Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.2007, Blaðsíða 5

samir um að þessi umræða fari fram og segja
aðspurðir að til standi að Portus opni kynning-
arskrifstofu í miðbæ Reykjavíkur, skammt frá
Austurhöfn, þar sem hægt verður að nálgast
upplýsingar um framkvæmdina og starfsem-
ina sem byggingin á að hýsa.
Um starfsemina hefur heldur ekki verið
mikið rætt. Hver á listræn stefna Tónlistar-
hússins til dæmis að vera? Umræðan hefur að-
allega snúist um það hvort í húsinu eigi að vera
aðstaða til óperuflutnings. Niðurstaðan er sú
að svo verður ekki. Tónlistarhúsið er ekki óp-
eruhús.
En hverjar skyldu vera hugmyndir
Ashkenazys og Jaspers Parrotts um listræna
stefnu og starfsemi hússins?
Þórhallur Vilhjálmsson, markaðsstjóri Por-
tus, segir það hafa skipt sköpum fyrir félagið
að hafa fengið Ashkenazy og Parrott til liðs við
sig. Það hafi meðal annars haft mikið að segja í
sigri Portus í samkeppninni um að hljóta verk-
efnið. Tillagan varð í fjórða og síðasta sæti eft-
ir fyrstu umferð samkeppninnar en varð efst í
seinustu umferðinni en þá hafði Þórhallur farið
við fjórða mann suður til Grikklands að ræða
við Ashkenazy um að taka þátt í verkefninu.
„Þetta var mikil svaðilför,“ segir Þórhallur,
„við þurftum að leigja okkur flugvél til þess að
komast á áfangastað á réttum tíma en flugvélin
reyndist hálfgert brak. En Ashkenazy tók okk-
ur vel og mætti með okkur á síðustu kynningu
tillögunnar í Reykjavík stuttu seinna. Það
hafði að mínu mati mikil áhrif.“
Vladimir Ashkenazy kom í fyrsta skipti til
Íslands árið 1962. Það var um jólaleytið og
hann hélt tvenna tónleika. Það var svo tíu ár-
um síðar sem hann vann í fyrsta skipti með
Sinfóníuhljómsveit Íslands. Það var frumraun
hans sem hljómsveitarstjóra. Hann segir að
hljómsveitin hafi verið ágæt.
„Ég hef fylgst með hljómsveitinni allar göt-
ur síðan og finnst hún hafa tekið miklum fram-
förum. Hljómsveitin er orðin góð en flestir Ís-
lendingar hafa hins vegar aldrei heyrt hana
flytja tónlist í góðum tónleikasal. Gæði hljóm-
sveitarinnar eiga eftir að koma betur í ljós í
hinu nýja tónlistarhúsi.“
Ashkenazy byrjaði snemma á níunda ára-
tugnum að tala um nauðsyn þess að hér yrði
reist tónlistarhús. Það var fyrir hans milli-
göngu sem Fílharmóníuhljómsveitin í Lund-
únum hélt styrktartónleika fyrir tónlistarhús í
Reykjavík um miðjan níunda áratuginn en
heiðursgestir voru Karl Bretaprins og Díana
prinsessa.
„Síðan eru liðnir meira en tveir áratugir en
fátt hefur glatt mig jafn mikið og þegar fram-
kvæmdir hófust við Tónlistarhúsið við hafn-
arbakkann í Reykjavík. Ég hef mikla trú á
þessu húsi. Það er fallegt og vel hannað. Og
það er mikill kraftur í aðstandendum verkefn-
isins.“
En það er ekki nóg að framkvæmdirnar
gangi vel, bætir Ashkenazy við. Það skiptir
ekki síður máli hvernig starfsemin verður í
húsinu þegar það er risið.
„Það er mjög mikilvægt að byrjunin verði
góð. Og svo þarf að halda dampi.“
Kjarni íslensks menningarlífs
Um þetta eru þeir Jasper Parrott sammála en
það var að ósk Ashkenazys sem Parrott var
fenginn til samstarfs um undirbúning að list-
rænni starfsemi í húsinu. Parrott er eigandi
umboðsskrifstofunnar HarrisonParrott í
Lundúnum og hefur, að sögn kunnugra, mikil
sambönd í heimi klassískrar tónlistar.
„Það er mjög mikilvægt að dagskráin fyrstu
misserin verði góð og tilkomumikil en það er
líka mikilvægt að skipulag starfseminnar verði
gott og vel undirbúið. Það verður til dæmis að
leggja mikla vinnu í það að velja rétta manninn
í starf stjórnanda hússins.“
Hvaða hugmyndir hefur þú um listræna
stefnu hússins?
„Enn er svolítið snemmt að tala sig út um
listræna stefnu hússins. En við höfum eigi að
síður þegar hafið undirbúning að mjög fjöl-
breytilegri dagskrá fyrir fyrstu misserin eftir
að húsið verður opnað. Hún verður byggð upp í
kringum Sinfóníuhljómsveitina. Það er til
dæmis stefnt að því að flytja allar sinfóníur
Mahlers starfsárið 2010 til 2011 en þá er
hundrað ára ártíð tónskáldsins. Ætlunin er að
byggja á því besta sem íslensk tónlist og ís-
lenskt menningarlíf býður upp á. Og það er
mikilvægt að hafa í huga að við lítum ekki að-
eins á húsið sem tónlistarhús. Það á að vera
flaggskip íslensks sköpunarkrafts. Húsið er til
dæmis ekki hannað fyrir óperusýningar en við
gerum eigi að síður ráð fyrir því að geta boðið
upp á konsertuppfærslur á óperum. Við von-
umst eftir góðu samstarfi við Íslensku óp-
eruna. Að mínu mati ætti líka að halda stórt al-
þjóðlegt skákmót í húsinu skömmu eftir að það
verður tekið í notkun enda mikil skákhefð á Ís-
landi.
En það er líka hugmyndin að fyrstu tvö eða
þrjú árin verði boðið upp á fjölda erlendra
listamanna. Það mun styrkja starfsemi hússins
að hafa alþjóðlegan svip á dagskránni. Eins og
þú heyrðir í gær hefur Berlínarfílharmónían
þegar samþykkt að koma á vormánuðum 2011.
Og líklega koma þrjár til fjórar aðrar hljóm-
sveitir í svipuðum gæðaflokki, þar á meðal ein
af bestu hljómsveitum Bandaríkjanna. Það er
mjög flókið að fá þessar stóru hljómsveitir
hingað og ekki raunhæft að ætla að þær leggi í
ferð yfir hafið bara til þess að koma til Íslands.
Við verðum því að sæta lagi og grípa tækifærið
þegar þær eiga leið um, ef svo má segja. Það er
reyndar verið að vinna að því að Tónlistarhúsið
verði hluti af eins konar tónleikahring sem
skipulagður hefur verið í Skandinavíu. Þar er
Kaupmannahöfn byrjunarreitur en síðan fara
hljómsveitir til annarra norrænna borga. Von-
andi fáum við tvær eða þrjár hljómsveitir út úr
því samstarfi ár hvert. Fílharmóníuhljóm-
sveitin í Lundúnum mun væntanlega einnig
koma en hún var jú eins konar stofnaðili að
Tónlistarhúsinu. Við munum einnig bera ví-
urnar í þekktar kammersveitir og einstaka
listamenn, einleikara og söngvara.“
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Parrott tekur
þátt í því að opna tónlistarhús og hann segir að
reynslan sýni að fyrstu árin séu viðkvæmur
tími, ekki síst þegar auka þurfi aðsókn.
„Á vissum tímapunkti verður aðstandendum
hússins að takast að skapa eftirvæntingu í
samfélaginu. Það verður að skapa ákveðna
spennu í kringum möguleikana sem hið nýja
hús býður upp á, skapa væntingar um aukin
gæði. Og þetta verður ekki gert nema með
mjög markvissri markaðsherferð sem kynnir
Tónlistarhúsið til sögunnar sem kjarna ís-
lensks menningarlífs.
Og síðan verður að halda dampi. Víða er
reynslan sú að í kjölfar sterkrar opnunardag-
skrár húsa sem þessara fylgi tímabil deyfðar.
En ég held að áætlanir okkar eigi að koma í
veg fyrir að það gerist hér.“
Miklir möguleikar í ímynd Íslands
Stjórnandi hússins er enn ekki fundinn en Par-
rott segir að hann þurfi bæði að hafa sterka
listræna sýn og þekkingu á rekstri menning-
arstofnana.
„Og það er satt að segja meira til af slíku
fólki nú en margur heldur. Á síðustu tuttugu
árum eða svo hefur orðið til stétt fólks sem
sérhæfir sig í slíkum rekstri. Spurningin er
hvort eitthvert þeirra verði á lausu. En auðvit-
að er líka möguleiki að finna einhvern sem hef-
ur allar forsendur til þess að læra fagið, ef svo
má segja.“
Það verður hlutverk stjórnanda hússins að
fylgja eftir opnunartímabilinu sem nú er verið
að undirbúa. En hvað telur Parrott að þurfi til
þess að húsið marki sér sérstöðu á alþjóð-
legum markaði. Það er gríðarlegur fjöldi tón-
listar- og ráðstefnuhúsa í heiminum, um 1800 í
Japan einu saman.
„Ég held að það búi miklir möguleikar í
þeirri ímynd sem Ísland hefur nú um stundir í
heiminum. Þetta er ímynd krafts, frumleika og
framandleika. Það þarf að vinna með þessa
ímynd í kynningu á húsinu og líka í dagskrá
þess. Samstarfið við ferðaþjónustuna verður
til dæmis að vera náið.
Ég hef ekki áhyggjur af því að tónlistar-
húsið skapi sér ekki sérstöðu. Sérstaðan er Ís-
land sjálft.
Við vitum hins vegar að í litlu samfélagi eins
og á Íslandi geta umræður um hlutina oft verið
erfiðar. Nálægðin getur skapað togstreitu sem
erfitt er að leysa. Því skiptir gríðarlega miklu
máli að fast verði haldið um stjórnartaumana.
Það þarf að vera mjög sterk forysta fyrir
þessu verkefni. Og það liggur á að mynda
hana. Að öðrum kosti er hætt við að samspilið
sem húsið vill vera í við borgarbúa verði ekki
farsælt.“
Jasper Parrott
„Ég held að það búi
miklir möguleikar í
þeirri ímynd sem
Ísland hefur nú um
stundir í heiminum.
Þetta er ímynd
krafts, frumleika
og framandleika.“
Vladimir Ashke-
nazy „Það er mjög
mikilvægt að byrj-
unin verði góð. Og
svo þarf að halda
dampi.“
Ólafur Elíasson
„Byggingin er stað-
sett á frábærum
stað. Aðkoman eft-
ir Lækjargötunni á
eftir að verða
glæsileg.“
Í HNOTSKURN
»Tónlistar- og ráðstefnuhúsið verður 28.000 fermetrar að stærð.
»Húsið verður 43 metrar á hæð frá götu.
»Byggingarlóðin í heild er alls 6 hektarar en á henni verða, auk Tónlist-ar- og ráðstefnuhúss, hótel, bílastæði, viðskiptamiðstöðin World Trade
Center Reykjavík og Landsbankinn.
»Hótelið verður 400 herbergja og 30 þúsund fermetrar að stærð. Hót-elbyggingin er hönnuð af Henning Larsen Arkitektum.
»Bílastæðahús undir öllu svæðinu verður með 1.600 stæðum.
»Viðskiptamiðstöðin World Trade Center Reykjavík verður 16.000 fer-metrar að stærð. Þar verða skrifstofur, fundarsalir og verslanir. Nýsir
hf. eru eigendur viðskiptamiðstöðvarinnar og hafa umboð frá og samvinnu
við World Trade Center International.
»Kostnaður við byggingu Tónlistar- og ráðstefnuhússins sjálfs verður14 milljarðar en kostnaður við allt svæðið með hóteli, bílastæði, við-
skiptamiðstöðinni og Landsbanka er talinn geta náð um 60 milljörðum.
»Bygging og rekstur Tónlistar- og ráðstefnuhússins er svokölluð einka-framkvæmd samkvæmt samningi milli Portus og Austurhafnar.
»Austurhöfn - TR er fyrirtæki í eigu ríkis og Reykjavíkurborgar. Ís-lenska ríkið á 54% hlut í fyrirtækinu og Reykjavíkurborg 46%.
»Eigandi Tónlistar- og ráðstefnuhúss er Eignarhaldsfélagið Portus enríki og borg greiða árlega ákveðna upphæð samkvæmt samningi til 35
ára.
»Nú er lokið að steypa veggi og gólfplötur á jarðhæð Tónlistar- og ráð-stefnuhúss og byggingin er byrjuð að rísa upp úr grunninum sem er tíu
metra djúpur.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. OKTÓBER 2007 5
Verkfræðingarnir Finnur Torfi Magnússon og Guðmundur
Ingi Þorsteinsson eru verkefnastjórar búnaðar, ferla og
tæknilegra lausna hjá Portus.
„Allar tæknilegar lausnir og búnaður miða að því að út-
búa alla innviði í húsinu þannig að hægt verði að setja upp
flesta mögulega viðburði, hvort sem það eru ráðstefnur,
veislur, klassísk tónlist, popp, leikhús eða ópera,“ segir
Finnur Torfi spurður um tæknilega möguleika hússins.
„Vegna stærðar sviðsins og tæknilegrar getu í tónleika-
salnum, sem rúmar 1.800 gesti, er vel mögulegt að vera
með sviðsmyndir á færanlegu hringsviði og hljómsveit-
argryfjan gerir það að verkum að hægt er að setja upp
söngleiki og óperusýningar („semi-staged“) með betri
hætti en nú er hægt hér á landi,“ bætir Guðmundur Ingi
við.
Guðmundur Ingi heldur áfram: „Tónleikasalurinn verð-
ur í rauðum og hlýjum litum, gólf og sæti dökk sem auð-
veldar uppsetningar. Salurinn er hannaður með fram-
úrskarandi hljómgæði í huga með ómunarrýmum,
hljómskildi og yfirborðsflötum. Að auki verða notuð raf-
stýrð hljóðtjöld (banners/panels) í öllum sölum en með
þeim má breyta ómunartíma salanna samkvæmt þörfum
hvers viðburðar.“
Finnur Torfi lýsir hvernig fullkominn ráðstefnu- og sýn-
ingarbúnaðurinn nýtist einnig til kvikmyndasýninga í öll-
um sölum og að auki er aðstaða til sjónvarpsupptöku í öll-
um rýmum.
Þá bendir Guðmundur Ingi sérstaklega á að lýsing-
armöguleikar eru miklir og allir innviðir bjóða upp á mik-
inn sveigjanleika í allri uppsetningu lýsingar að ógleymdu
hljóðkerfi í öllum sölum með besta fáanlega tæknibúnaði
nútímans.
Finnur Torfi og Guðmundur Ingi vona að húsið muni
vera skrefi framar en sambærileg hús í nágrannalöndum
og opni nýjar dyr í listum, ráðstefnuhaldi og ferðaþjónustu.
Ekki bara tónleikar og ræður