fara yfir skattalögin, reglur um
bætur almannatrygginga og hvað
annað sem sameiginlega hags-
muni varðar, og reyna að koma
málum til betri vegar.
Óréttlæti viðgengst nefnilega ef
ekki er kvartað og við þurfum að
halda vöku okkar gagnvart „kerf-
inu". Því miður hefur ekki tekist
enn að koma öllum embættis-
mönnum í skilning um að þeir
eru ekki aðeins í störfum fyrir
sjálfa sig, ekki heldur til ab
klekkja á borgurunum, heldur til
ab gæta hagsmuna allra og sjá til
þess að þjóbfélagið sé réttlátt.