Morgunblaðið - 02.11.2006, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. NÓVEMBER 2006 27
arsdóttir,
egir að á
ns raunar
nir króna,
æðismenn
innar var
andsvirkj-
eða tæp-
ærra en í
Steinunni
liðinn er
s hækkað
verðmæti
það var
eiknað að
ðar króna.
sins í dag
ti Lands-
milljarða.
frá sölu í
eykjavík-
milljarðar,
27,5 millj-
mt samn-
var í gær
milljarða
ti hlutar
því lækk-
milljónir á
mtali við
ð þyrfti að
rðbólgu á
i til dæm-
u skuldir
milljarð-
u leyti er
kostnaður Landsvirkjunar háður
þróun gengis og frá því í janúar hef-
ur gengisvísitalan verið að hækka,
sem hefur haft þær afleiðingar að
verðmæti eiginfjár hefur minnkað.
Gengistap Landsvirkjunar fyrstu
sex mánuði ársins 2006 var 26 millj-
arðar króna. Þetta hefur auðvitað
áhrif.“
Kristján Þór var ánægður með
samninginn. „Ég er mjög sáttur við
þetta verð án þess að ég ætli að upp-
lýsa með hvaða markmið ég lagði út
í þessar viðræður. Sú fjárhæð sem
skattgreiðendur á Akureyri fá fyrir
þennan hlut, sem var inni í Laxár-
virkjun sem var lögð inn í Lands-
virkjun, er töluvert hærri fjárhæð
en ég hafði gert mér í hugarlund að
kæmi út úr þessum viðræðum.“
Skref í átt að einkavæðingu
„Með undirskrift borgarstjóra í
dag er stigið skrefi nær þeim mark-
miðum stjórnvalda, með Sjálfstæð-
isflokkinn í fararbroddi, að einka-
væða Landsvirkjun,“ segir í
yfirlýsingu frá borgarstjórnarflokki
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs. „Með þessum gjörningi
er vegið að hagsmunum Reykvík-
inga bæði í bráð og lengd og ákvörð-
un um sölu á hlut borgarinnar í
Landsvirkjun við þessar aðstæður
leiðir til þess að raforkureikningar
borgarbúa og landsmanna allra
munu hækka stórlega í kjölfarið,“
segir þar.
ta sveit-
virkjun
Morgunblaðið/Sverrir
rni M. Mathiesen fjármálaráðherra, Jón Sig-
stjóri sömdu um sölu í gær.
og við-
r und-
enning-
ægi fyrir
ytt í
g þar að
17.
di iðn-
verris-
gir að
reyri
ur að
ð því að
eimur
ríkisins;
afmagns-
ru uppi
eða þar
erði
mhaldinu
það komi
ri og að
rkaði,“
i við
005.
sson að
ákvörðun um að breyta Lands-
virkjun í hlutafélag lægi ekki fyr-
ir. „Sú ákvörðun hefur ekki verið
tekin og verður ekki tekin á
næstunni. […] Það hefur verið
tekin sú ákvörðun að Lands-
virkjun verði áfram sameign-
arfélag í ríkiseigu.“
Árni M. Mathiesen fjár-
málaráðherra staðfesti að engar
ákvarðanir hefðu verið teknar
um einkavæðingu Landsvirkjunar
og sagði að engar áætlanir væru
uppi um það. Spurður um sína
stefnu sagði hann: „Ég hef bara
eina stefnu og það er að eins og
staðan er í dag verði [Lands-
virkjun] sameignarfélag og áfram
í eigu ríkisins. Það er hins vegar
ýmislegt sem þarf að gera á
næstu mánuðum og misserum
hvað félagið varðar, en það er
ekki eitt af því að breyta því í
hlutafélag eða selja það ein-
hverjum öðrum. Það er ekki eitt
af því sem við erum að vinna í
eins og sakir standa.“
ki hlutafélag
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
Áhrifaríkasta forvörningegn nauðgunum og kyn-bundnu ofbeldi er aðræða um þessi mál við
drengi jafnt sem karlmenn. Það þarf
að ræða viðhorf þeirra til kvenna og
þarf sú umræða að fara fram á öllum
vígstöðvum, m.a. inni á heimilinu, í
skólum og félagsmiðstöðvum. Þetta
sagði Gísli Hrafn Atlason, fulltrúi
karlahóps Femínistafélagsins, í
framsögu sinni á hádegisfundi sem
Samfélag, félag framhaldsnema við
félagsvísindadeild HÍ, stóð fyrir í
gær undir yfirskriftinni: „Nauðganir
á Íslandi. Hvað getum við gert?“
Gísli minnti á að þrátt fyrir að fréttir
af nauðgunum færu hátt í fjölmiðlum
þessa dagana, væri málið síður en
svo nýtt af nálinni og neyðarástand
vegna nauðgana hefði í reynd ríkt
hérlendis sl. áratugi.
Í framsögu sinni sagðist Eyrún
Jónsdóttir, deildarstjóri hjá Neyðar-
móttöku vegna nauðgana, binda
miklar vonir við að aðgerðaáætlun
ríkisstjórnarinnar gegn kynbundnu
ofbeldi sem kynnt var í síðasta mán-
uði, bæri árangur. Sagði hún lykilat-
riði að farið yrði í fyrirbyggjandi að-
gerðir sem stuðluðu að opinni
umræðu og viðhorfsbreytingu í sam-
félaginu. Gagnrýndi hún það hins
vegar að aðgerðaáætluninni hefði
hvorki fylgt meira fjármagn né auk-
inn mannafli til þess að sinna mála-
flokknum. Fulltrúar allra stjórn-
málaflokkanna sátu í pallborði á
fundinum og var þeirri spurningu
beint til þeirra hvort þeir hygðust
tryggja það fjármagn sem til þyrfti
til að fylgja aðgerðaáætluninni eftir
sem og fjármagn til þess að hægt
væri að gera fleiri rannsóknir á
þessu sviði og svöruðu allir viðstadd-
ir því játandi. Tók Bjarni Benedikts-
son, þingmaður Sjálfstæðisflokks,
fram að það væri ekki sjálfgefið að
ráðuneytin sem ábyrgð bæru á
framkvæmd aðgerðaáætlunarinnar
þyrftu meira fjármagn því ætlast
væri til að þau forgangsröðuðu verk-
efnum sínum og settu þar aðgerða-
áætlunina framarlega.
Húsfyllir var á fundinum og heitar
umræður að pallborði loknu. Meðal
þess sem bar á góma í umræðunum
var hvers vegna núverandi refsi-
rammi í kynferðisbrotum væri ekki
nýttur betur, hvort nógu langt væri
gengið í endurskoðun kynferðis-
brotakafla hegningarlaganna sem
lögð yrði fyrir Alþingi í vetur, hvort
ekki þyrfti að draga betur fram þau
sálrænu áhrif sem nauðgun hefði á
fórnarlambið. Fram kæmi að ekki
væri óalgengt að þolendur kyn-
ferðisofbeldis glímdu við áfallastreit-
uröskun til lengri tíma og var kallað
eftir mun meiri rannsóknum á afleið-
ingum nauðgana.
Umræðan má ekki snúast um
að konur þurfi að passa sig
Kolbrún Halldórsdóttir, þingkona
Vinstri grænna, sagði mikilvægt að
ábyrgðin væri sett þar sem hún ætti
heima, þ.e. hjá gerendum. „Umræð-
an má ekki einskorðast við hvað kon-
ur geti gert til að passa sig,“ sagði
Kolbrún og tók Guðrún Ögmunds-
dóttir, þingkona Samfylkingar, und-
ir þetta. Guðrún gerði kynlífsvæð-
inguna og klámbyltinguna að
umræðuefni og sagði hana hafa mót-
andi áhrif á unga stráka og hug-
myndir þeirra um kynlíf. Sagðist
hún vilja sjá kynfræðslu í skólum
byrja mun fyrr og lagði áherslu á að
ræða þyrfti siðferði kynlífs. Kolbrún
lagði áherslu á að nauðganir væru
birtingarmynd af valdamisrétti
kynjanna, sem birtist á fleirum svið-
um samfélagsins. Sagði hún nauðg-
anir þrífast í samfélagi þar sem mis-
rétti kynjanna væri til staðar; þar
sem sú ranghugmynd þrifist að kon-
ur ættu að vera undirgefnar og eðli-
legt að karlar hefðu meiri völd.
Nauðganir birtingarmynd
valdamisréttis kynjanna
Opin umræða um kynbundið ofbeldi og siðferði kynlífs er líklegust til að stuðla
að viðhorfsbreytingu sem aftur er vænlegasta forvörnin gegn nauðgunum
Morgunblaðið/Ásdís
Kynbundið ofbeldi Nokkrir þátttakenda í umræðunni: Eyrún Jóns-
dóttir, Þóra Arnórsdóttir fundarstjóri, Guðrún Ögmundsdóttir, Dagný
Jónsdóttir, Sigurjón Þórðarson og Kolbrún Halldórsdóttir.
Í HNOTSKURN
» Rúmlega 1.400 þolendurnauðgana hafa leitað til
Neyðarmóttökunnar á ára-
bilinu 1993–2006.
» Fórnarlömbin eru á aldr-inum 10–78 ára, en 67%
þolenda eru yngri en 25 ára.
» 60–70% brotanna eruframin inni á heimilum.
» Árið 2005 fjölgaði fórn-arlömbum sem leituðu til
Neyðarmóttökunnar mest í
aldurshópnum 10–15 ára.
Þekking og reynsla hjúkrunarfræðingaskiptir sköpum fyrir öryggi sjúklinga envinnuumhverfi og mönnun hefur einnigmjög mikið að segja, segir dr. Sean
Clarke, hjúkrunarfræðingur sem starfar við Há-
skólann í Pensylvaníu og verður gestafyrirlestari á
hjúkrunarþingi Félags íslenskra hjúkrunarfræð-
inga sem hefst í dag. „Við veitum mönnun mikla
athygli, en undanfarin fimmtán ár höfum við beint
sjónum í meira mæli að því umhverfi sem hjúkr-
unarfræðingar starfa í.“ Er þá m.a. verið að tala
um stjórnun, teymisvinnu og stuðning.
„Við þurfum því að leggja áherslu á bæði góða
mönnun og einnig rétt vinnuumhverfi til að
tryggja öryggi sjúklinga.“
En hvernig vinnuumhverfi er ákjósanlegast?
Clarke nefnir þrennt; í fyrsta lagi þurfi að tryggja
nægilegan fjölda hjúkrunarfræðinga, stuðning
stjórnenda, t.d. við ákvarðanatökur hjúkrunar-
fræðinga og gott samstarf við aðrar starfsstéttir.
„Við vitum að vinnuumhverfið hefur áhrif á lík-
amlega og andlega heilsu hjúkrunarfræðinga og
það hefur bein áhrif á sjúklinga.“
Íslenskir hjúkrunarfræðingar ánægðir
En hvenær eru hjúkrunarfræðingar orðnir
hættulega fáir? „Það fer eftir mörgum þáttum,“
segir Clarke. „Til að vita hver er ákjósanlegur
fjöldi hjúkrunarfræðinga þarf að hafa á hreinu
hverjar þarfir sjúklingahópsins eru, hversu reynd-
ir og færir hjúkrunarfræðingarnir eru og einnig
hvernig aðstoð þeir hafa frá öðru starfsfólki.“
Rannsókn sem dr. Sigrún Gunnarsdóttir hjúkr-
unarfræðingur vann við London School of Hy-
giene & Tropical Medicine á starfsumhverfi
hjúkrunarfræðinga á Landspítala – háskóla-
sjúkrahúsi, styður rannsóknir sem Clarke vísaði í:
Mikilvægustu áhrifaþættir í starfsumhverfi
hjúkrunarfræðinga séu mönnun, stjórnunarað-
ferðir hjúkrunardeildarstjóra og samskipti við
sjúklinga og samstarfsfólk. En að ákveðnu leyti
eru niðurstöður Sigrúnar frábrugðnar niðurstöð-
um erlendra rannsókna. „Íslenskir hjúkrunar-
fræðingar eru ánægðir í vinnunni og finna lítið fyr-
ir kulnun í starfi, þrátt fyrir að vinnuálagið sé
mjög mikið. Þetta er enn eftir að útskýra til fulls.
En ég komst að því að tilgangur hjúkrunar, að
sinna sjúklingum, hafði mikil áhrif. Þrátt fyrir að
vinna í ömurlegu umhverfi, voru hjúkrunarfræð-
ingar, sem hafa kjarna hjúkrunar að leiðarljósi,
ánægðir í starfi. En til að hlúa að þessu þurfa
hjúkrunarfræðingarnir stuðning stjórnenda, aðal-
lega stuðning sinna hjúkrunardeildarstjóra.“
Hún segir fjölmargar rannsóknir á vinnuum-
hverfi hafa verið gerðar undanfarin ár. „En byggj-
um við ákvarðanir okkar í heilbrigðismálum á
þessum rannsóknum? Svar mitt er nei. Mikið er
rætt um umhverfisáhrif ákvarðana en aldrei er
rætt um áhrif ákvarðana á heilbrigði almennings.
Að mínu mati eigum við langt í land með að til-
einka okkur slíkan hugsunarhátt.“
Dr. Sigurbjörg Sigurgeirsdóttir stjórnsýslu-
fræðingur, sem einnig verður með erindi á hjúkr-
unarþinginu, komst að því í rannsókn sem hún
gerði að hjúkrunarfæðingar hefðu komist til mik-
illa áhrifa í stefnumótun. Sigurbjörg segir stjórn-
völd nú standa frammi fyrir áskorunum sem kalla
á breytta hugsun við skipulag og framkvæmd heil-
brigðisþjónustunnar, þar bíði m.a. stórverkefni á
borð við samhæfingu félagslegrar heimaþjónustu
og heimahjúkrunar fyrir aldraða og langveika enn
þá úrlausnar. Hjúkrunarfræðingar séu þar í
ákveðinni lykilaðstöðu því þeir hafa mjög breiðan
þekkingargrunn og starfa í beinum tengslum við
sjúklinga. Einnig hafi íslenskir hjúkrunarfræðing-
ar langa og almenna reynslu af stjórnun innan
heilbrigðisþjónustu, sem sé einstakt. „Þeir urðu
sjálfstæð fagstétt á sjúkrahúsum á áttunda ára-
tugnum og sú þróun hefur komið hjúkrunarfæð-
ingum til mikill áhrifa í stefnumótun og stjórnun.“
Starfsumhverfi hjúkrunarfræð-
inga hefur bein áhrif á sjúklinga
Morgunblaðið/Ásdís
Hjúkrun Dr. Sean Clarke verður gestafyrirles-
ari á hjúkrunarþingi á Hótel Loftleiðum.
Á hjúkrunarþingi, sem hefst í dag,
verður sjónum beint að mannauði
og hlutverki hjúkrunarfræðinga.
M.a. verða ræddar rannsóknir á
vinnuumhverfi sem eru þarft
hjálpartæki við stefnumótun.
Í HNOTSKURN
»Hjúkrunarþing Félags íslenskrahjúkrunarfræðinga hefst í dag á Hótel
Loftleiðum með skráningu kl. 12. Því lýk-
ur á morgun, föstudag.
»Þingið verður viðameira í ár en veriðhefur þar sem ráðstefna félagsins
verður sameinuð þinginu.
»Á þinginu verður fjallað um mannauðog hlutverk hjúkrunarfræðinga í
stefnumótun í hjúkrunar- og heilbrigð-
isþjónustunni, bæði í fyrirlestrum og í
vinnuhópum.