Morgunblaðið - 04.07.2006, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 2006 11
FRÉTTIR
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
VARP kríu og sílamávs á Miðnesheiði er allt úr
skorðum í sumar, að sögn Gunnars Þórs Hall-
grímssonar, líffræðings og starfsmanns Nátt-
úrustofu Reykjaness og doktorsnema við Háskóla
Íslands. Hann hefur m.a. fengist við rannsóknir á
sílamávi á Suðurnesjum. Að sögn Gunnars byrjaði
krían þremur vikum síðar en venjulega að verpa
suður á Reykjanesi í vor. Varpið er minna en venju-
lega og sílamávsvarpið er einnig úr skorðum.
„Þetta lítur ekki sérlega vel út,“ sagði Gunnar.
Hann telur líklegast að skorti á æti sé um að kenna
og segir vísbendingar um að sandsílastofninn hafi
hrunið í júlí í fyrra og ekki náð sér á strik síðan.
Svipaða sögu er að segja víðar af landinu.
Sílamáva verður víða vart um þessar mundir,
bæði í byggð og óbyggðum. Auk þess að hrella
borgarbúa sveimar mávager yfir ýmsum sum-
arbústaðabyggðum sunnanlands og sést hafa máv-
ar langt inn til landsins. Þegar Morgunblaðið náði
tali af Gunnari Þór var hann að fylgjast með síla-
mávum í Garðsjó. Venjulega safnast þar margir
mávar og leita ætis, aðallega sandsílis. Sú var ekki
raunin nú.
Gunnar var spurður hverju það sætti að sílamáv-
ar virtust orðnir svo útbreiddir og áberandi. Hann
sagði ekki óþekkt að sílamávar væru inn til lands-
ins í hópum geldfugla. Sílamávar hafi t.d. sést und-
anfarin ár í Veiðivötnum og við Þórisvatn í ein-
hverjum mæli. Þeir sæjust þar líka í árum þegar
ekki væri fæðuskortur til sjós, en örugglega meira
nú vegna fæðuskorts við sjávarsíðuna. En eru máv-
arnir á höttunum eftir ungum mófugla á sveimi
sínu inn til landsins?
„Ég hugsa að það séu fyrst og fremst skordýr,
mikið fiðrildalirfur, sem hann leitar í. Hann tekur
líka egg og unga,“ sagði Gunnar. „Afkoma síla-
mávsins er þó alls ekki háð mófuglaungum, þó að
hann sé tækifærissinni og taki það sem býðst. Ung-
ar mófugla eru alls ekki aðalfæða hans. Það er ekk-
ert sem bendir til að sílamávurinn hafi áhrif á af-
komu mófuglastofna hérlendis og ekkert sem
styður það.“
Gunnar segir einnig af og frá að afrán sílamáva
hafi haft áhrif á afkomu rjúpunnar. Flestir mó-
fuglastofnar séu vel aðlagaðir afráni og mikið afrán
sé eðlilegt í stofnvistfræði þeirra. Lífslíkur full-
orðnu mófuglanna séu miklar, en
þeir komi ekki nema fáeinum ungum
til flugs eða í varp á æviskeiði sínu.
Mófuglarnir verjist afráninu m.a.
með því að bæði egg þeirra og ungar
séu mjög samlit umhverfinu.
Eitt stærsta
sílamávavarp í heimi
Sílamávi hefur fjölgað hér á síð-
ustu áratugum, en það hve mávarnir
eru orðnir sýnilegir t.d. í Reykjavík
undanfarin tvö ár, gefur ekki rétta
mynd af stækkun stofnsins, að sögn
Gunnars. Mávarnir hafa hins vegar
flutt sig til og sækja meira í þéttbýlið
en áður.
„Í venjulegu árferði sér fólk að-
eins lítið brot af sílamávastofninum,“ sagði Gunnar.
„Mávarnir koma hingað til lands um mánaðamót
febrúar og mars. Obbinn af varpstofninum sest á
Miðnesheiðina, þar sem er eitt stærsta sílamáva-
varp í heimi. Stofninn heldur sig að mestu leyti á
Reykjanesskaganum og við Faxaflóann. Fuglarnir
sitja yfirleitt á Miðnesheiðinni og fljúga síðan til
hafs að éta og sækja fæðu handa ungunum. Svona
gengur lífið hjá mávunum fyrir sig til hausts er þeir
halda til Miðjarðarhafsins og Norðvestur-Afríku.“
Gunnar mældi varpstofninn á Miðnesheiðinni ár-
ið 2004 og taldist honum til að þar væru þá 36.600
pör eða yfir 70 þúsund fuglar að vori. „Ég veit ekki
nákvæmlega hversu mikið er af sílamávi annars
staðar á landinu, en ég veit að engin önnur vörp
nálgast það að vera á stærð við varpið á Mið-
nesheiði,“ sagði Gunnar. Vörp sem talin eru kom-
ast næst telja eitt til tvö þúsund pör hvert. Þau eru
öll á Suður- og Vesturlandi. Sílamávur er því ekki
algengur utan Suðvesturlands. Á árum áður var
talsvert varp sílamáva í Akrafjalli. Nú er mávurinn
að mestu horfinn úr fjallinu en við vesturenda
Akrafjalls urpu allt að eitt þúsund pör sílamáva í
fyrra. Nú er þar ekkert varp, að sögn Gunnars.
Sennilegasta skýringin er fæðuskortur.
Gunnar segir að einhver hluti stofnsins hafi alltaf
sótt í þéttbýlið. Þessir fuglar séu ekki jafn-
sérhæfðir í fæðuvali og t.d. krían og þegar skortur
verði á æti í sjónum leiti þeir á önnur mið og þeirr-
ar fæðu sem er aðgengilegust. Það eru ákveðnir
fæðumöguleikar fólgnir í bæjum á borð við Reykja-
vík, að ekki sé talað um þar sem öðr-
um fuglum er gefið eins og við Tjörn-
ina. Mávarnir færa sig á þessa staði og
það kann að virðast sem fjölgun í
stofninum. Þetta eru fyrst og fremst
sjófuglar en í stað þess að fara út á sjó
til fæðuleitar færa þeir sig inn til
landsins.
Lélegt varp í ár
Gunnar segir að varp sílamáva á
Miðnesheiði gangi afleitlega nú. „Það
er bara brot af fuglunum sem verpir.
Þeir standa á heiðinni og það er mjög
mikið afrán hjá þeim sem verpa.
Sennilega eru það fyrst og fremst aðr-
ir mávar sem ræna eggjunum þeirra.
Svo er átak hjá mönnum sem ræna
hreiðrin og skemma eggin. Það verpa fáir fuglar og
þetta bitnar því harðar á þeim sem verpa. Svo spil-
ar tófan líka inn í. En við getum sagt að varpið sé
meira og minna úr skorðum miðað við það sem er í
eðlilegu ári,“ sagði Gunnar.
Þótt varp misfarist hjá sílamávum í tvö til þrjú ár
á það ekki að hafa afdrifaríkar afleiðingar fyrir
stofnstærð. Sílamávar byrja yfirleitt að verpa 4–5
ára gamlir og stofninn heldur yfirleitt í við dán-
artíðni fullorðnu fuglanna. Ef afkoman er sama og
engin í 3–4 ár ætti stofninn að minnka sem nemur
dánartíðni fullorðnu fuglanna eftir það. Ef fáir ung-
ar komast á legg eru lífslíkur þeirra meiri en ella
vegna minni samkeppni við aðra unga svo það kann
að vega eitthvað á móti.
Gunnar segir að áhyggjuefnið sé fyrst og fremst
sandsílið og afkoma þess.
„Fyrstu merkin um að sandsílastofninn hafi
hrunið voru í júlí í fyrra. Kríuvarpið byrjaði mjög
vel hér á Miðnesheiði í fyrra og sílamávsvarpið
einnig. Í júlí yfirgáfu kríurnar egg og unga og
hurfu af svæðinu. Ég held að 96–97% af þeim síla-
mávsungum sem klöktust í fyrra hafi ekki náð
flugi. Það var mjög lítil viðkoma í fyrra þótt varpið
hafi byrjað vel.“
Gunnar telur að svipað sé uppi á teningnum nú.
Hann segir óvíst að ástandið sé eins hringinn í
kringum landið. „En eins og staðan er hér á
Reykjanesskaganum sé ég enga ástæðu til bjart-
sýni. Þetta er mjög slappt allt saman,“ sagði Gunn-
ar Þór Hallgrímsson líffræðingur.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Þegar æti minnkar til sjós sækja sílamávarnir til byggða í ætisleit og mávager sveimar yfir sumarhúsabyggðum sunnanlands og langt inni í landi.
Varp mávs og kríu á
Miðnesheiði allt úr skorðum
Gunnar Þór
Hallgrímsson
STARFSMENN IGS, þjónustufyr-
irtækis Icelandair á Keflavíkurflug-
velli, eru ekki sáttir við gagntilboð
það sem IGS lagði fram í síðustu
viku og kynnt var starfsmönnum um
síðustu helgi og hafa falið Einari Má
Atlasyni, talsmanni sínum, að kynna
yfirstjórnendum fyrirtækisins nýtt
gagntilboð starfsmanna. Að sögn
Einars Más líst starfsmönnum ágæt-
lega á þær tillögur yfirstjórnenda
sem snúa að bættri vinnuaðstöðu og
því að minnka vinnuálag á starfs-
fólki, hins vegar finnist fólki of
skammt gengið í þeim umbótum sem
snúa að launamálum.
Aðspurður segist hann ekki vilja
útlista fyrir blaðamanni hvað gagn-
tilboð starfsmanna feli nákvæmlega í
sér fyrr en hann hafi haft tækifæri til
að kynna það fyrir yfirmönnum fyr-
irtækisins, þeirra á meðal Jóni Karli
Ólafssyni, forstjóra Icelandair.
Spurður hvort starfsmenn komi til
með að grípa til einhverra aðgerða
sambærilegum setuverkfallinu
sunnudaginn 25. júní sl. segir Einar
Már alla vega ljóst að ekki verði
gripið til neinna aðgerða fyrr en eftir
næstu helgi. „Setuverkfallið á sínum
tíma var til þess gert að sýna yfir-
mönnum fyrirtækisins fram á að
okkur væri alvara og að við stæðum
saman. En þess ber að geta að komi
til verkfallsaðgerða aftur þá er ljóst
að yfirstjórnendur koma ekki til með
að fá viðvörun líkt og síðast og viku-
frest þar sem þeir gátu undirbúið sig
undir þennan dag. Það verður ekkert
aftur svoleiðis,“ segir Einar Már og
bendir á að meðal þeirra löglegu að-
gerða sem starfsmenn geti farið í sé
t.d. að fara í yfirvinnustopp.
Að sögn Einars Más hefur hann
talsverðar áhyggjur af afkomu fyr-
irtækjanna IGS og Icelandair sökum
þess að fólk sé hætt að sækjast eftir
að vinna hjá þeim. Segir hann það á
engan hátt gott fyrir fyrirtækin að
það spyrjist út hve launin eru lág og
álagið mikið, sem geri það að verkum
að æ færri hafi áhuga á að vinna uppi
á Keflavíkurflugvelli en áður fyrr.
Starfsmenn IGS leggja fram gagntilboð
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
ENGIN slys urðu á fólki í tveimur
umferðaróhöppum sem áttu sér
stað á þriðja tímanum í gærdag, í
umdæmi lögreglunnar á Selfossi.
Annars vegar missti erlendur
ferðamaður stjórn á bílaleigubíl
sem hann ók Biskupstungnabraut
og lenti út af veginum til móts við
bæinn Múla. Bifreiðin er talin mikið
skemmd og jafnvel ónýt, að sögn
lögreglu.
Á Bláfellshálsi á Kjalvegi skullu
saman fólksbifreið og lítil jeppa-
bifreið með þeim afleiðingum að
draga þurfti báða af vettvangi.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglu varð áreksturinn á blindhæð
og var önnur bifreiðin bílaleigubíll
með erlendum ferðamönnum.
Engin slys í
tveimur umferð-
aróhöppum
FUNDUR um hagkvæmnikönnun
milli Íslands og Kína vegna frí-
verslunarviðræðna verður haldinn
í dag. Þeir sem fundinn sitja eru
m.a. Valgerður
Sverrisdóttir ut-
anríkisráðherra
og aðstoðarut-
anríkisráðherra
Kína, Yi Xia-
ozhun.
Viðskipti milli
Íslands og Kína
hafa verið mjög
vaxandi und-
anfarin ár, bæði
hvað varðar
vöruviðskipti og þjónustuviðskipti,
auk þess sem íslensk fyrirtæki
hafa í auknum mæli fjárfest í
Kína. Líklegt er að fríversl-
unarviðræður hefjist síðar á þessu
ári, segir í tilkynningu frá utan-
ríkisráðuneytinu.
Fríverslunar-
viðræður
síðar á árinu
Valgerður
Sverrisdóttir
KARLMAÐUR á þrítugsaldri var
fluttur á slysadeild Landspítala –
háskólasjúkrahúss í Fossvogi eftir
vélhjólaslys á Kirkjubraut á Akra-
nesi í gær. Að sögn lögreglunnar
á Akranesi eru tildrög slyssins
ekki að fullu kunn en svo virðist
sem vélhjólinu hafi verið ekið á
töluvert miklum hraða.
Maðurinn var fluttur á Sjúkra-
húsið á Akranesi til aðhlynningar
en eftir læknisskoðun var ákveðið
að flytja hann með sjúkrabifreið á
Landspítalann. Að sögn læknis á
slysadeild LSH var maðurinn flutt-
ur á gjörgæsludeild til rann-
sóknar. Hann er ekki talinn í lífs-
hættu.
Slasaðist í
vélhjólaslysi
HÉRAÐSDÓMUR Norðurlands
eystra hefur dæmt karlmann á
þrítugsaldri til að greiða 180 þús-
und krónur í sekt til ríkissjóðs
fyrir nytjastuld og brot á umferð-
arlögum. Hann var auk þess
sviptur ökuréttindum til þriggja
ára og gert að greiða tæpar
hundrað þúsund krónur í sak-
arkostnað.
Manninum var gefið að sök að
hafa í apríl sl. ekið bifreið í heim-
ildarleysi og undir áhrifum
áfengis en áfengismagn í blóði
ákærða mældist 1,94‰. Ökuferð-
inni lauk með því að ákærði
missti stjórn á bifreiðinni sem
valt utan vegar.
Lögregla hefur áður tekið
manninn fyrir að aka undir áhrif-
um áfengis og játaði hann brot
sín skýlaust fyrir dómi.
Freyr Ófeigsson dómstjóri kvað
upp dóminn. Eyþór Þorbergsson,
fulltrúi lögreglustjórans á Ak-
ureyri, sótti málið af hálfu
ákæruvaldsins og Sigmundur
Guðmundsson hdl. varði manninn.
Sekt fyrir
ölvunarakstur