Tíminn - 04.11.1995, Blaðsíða 5

.:v>rvr —-J' * . v . r-* ’ , . .
Laugardagur 4. novémbér 1 99 í>
WHWfwH

Haustveöur í Reykjavík - Tímamynd: G.S.
Jón Kristjánsson:
Heima og heiman
Noröanveöriö mikla, sem gekk yfir í fyrri
viku, hefur gengiö niöur og þessa vikuna
hefur veriö venjulegt haustveöur. Fólk er
nú fyrst aö átta sig á þeim ósköpum sem
dunið hafa yfir og því tjóni sem oröið
hefur víða um land. Gífurlegar skemmd-
ir hafa orðiö á raflínum á noröan- og
vestanverðu landinu, og er þetta ísingar-
veður eitt hið versta sem komið hefur, en
ísingarveöur eru nú árviss og brjóta nið-
ur raflínur í stórum stíl. Það, sem skiptir
sköpum í þessu efni, er ein gráöa í hita-
stigi til eða frá. Þegar saman fer stórviöri
á norðan með örlítiö hærra hitastigi en
venja er til, er ekki aö sökum aö spyrja.
Staurarnir brotna eins og eldspýtur und-
an þunganum.
Gífurlegt tjón hefur einnig oröiö á
hafnarmannvirkjum og sjóvarnargörö-
um og hefur þaö oröiö á svæðinu allt frá
Reykjanesi vestur og norður um land og
austur til Vopnafjarðar. Þegar saman fer
hafrót og stórstraumur, stenst fátt þær
hamfarir. Einnig hefur oröiö verulegt
tjón á búfé.
Ég heyröi í fréttum aö talaö var um að
beint eignatjón í óveðursvikunni sé taliö
í milljörðum og því miður er það áreið-
anlega ekki ofmælt til viðbótar viö þaö
tjón á mannslífum sem aldrei er hægt aö
bæta.
Þessi tíðindi hér af vettvangi innan-
lands eru auðvitaö þaö, sem efst er í huga
fólksins þessa vikuna eins og þá síöustu.
Að standa saman
Atburöir eins og þeir, sem orðið hafa
nú á þessu ári, snerta fólk djúpt. Þó er erf-
itt fyrir fólk, sem er í fjarlægð, aö setja sig
í spor þeirra sem verða fyrir barðinu á
náttúruhamförunum fyrir vestan. Ég hef
hitt fyrir fólk, sem fariö hefur á vettvang
að kanna aðstæður, og ég hef oröið var
viö þaö aö því er verulega brugðið aö sjá
þá ógurlegu eyðileggingu sem viö blasir
og ekki kemur fram nema dauft bergmál
af í sjónvarpi. Þeir, sem eru í fjarlægö,
reyna eftir megni að sýna samstööu með
fólkinu fyrir vestan. Ein aöferöin til þess
var aö taka þátt í bænastundum í kirkj-
um landsins og taka þátt í hinni miklu
göngu framhaldsskólanema í Reykjavík.
Eg var einn af þeim sem fóru í þá göngu,
ásamt konu minni, og ég held aö ég hafi
ekki fyrr séð jafnmargt fólk á einum stað,
og örugglega ekki hér á landi. Sú ganga
var látlaus og vel viö hæfi.
En lífið heldur áfram og smám saman
reyna ráöamenn heima og heiman aö
átta sig á því hver verða næstu skref. Ég
ætla ekki á þessu stigi að taka upp um-
ræðu um þaö mál. Heimamenn á Flateyri
hafa tekiö þá skynsamlegu afstöðu aö
flýta sér hægt í ákvörðunum og auðvitað
gengur þaö fyrir að fá hjólin til að snúast
í þorpinu á ný og koma atvinnulífinu á
skriö, sem er undirstaða mannlífsins á
staðnum, til viðbótar við það ógnarverk-
efni aö hreinsa til.
Þessir tímar minna
okkur á að það er dýrt að
vera íslendingur. Nátt-
úra þessa litla og fá-
menna lands hér á norö-
urslóðum er haröleikin,
en hún getur einnig
sýnt á sér hinar betri
hliöar. Andstæöurnar
milli ljóss og myrkurs,
sumars og veturs eru
óvíða skarpari en hér á norburslóbum.
Þessi eilífa breyting og árstíðaskipti bera í
sér töfra og tilbreytingu, en geta einnig
verib óendanlega haröleikin. Þótt veör-
áttan sé ef til vill mildari á suðlægari
breiddargráðum, er ýmislegt annað sem
vegur þab upp. Þjóöinni ber aö standa
saman um það aö lifa og starfa í þessu
landi í góöri sátt viö umheiminn. Um
þaö ætti aö vera jafn góöur samhugur og
ríkir þegar hörmulegir atburðir steöja aö.
Góðir grannar
Þaö sýna margir samhug sinn í verki
þessa dagana og þjóðin hefur brugðist
viö til hjálpar, eins og svo oft áöur. Hins
vegar hlýnar manni óneitanlega um
hjartaræturnar aö heyra um viöbrögð
Færeyinga nú í annað skiptið á þessu ári.
Almenn þátttaka þeirra í fjársöfnun er
einstök, þar sem þeir hafa fyrr á árinu lát-
ið til sín taka í tengslum við snjóflóöin í
Súðavík.
Færeyingar hafa upplifað djúpa efna-
hagslægð, sem hefur leikiö almenning
þar grátt. Þrátt fyrir þetta hafa þeir nógu
stóran hug og hjarta til þess aö hjálpa
öörum með þessum hætti. íslendingar
eiga allir aö muna þetta og virða. Því
miöur hefur umtalið hér um erfiðleika
þeirra ekki alltaf veriö ígrundaö eöa meö
öllu sanngjarnt. Þeir heyja erfiða lífsbar-
áttu. Þeir hafa gert sín mistök, eins og viö
höfum gert hér á landi. Hins vegar býr
duglegt og framsækið fólk í Færeyjum og
tengsl þjóöanna hafa veriö afar mikil í
gegnum tíöina. Ég þekki það aö heiman
frá Austurlandi, þar sem síöustu árin
hafa verið afar mikil tengsl viö Færey-
inga meö sameiginleg-
um ferjurekstri og á
viðskiptasviöinu. Á
þau samskipti hefur
engan skugga borið.
Sameinubu
þjóbirnar
Meöan hugur okkar
íslendinga er bundinn
viö voveiflega atburði á heimaslóbum,
gengur lífið sinn gang annarstaðar. Frétt-
ir halda áfram aö berast frá umheimin-
um, eins og fjarlægur niður. Þær eru góð-
ar og slæmar, eins og áöur. Þaö er von um
það nú að eitthvað miöi í fribarátt á Balk-
anskaga, þótt þar geti brugðiö til beggja
vona og hatrib kraumi undir. Átök árum
saman með mannfalli, pyntingum, þjóö-
ernishreinsunum og morðum skilja eftir
sig sár, sem ekki þurrkast út í einu vet-
r'angi meö samningum stjórnmála-
manna. Þeir eru þó forsenda þess aö
koma skipulagi á málin þar.
Um þessar mundir eru Sameinuðu
þjóðirnar 50 ára. Við stofnun þeirra, eftir
að þjóðir heims höföu borist á bana-
spjótum í heimsstyrjöldinni síöari, voru
bundnar miklar vonir. Þær áttu aö vera
vettvangur þjóðanna til samráðs og sam-
vinnu til þess aö koma í veg fyrir styrj-
aldir og hjálpa þeim, sem minna mega
sín, til sjálfsbjargar.
Umfjöllunin um stofnunina í fjölmiöl-
unr hér heima, bæöi fyrirlestrar í útvarpi
og þættir sem sýndir voru í sjónvarpi,
hneig öll að því aö draga fram í dagsljós-
iö hve gjörsamlega gagnslaus og spillt
stofnun Sameinuðu þjóðirnar væru. Þess
háttar naflaskoðun er vissulega gagnleg,
ef hún leiðir til einhverra breytinga. Það
er því miður ekki margt sem bendir til
neinna straumhvarfa í starfsemi Samein-
uðu þjóðanna. Þar er áreiöanlega misjafn
sauður í mörgu fé. Ég er samt einn af
þeim bjartsýnismönnum, sem eru á
þeirri skoöun að starfsemi samtakanna
hafi gert gagn, og án þeirra væri heimur-
inn ennþá verri en hann er. Mörg mál
hafa hlotið athygli heimsins fyrir um-
ræöur á vettvangi samtakanna, og má
þar til dæmis nefna umhverfismál, haf-
réttarmál og nú síðast jafnréttismál, svo
fátt eitt sé nefnt. Þaö er einnig fullvíst aö
ýmis starfsemi samtakanna í þriðja
heiminum hefur verið til gagns, þótt
margt hafi vafalaust veriö unniö fyrir
gýg-
Vissulega er óþolandi að í starfsliði
samtakanna sé spillt yfirstétt í fílabeins-
turni. Ef sú umfjöllun, sem veriö hefur á
fimmtíu ára afmælinu, leiöir til breyt-
inga, er ekki nema gott eitt um hana að
segja. Ef hún gerir þaö ekki, grefur hún
enn meira undan áliti samtakanna en
orðið er.
Ég trúi því aö þessi samræðuvettvang-
ur þjóöanna sé nauðsynlegur. Hiris vegar
hlýtur slíkt bákn ætíð að vera þungt í
vöfum.
Sameinuðu þjóöirnar eru stofnaðar ut-
an um þá hugsjón að varðveita frið á
jörðu og koma á samvinnu milli þjóða til
þess að stybja þá sem minna mega sín.
Engin samtök þjóbanna hafa fleiri ríki
innan sinna vébanda. Fjárhagur samtak-
anna er hins vegar í molum vegna skulda
aðildarríkjanna, en þab ætti að vera
ástæða til þess að fara ofan í saumana á
því hverju starf samtakanna í hinum
ýmsu heimshornum skilar. Á slíku er
þörf, ef stofnunin á að njóta virbingar í
framtíðinni. ■