Tíminn - 01.12.1995, Blaðsíða 5

Föstudagur 1. desember 1995
5
Miklavatn og Fljótaá í Fljótum
Fljótaá, skammt neöan raforkuvers.
Byggöarnafnið Fljót er réttnefni,
þar sem sjávarlónið Miklavatn
og Hópsvatn fylla gott rými lág-
lendis sveitarinnar. Þá jók
mannshöndin vatnsyfirborð
dalsins þegar gerður var stíflu-
garður í Stíflu, er myndaði uppi-
stöðulónið Stífluvatn, 3,9 ferkm
að flatarmáli, vegna orkufram-
kvæmda. Þetta var umdeild
framkvæmd á sínum tíma, þegar
land 6-7 bújarða fór á kaf í vatn.
Raforkuverið Skeiðfossvirkjun,
sem Siglfirðingar reistu, er með
fyrstu almenningsrafveitum hér
á landi. Starfsemin hófst áriö
1945, en aflið var enn aukiö með
umbótum 1976. Fyrir daga
Skeiðfoss voru aðeins slíkar
virkjanir við Elliðaár (1921),
Ljósifoss í Sogi (1937), Laxá I í
Þingeyjarsýslu (1939) og Garðsá
VEIÐIMAL
EINAR HANNESSON
í Ólafsfirði (1943).
Fljótaá á ós í Miklavatni um 6
km frá sjó, en efstu drög hennar
eru í Hvarfdal og Klaufabrekkna-
dal inn af Stífluvatni, í nágrenni
Lágheiðar. Um hana liggur veg-
urinn úr Fljótum til Ólafsfjarðar,
sem kunnugt er. Áin var fyrir
daga virkjunar 22 km að lengd,
en frá stíflu við rafstöð eru 13
km til sjávar. Miklavatn er 6,6
ferkm aö stærð og heitir af-
rennsli þess til sjávar Hraunaós
og er vib Fljótavík, en mjótt san-
drif, Hraunamöl, abskilur vatniö
frá sjó.
Myndir EH
Fljótaá varb lax-
• K • *
veioia
Fyrir daga raforkuversins neö-
an Stíflu mun hafa verið lax-
vottur í Fljótaá. Áin var fyrst og
fremst öflug sjóbleikjuá, vegna
þess að áin hafði verið frekar
köld. En meö tilkomu hinnar
miklu uppistöðu hefur vatnið
hlýnab í ánni og upp kom betri
aöstaða fyrir laxinn, sem síðar
hefur gert sig töluvert gildandi á
svæðinu. Eigi að síður er ótrú-
lega mikil gengd af sjóbleikju í
ána.
Stangaveiöi hefur lengi verið
á svæðinu og bændur vib Mikla-
vatn stunda netaveiði fyrir sínu
landi bæbi gagnvart silungi og
laxi. Núna veiðir hver jörð meö
tveimur netum og fækkab er í
eitt net um mánaöartíma í júlí
og ágúst, til þess væntanlega að
greiða fyrir fiskför um vatnið í
ána. Eingöngu er veitt á stöng í
Fljótaá og notaðar mest fimm
stengur við veibar samtímis, þar
af þrjár til laxveiða og tvær sil-
ungastengur.
Ótrúleg sjóbleikju-
mergð
Árleg meðalveiði á laxi á
stöng í Fljótaá á árunum 1974
til 1994 eru 176 laxar, en mesta
árleg veiði 388 laxar 1990. 1992
fengust 282 laxar og s.l. sumar
tæplega 100 laxar. Þá veiddust
rúmlega 7 þúsund bleikjur árið
1994 og svipaður fjöldi mun
hafa fengist úr ánni s.l. sunrar.
67 veiðistaðir eru í ánni. Auð-
velt er að komast ab veiðistöð-
um. Árlega er unnið að fiskrækt
meö sleppingu laxaseiða í ána
úr hrognum, sem klakið hefur
verið út af Fljótaárlaxi.
Leigutaki hin seinni ár er
Trausti Sveinsson, Bjarnargili,
en samningur við hann rennur
út í lok veiðitíma 1996. Trausti
býbur veiöimönnum mjög góða
gistiaöstöðu í húsakynnum að
Bjarnargili. Stangaveiðifélag
Siglfirðinga hafði ána á leigu
um áratuga skeið, enda ítök
þeirra þarna sterk, þar sem raf-
veita þeirra Siglfirðinga eignab-
ist á sínum tíma sex jaröir vib
ána.
Við vatnasvæöið starfar Veibi-
félag Miklavatns og Fljótaár,
sem staðfestingu hlaut árið
1975. Innan þess eru 33 jarðir.
Formaður þess er Gunnar Stein-
grímsson, Stóra-Holti, en hann
tók við formennsku í félaginu
1989. Forverar hans sem for-
menn voru Ríkarður Jónsson,
Brúnastöðum, og Reynir I’áls-
son, Stóru-Brekku.
Miklavatn í Fljótum. Lambanes til hœgrí á myndinni. Stífluvatn í Fljótum.
Saga úr fásetnu fuglabjargi
Langt norður í höfum rís eyja úr
sæ. Á þessari eyju stendur lítið
þorp og yfir þorpinu gnæfir
himinhátt bjarg.
En þótt bjargið sé bæði hátt
og víðáttumikið, þá höfðu, þeg-
ar þessi saga gerðist, aðeins tveir
fuglar tekið sér bólfestu í því.
Var annar fálki, en hinn hrafn.
Fálkinn átti sér bústað á efstu
syllunni, sem slútti fram úr
bjarginu, en hrafninn bjó á snös
í miöju bjargi. Einhverra hluta
vegna kenndu þorpsbúar fálk-
ánn við biblíukóng einn, en
hrafninn kölluöu þeir aðeins
hrafn eða krumma.
Lítt var hrafninum um þá iðju
gefið að draga sér björg í bú. Var
hann þó þurftarfrekur. Eigi kom
það aö sök, því mikil vinátta var
með fálkanum og krumma og
annaðist hinn fyrrnefndi aö-
drætti fyrir bába. Færði hann
vini sínum ekki aðeins gnótt
matar, heldur einnig skart og
annaö glys, sem hann hnuplaði
frá þorpsbúum. Var hann höfð-
ingi í lund.
En þótt hrafninn flygi ekki af
snös sinni sér til bjargræðis, þá
var honum að því skemmtan
nokkur að hringa sig niður í
þorpið þegar fólk átti hans þar
síst von. Laumaðist hann þá inn
um opna glugga og dritaði í rúm
fólks eða mat þess, væri þess
kostur. Einnig hafði hann af því
mikið yndi að setjast á burstir
húsa og krunka þar óhróður yfir
þorpsbúa.
Þann sið höföu þorpsbúar aö
kjósa sér einhvern til öndvegis.
Hafbi kona ein lengi skipað
þann tignarsess, en hugbist nú
láta af þeirri iðju. Fýsti fálkann
mjög að taka hennar sæti.
Nægt vit hafði hann til ab
gera sér Ijóst, að af vinum sín-
uin er hver dæmdur. Bab hann
því krumma ab hafa hægt um
sig, svo sér yröi léttara að vinna
sér hylli þorpsbúa. Lofaði
krummi því.
Skáld eitt bjó í þorpinu. Var
hann maður ellimóbur, er hér
var komið sögu. Naut hann
virðingar þorpsbúa. Fyrr á árum
hafði skáldið haft nokkurt sam-
neyti viö hrafninn, enda er sá
SPJALL
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
háttur skálda ab • skemmta sér
gjarnan við það sem öðrum
leiðist.
Nú brá svo við, að krummi
taldi sig eiga eitthvað sökótt við
skáldiö og skyldulib þess. Kapp
hafði hann umfram forsjá. Leið
honum því úr minni loforð þab,
sem hann hafði gefið fálkanum.
Flögraði hann nú niður í þorp-
ið, settist þar á staur sem stóð
við þorpstorgið og hóf að
krunka níð mikið um skáldið,
en þó sýnu meira um konu þess.
Treglega gekk þorpsbúum að
rýna í þau sálarfylgsni krumma,
er slíkt æði rann úr. Réð þar
mestu um, ab hrafn þessi var
jafn svartur til sálar sem búks,
en mennskum augum er sem
kunnugt er erfitt ab lesa í myrk-
ur. Þegar krummi hafði lokið
krunki sínu, flaug hann aftur á
snös sína. Hafði hann skömm
allra, er heyrt höfðu krunk
hans.
Víkur nú sögunni til fálkans.
Þegar hann frétti af níðkrunki
krumma, setti hann hljóðan.
Hafði hann að vísu heyrt krunk
þetta áður og látið vel af, en þá
voru ekki aörir viðstaddir en
þeir kumpánar tveir og nokkrir
sálufélagar þeirra. Sá fálkinn, ab
treglega mundi sér ganga að fá
þorpsbúa til að kjósa sig til önd-
vegis, þegar vinur hans hafði
svo ómaklega vegið að skáldinu
og konu þess. Því svo sem fyrr er
sagt, vissi hann að af vinum sín-
um er hver dæmdur. Urbu því
fáleikar nokkrir meö fálkanum
og hrafninum, eða svo virtist
þorpsbúum. Þó hélst vináttan
enn með illfyglum þessum, þótt
leynt færi. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
RÁÐHERRANN,
FORSJÁRHYGGJAN
OG FORSETINN
Fáar þjóðir hafa orbib jafn ilja fyrir
barðinu á forsjárhyggju og íslend-
ingar. Helst er að finna samjöfnuð
í einstaka ríkjum Austur- Evrópu og
harðskeyttari ríkjum Rómönsku
Ameríku. Öldum saman mátti
þjóbin lúta erlendu valdi Skandina-
va og loks drykkfellds Breta um
hundadagana. Síban tók lýbveldið
við á Þingvöllum og þá kárnabi
gamanið.
íslendingar hafa aldrei stabið
frammi fyrir stærri spurningu en
inngöngunni í Evrópusamfélagib.
Að stofna lýðveldi á Þingvöllum
var aldrei vafamál og abeins spurn-
ing um hvaða dag því yrði hrint í
framkvæmd. í Evrópusamfélaginu
eru íslendingar hins vegar ab
ganga erlendu valdi á hönd af fús-
um og frjálsum vilja. Spurningum
þjóbarinnar verður þá ekki lengur
svarað í Reykjavík, heldur í Brussel.
Pistilhöfundur lagöi til á Alþingi
ab þjóbin fengi sjálf að greiba at-
kvæði um hvort hún gengi með
öbrum EFTA-löndum inn á sameig-
inlegan Evrópumarkab — EES.
Þingheimur tók ekki undir kröfu
pistilhöfundar um þjóðaratkvæði
og þagði eins og blandkanna.
Enginn annar þingmaður vildi
deila valdi sínu meb þjóðinni í af-
drifanku máli og taka ákvörðun
með henni um framtíbina. Hinir
vildu allir gera þab einir.
Hinsvegar hefur þjóbin fengib
að kjósa um opnun nýrra vínbúða
á landsbyggbinni og hvort halda
má hunda í Reykjavík. Þjóðin fær
líka ab velja í embætti forseta.
Þingmenn eiga ekki að taka
stóra ákvörbun fyrir þjóbina. Þab
er ekki hluti af löggjafarvaldi Al-
þingis. Þjóbin á sjálf að taka
ákvörðun í stórum málum á sama
hátt og hún tekur ákvörðun um
hverjir sitja á Alþingi. Síðan setja
þingmenn lög um vilja þjóöarinnar
til að tryggja að hann nái fram að
ganga. Lýbræðið hvílir á valdi
fólksins yfir þinginu, en forsjár-
hyggjan treystir á vald þingsins yfir
fólkinu.
Davíb Oddsson forsætisrábherra
hefur margoft sannab ab hann
hefur aðra skoðun en pistilhöfund-
ur á kosningarétti. Dæmi: Þegar
borgarstjórinn Davíb Oddsson
kúldraði rábhúsinu ofan í Reykja-
víkurtjörn, vildu þúsundir Reykvík-
inga greiða um það atkvæði. Dav-
íð ansabi ekki fólkinu. Þegar ríkis-
stjórnin samþykkti inngöngu Is-
lendinga á sameiginlegan
Evrópumarkað — EES, vildu þús-
undir landsmanna greiba um það
atkvæði. Aftur hunsaði Davíb fólk-
ib.
Og þegar svo flokksbræbur ráb-
herrans vildu allra náðarsamlegast
fá ab ræba um örlög sín í Evrópu,
reiddist Davíb okkar og sagbi ab
framtíð þjóðarinnar væri ekki á
dagskrá.
A sama tíma er víba talað upp-
hátt um ab forsætisrábherrann vilji
skipta um vinnu og gerast forseti.
Fróðlegt verður ab sjá hvort karl-
inn hefur geb í sér til að nota þjóð-
aratkvæðagreibslur þegar hann
þarf sjálfur á þeim að halda.
Ganga fram fyrir kjósendurna, sem
hann hefur ítrekað svipt kosninga-
rétti, og biðja þá um að nota nú
atkvæðisréttinn til aö tryggja hon-
um sjálfum skattlaust starf á Bessa-
stöðum.