Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.2006, Page 6

6 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 25. febrúar 2006
V
ala stundaði nám sitt í leik-
list árin 1992–1995 í Eng-
landi, nánar tiltekið í Bret-
ton Hall College sem er
hluti af Háskólanum í
Leeds. Þaðan lauk hún BA
prófi í leiklist með láði og
segist hafa fengið smjör-
þefinn af því að skrifa efni fyrir sjálfa sig á
námsárunum þó henni hafi ekki komið til hug-
ar á þeim tíma að hún yrði leikskáld. Hún hik-
ar örlítið við að nota þetta orð „leikskáld“ og
segist hafa verið mjög lengi að finnast þetta
virðulega orð eiga við sig.
„Lengi vel þurfti ég að segja við
sjálfa mig að það sem væri að
skrifa væri bara grín, ekki í al-
vörunni, til þess að missa ekki móðinn gagn-
vart verkefninu.“
Hún er lítið fyrir að taka sjálfa sig hátíðlega
og afstaða hennar til eigin listsköpunar hefur
mótast af því.
Með Dario Fo og Franca Rame
„Ég þurfti að skrifa eintal fyrir sjálfa mig sem
hluta af útskriftarverkefninu í Bretton Hall og
gerði einleik um ítölsku leikarahjónin Franca
Rame og Dario Fo. Ég setti verkið saman úr
textum eftir þau og köflum úr ævisögu þeirra.
Ég sendi þeim svo verkið til Ítalíu og þakkaði
þeim fyrir að hafa orðið mér þessi innblástur
til að starfa að leiklist. Þau buðu mér í heim-
sókn til sín í kjölfarið á þessu og ég var með
þeim í Mílanó í eina viku. Það var alveg stór-
kostlegt. Ég þvældist með þeim á milli staða
þar sem Franca var að leika einn af kvennaein-
leikjunum sínum og mitt hlutverk var að halda
blaðamönnum frá þeim hjónunum og bera
blómin út í bíl eftir sýningar. Þetta voru mjög
skemmtilegir dagar og einmitt þessa viku var
skipt um ríkisstjórn á Ítalíu og þá fékkst leyfi
til að sýna 20 ára gamla sjónvarpsþætti sem
þau hjónin höfðu gert og höfðu verið í banni í
þessi 20 ár. Það var alveg ótrúlega gaman að
sjá þau þegar þetta var sýnt í sjónvarpinu;
Franca, sjáðu hvað við erum ungleg! hrópaði
Dario Fo. Þetta var söguleg stund, fannst mér.
Vala stofnaði Lundúnaleikhópinn eftir að
náminu lauk með tveimur íslenskum vinkonum
sínum, Ágústu Skúladóttur sem nú er orðin að
góðu kunn sem leikstjóri og Önnu Hildi Hildi-
brandsdóttur sem var við nám í fjölmiðlafræð-
um.
„Þessi leikhópur okkar hlaut svo síðar nafn-
ið Icelandic Takeaway Theatre en áður en að
því kom þá sló ég mér saman við nokkra skóla-
félaga mína og við stofnuðum leikhóp sem ætl-
aði að taka Suður-Spán með trompi. Það tókst
nú ekki alveg eins og til var ætlast en var samt
mjög skemmtilegt og góð reynsla. Við settum
okkur í samband við alla háskóla á Suður-
Spáni, sem eru bara býsna margir, og við ætl-
uðum að sameina kennslu og sýningar með
stúdentum. Svo keyrðum við til Spánar og átt-
um engan pening og sváfum í bílnum og þegar
til kastanna kom vorum við alltof snemma á
ferðinni og háskólarnir ekki tilbúnir að taka á
móti okkur svo ekkert varð úr þessu nema æv-
intýrið við búa í bílnum og keyra um í góðu
veðri. En þetta var samt mjög skemmtilegt þó
verkefnið hafi runnið út í sandinn og líklega
hefði þetta getað gengið ef við hefðum verið
skipulagðari og þolinmóðari. En við urðum
bara að koma okkur aftur til Englands og fá
okkur vinnu til að borga skuldir.“
Vala sneri heim til Íslands en var fljótlega
komin aftur til London og nú til að búa til sýn-
ingu með annarri íslenskri leikkonu, Ágústu
Skúladóttur.
„Þegar ég kom út aftur voru Ágústa og
Anna Hildur búnar að stofna Icelandic Ta-
keaway Theatre ásamt mér þó ég hefði verið
fjarverandi! Katrín Þorvaldsdóttir brúðu-,
grímu- og búningahönnuður gerðist meðlimur
í leikfélaginu okkar upp úr þessu, og svo
skemmtilega vill til að hún gerði svo grímur og
búninga í Eldhúsi eftir máli í Þjóðleikhúsinu
núna – svo nú erum við þrjár úr Icelandic Take
Away aftur að vinna saman. En þarna tóku við
tvö ár þar sem ég var á stöðugum ferðalögum
milli Íslands og Englands.“
Ferðalög hafa nú ekki verið Völu á móti
skapi því hún hefur farið víða og er ágætlega
fær í ýmsum tungumálum og talar nokkur
þeirra reiprennandi. Spænsku, þýsku, ensku,
dönsku „… og get svo bjargað mér á nokkrum
til viðbótar.“
Hún segist nú ekki alveg vita hvers vegna
þessi hæfileiki til að læra tungumál sé til stað-
ar en rekur þó upphafið til þess tíma er hún
ólst upp á austur á Skriðuklaustri í Fljótsdal
þar sem foreldrar hennar ráku tilraunabú rík-
isins. „Ég þagði eiginlega alveg til fimm ára
aldurs og mér skilst að það hafi verið hlutamál
hvort ég kynni almennilega að tala eða ekki.
Ég man ekkert eftir þessu.
En ég kunni það ágætlega og notaði tímann
til að hlusta. Þetta var mannmargt heimili,
milli 20 og 30 manns, með starfsmönnum og
hreinlega bara erfitt að komast að ef mann
langaði að segja eitthvað. Systir mín, Inga
Svala myndlistarkona, talaði fyrir mig. Og
kannski nennti ég bara ekki að tala.
En ég hafði mjög gaman af að herma eftir
útlendingunum sem komu oft í heimsókn á
Skriðuklaustur og þar held ég að fyrstu tungu-
málafræin hafi byrjað að spíra. Svo fór ég að
tala og reyndist bara ágætlega talandi og hef
ekki verið í vandræðum með það síðan.“
Hún bætir því við að ein af æskuminningum
hennar hafi verið sú merkilega uppgötvun að
til væru lönd þar sem fólk talaði fleiri en eitt
tungumál. „Mér fannst þetta ógurlega spenn-
andi og spurði mömmu af hverju ég hefði ekki
fæðst í Lúxemborg. Þar væru töluð þrjú
tungumál.“
Eitt af því sem Vala hefur lagt fyrir sig inn á
milli verkefna í leiklistinni er að kenna útlend-
ingum íslensku í Námsflokkum Reykjavíkur
og það segir hún hafa verið góðan skóla í að
kynnast ólíku fólki og fá nýja sýn á Ísland. „Ég
byrjaði reyndar að vinna í Námsflokkunum á
Gaman með hvöss
Leikskáldið og leikkonan Vala Þórsdóttir
hefur vakið mikla athygli fyrir leikrit sitt
Eldhús eftir máli sem nú er sýnt í Þjóðleik-
húsinu. Vala er þó enginn nýgræðingur í leik-
listinni og hefur samið og leikið eigið efni í
ríflega áratug.
eftir Hávar
Sigurjónsson
havar@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Vala Þórsdóttir „Leikhúsið er miðill fyrir aksjón eins og kvikmyndin.“