Morgunblaðið - 08.01.2007, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. JANÚAR 2007 13
ERLENT
Su›urlandsbraut 26
Reykjavík
Sími: 510 0000
Brekkustíg 39
Njar›vík
Sími: 420 0000
Mi݇si 7
Egilsstö›um
Sími: 470 0000
Grundargötu 61
Grundarfir›i
Sími: 430 0000
www.besta.is
Hentugir geymslukassar af öllum
stær›um og ger›um sem passa
vel undir jólaskrauti› e›a anna›
dót sem flarf a› geyma.
* Tilbo› gildir til 30. janúar e›a á me›an birg›ir endast.
SETTU ALLT Í
KASSANA
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
STANISLAW Wielgus uppskar
klapp jafnt sem hróp þegar hann til-
kynnti söfnuði sínum í gær að hann
myndi láta af embætti erkibiskups-
ins af Varsjá vegna samvinnu sinnar
við leynilögreglu pólska kommún-
istaflokksins, SB, á yngri árum. Mál-
ið hefur vakið gríðarlega athygli í
Póllandi en það hefur minnt pólsku
þjóðina á hversu stutt er síðan hún
varpaði af sér oki kommúnismans.
Stemningin í dómkirkjunni í
Varsjá var sögð einkar dramatísk.
Wielgus varð mjög hrærður þegar
tugir stuðningsmanna hans hrópuðu:
„Vertu með okkur“ í nokkrar mín-
útur og varir hans titruðu þegar for-
veri hans, kardínálinn Jozef Glemp,
flutti varnarræðu fyrir hann, þvert á
þá niðurstöðu dómstóls götunnar að
hann gæti ekki gegnt embættinu.
„Hann var dæmdur og fundinn
sekur án lögfræðinga eða vitna,“
sagði Glemp, sem gagnrýndi komm-
únista opinberlega árum saman.
„Þetta var ekki réttlátur dómur.“
Benedikt XVI. páfi samþykkti af-
sögn Wielgus, sem átti formlega að
hefja embættistíð sína í gær, og bað
Glemp um að taka stöðu hans þar til
eftirmaður hefði verið fundinn.
Federico Lombardi, talsmaður
Vatíkansins, tók upp hanskann fyrir
Wielgus í gær er hann sakaði fyrrum
andstæðinga kaþólsku kirkjunnar,
úr röðum fyrrum kommúnista, um
að hafa lekið upplýsingum um fortíð
hans til pólskra fjölmiðla, í hefndar-
skyni fyrir þátt kirkjunnar í falli
kommúnismans. Lombardi lagði þó
áherslu á að fortíð Wielgus hefði gert
honum erfitt að gegna stöðu erki-
biskups enda fundu kenningasmiðir
kommúnista trúnni ekki stað í sælu-
ríki áætlunarbúskapsins.
Á mála hjá SB í tvo áratugi
Ásakanirnar á hendur Wielgus
voru fyrst settar fram í grein í pólska
dagblaðinu Gazeta Polska, sem þyk-
ir til hægri, í desember. Það birti svo
á vefsíðu sinni á fimmtudag 68 blað-
síðna skýrslu um fortíð hans, sem
samin var af sérstakri stofnun, IPN,
sem sett var á laggirnar árið 1998 til
að ákæra fyrir glæpi nasista og
kommúnista í Póllandi.
Þar kemur fram að leynilögreglan
réð Wielgus til starfa árið 1967 þeg-
ar hann var 28 ára heimspekinemi,
samvinna sem átti eftir að vara í um
tvo áratugi. Wielgus viðurkenndi svo
á föstudag, rétt áður en hann var
settur í embættið, að hann hefði
starfað fyrir SB en ekki sem upp-
ljóstrari með mikilvægt hlutverk.
Samstarfið við SB var ekkert eins-
dæmi, hún hafði á sínum snærum
þéttriðið net útsendara sem héldu
uppi stöðugu eftirliti með borgurun-
um. Þeir urðu stöðugt fjölmennari á
árunum eftir stofnun SB við lok síð-
ari heimsstyrjaldarinnar, 1945, og
urðu táknrænir fyrir hið andlýðræð-
islega stjórnarfar í landinu.
Málið hefur eins og fyrr segir vak-
ið mikla athygli og bendir ný könnun
til, að tveir af hverjum þremur Pól-
verjum hafi viljað sjá Wielgus víkja
úr stóli erkibiskupsins.
Staða kaþólsku kirkjunnar í
pólsku þjóðlífi er talin geysilega
sterk en hún hefur á síðustu árum
unnið að rannsókn á því hverjir fjöl-
margra liðsmanna hennar voru sam-
verkamenn kommúnista, í heima-
landi Jóhannesar Páls II. páfa.
Erkibiskupinn af Varsjá
segir af sér vegna þrýstings
Vatíkanið sakar fyrrum kommúnista um hefndaraðgerðir vegna þáttar í falli þeirra
Reuters
Örlagastund Erkibiskupinn Stanislaw Wielgus mætir til messu í Varsjá í
gær, skömmu áður en hann tilkynnti um að hann myndi láta af embætti.
Í HNOTSKURN
»Wielgus starfaði sem pró-fessor við heimspekideild
þegar honum bauðst að vera
erkibiskup í Varsjá.
»Yfir 90% Pólverja tilheyrakaþólsku kirkjunni sem
gegndi mikilvægu hlutverki í
falli kommúnismans.
»Benedikt XVI. páfi skipaðihann erkibiskup 6. janúar.
Í GAMANMYNDINNI „Coming to
America“ leikur James Earl Jones
konung Afríkuríkis sem hreiðrar
um sig ásamt fjölmennu fylgdarliði
í New York við geysimikinn íburð í
leit að syni sínum prinsinum sem
býr við heldur ókonunglegar að-
stæður í fátækrahverfinu Queens
honum til mikillar hrellingar.
Stundum hermir lífið eftir sjón-
varpinu, því að breska blaðið Times
hefur komist að því, að forseti Kon-
gós skildi eftir sig rúmlega 28 millj-
óna króna hótelreikning í heimsókn
til Stóra eplisins fyrir skömmu.
Forsetinn, sem heitir Denis
Sassou-Nguesso, er jafnframt for-
maður Afríkusambandsins, en hann
verður seint sakaður um að gera
illa við aðstoðarmenn sína. Hóp-
urinn svamlaði þannig um í Cristal-
kampavíni á Waldorf Astoria-
hótelinu, því sama og Jones hafði
aðsetur á í myndinni forðum, og
skrifaði himinháan reikninginn á
starfshóp Kongós hjá Sameinuðu
þjóðunum.
Dýrari en fjárhagsaðstoðin
Um tvö skipti var að ræða, í því
seinna var með honum í för fjöl-
mennur hópur, þar með talið fjöl-
skylda hans, sem eyddi umtalsvert
meira í hótelgistinguna og herberg-
isþjónustuna en sem nam fjárhags-
aðstoð Breta til Kongós á liðnu ári.
Uppljóstrunin hefur sem vænta
má vakið mikla reiði og sú spurning
verið borin upp hvernig forseti
lands, þar sem meirihluti íbúa hef-
ur hvorki aðgang að rafmagni né
drykkjarvatni, getur leyft sér og
sínum slíkt óhófslíferni.
Leiðtogi
Kongós lifir
greifalífi
London. AFP. | Ísraelsstjórn hefur gert
áætlun um hvernig megi eyðileggja
úranauðgunaráætlun Írana í einu vet-
fangi með kjarnorkuárás, að því er
haldið var fram í breska blaðinu The
Sunday Times í gær. Hafði blaðið eft-
ir heimildarmönnum úr Ísraelsher, að
tvær deildir flughersins ynnu nú að
þjálfun í notkun kjarnorkusprengna
sem gætu lagt neðanjarðarbyrgi Ír-
ana í rúst og þannig komið í veg fyrir
að þeir smíði kjarnavopn.
Mark Regev, talsmaður ísraelska
utanríkisráðuneytisins, vísaði þessu á
bug og sagði fréttina ranga.
Írönsk stjórnvöld sáu hins vegar
ástæðu til að svara þessum orðrómi,
með þeim orðum að árás á landið yrði
svarað af fullri hörku.
Að sögn The Sunday Times, sem
fyrst skýrði frá kjarnorkuvopnum
Ísraels árið 1986, gerir áætlunin ráð
fyrir að leysigeislastýrðum sprengj-
um yrði varpað á mannvirkin til að
mynda eins konar „göng“, áður en
litlum kjarnorkusprengjum yrði stýrt
á áfangastað.
„Um leið og græna ljósið hefur ver-
ið gefið verður þetta ein aðgerð, í
einni árás sem leggur írönsku kjarn-
orkuáætlunina í rúst,“ hefur Times
eftir einum viðmælanda sínum.
Aðeins nokkrar vikur eru liðnar frá
því Ehud Olmert, forsætisráðherra
Ísraels, virtist missa út úr sér að
stjórn sín hefði yfir kjarnavopnum að
ráða en hún hefur þrýst á um harðar
aðgerðir gegn tilraunum Írana með
úranauðgun.
Barak boðar framboð í maí
Ehud Barak, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Ísraels, skýrði frá því í gær
að hann hygðist bjóða sig fram til
embættis formanns Verkamanna-
flokksins í maí og þannig gera tilraun
til að fella núverandi formann, Amir
Peretz varnarmálaráðherra, sem nýt-
ur sífellt minna trausts og vinsælda.
Þess má geta að aðeins nokkrir
mánuðir eru síðan Barak sagði að-
spurður í viðtali við Morgunblaðið,
um möguleika á endurkomu í ísraelsk
stjórnmál, að hann yrði jafn gamall og
Shimon Peres, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, árið 2025.
Ísraelar vísa á bug
orðrómi um kjarn-
orkuárás á Íran
TALSMENN íraskra stjórnvalda
staðfestu í gær, að ekki yrði hætt við
fyrirhugaðar aftökur á tveimur sam-
verkamönnum Saddams Husseins,
fyrrverandi forseta, þrátt fyrir mik-
inn þrýsting þar um. Verða þær lík-
lega framkvæmdar í þessari viku.
Nýr framkvæmdastjóri Samein-
uðu þjóðanna, Ban Ki-moon, hefur
hvatt til að hætt verði við þær en
íraska stjórnin ætlar ekki að gefa sig
heldur framfylgja dauðadómnum yf-
ir mönnunum.
Aftakan á Saddam hefur eins og
kunnugt er verið fordæmd af mörg-
um leiðtogum og í gær bættist Gord-
on Brown, fjármálaráðherra Bret-
lands og líklegur arftaki Tonys
Blairs forsætisráðherra, í þann fjöl-
menna hóp þegar hann sagði hana
hafa verið mistök af hálfu Íraka.
Ekkert hefur heyrst frá Blair
vegna málsins en í gær virtist ætla
að verða breyting þar á, þegar
bandaríska sjónvarpsfréttastöðin
CNN hafði eftir skrifstofu forsætis-
ráðherrans, að hann myndi gagn-
rýna aftökurnar í ræðu á næstunni.
Ekki hætt við aftökurnar