Morgunblaðið - 10.01.2007, Síða 21

Líkinguna við rauða oggræna pennann segirhann liggja beint við.Hver man ekki eftir
rauðu villumerkingunum á stílum
eða prófum sem komu frá kenn-
aranum? „Það virðist vera sterkt í
menningu Norðurlandaþjóða að
benda á það sem miður fer í staðinn
fyrir að byggja upp. Þetta kalla ég
rauða og græna pennann og hvet
fólk til að halda oftar á lofti þeim
græna,“ segir Jørn.
Jørn hefur sinnt fræðslustörfum
alla sína starfsævi og hefur komið
víða við eftir að hann lauk kennara-
prófi fyrir meira en fjörtíu árum.
Hann hefur byggt kenningar sínar
um að fólk læri best þegar það upp-
lifir og fær jákvæða uppörvun, á
reynslu sinni af kennslu í Afríku og
Asíu og á öllum stigum danska
skólakerfisins.
Það er ekki bara í skólakerfinu
sem rauði penninn er ráðandi, held-
ur almennt í samfélaginu, að mati
Jørns. Pennalíkinguna má heimfæra
á almenna lífssýn, manneskjusýn,
foreldrahlutverkið og samskipti á
öllum stigum. „Hvernig setja fjöl-
miðlar veruleikann fram? Ég horfði
á veðurfréttir um daginn, nýkominn
heim úr hitanum í Afríku og langaði
virkilega í rigningu og rok. Þulurinn
var afar neikvæður og gaf áhorf-
endum til kynna að rigningin og
rokið sem var á leiðinni væri ekki
æskilegt. En það var það fyrir mig
og örugglega hafa einhverjir fleiri
viljað taka úrkomunni fagnandi en
ekki með fyrirfram gefnu gild-
ismati,“ segir Jørn sem finnst of
mikið af neikvæðum fréttum í fjöl-
miðlum.
Græni penninn
í barnauppeldinu
Varðandi foreldrahlutverkið segir
Jørn að barnauppeldi sé stöðugt
verkefni. Þar fari betur á því að
græni penninn sé ráðandi, að for-
eldrar bendi á það sem börnin gera
vel og ýti þar með undir slíka hegð-
un í staðinn fyrir að leita að hinu
neikvæða og hamra á því með rauða
pennanum. „Allir foreldrar geta
orðið góðir foreldrar. Gagnrýni þarf
að vera uppbyggjandi og rauði
penninn þarf að falla í skuggann af
græna pennanum.“
Jørn segir ennfremur að börn hafi
þörf fyrir að finna að þau hafi þýð-
ingu. Innantómt hrós skili ekki
sama árangri. „Þess vegna er gam-
an að hrósa börnum með því að
Með græna pennann á lofti
Ljósmynd/ Steingerður Ólafsdóttir
Góð ráð „Allir foreldrar geta orðið góðir foreldrar. Gagnrýni þarf að vera uppbyggjandi og rauði penninn þarf að
falla í skuggann af græna pennanum.“, segir Jørn Eskildsen, sem hvetur fólk til að gefa börnum sínum meiri tíma.
Jørn Eskildsen hefur já-
kvæða sýn á lífið og með
líkingamáli hans sjálfs
má segja að hann haldi á
lofti græna pennanum í
staðinn fyrir þann rauða.
Steingerður Ólafsdóttir
spjallaði við þennan lífs-
glaða hálfsjötuga Dana.
menntun
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. JANÚAR 2007 21
Er miki› álag
í vinnunni?
LGG+ er
fyrirbyggjandi vörn!
Oft koma fyrstu einkenni
streitu fram sem stöðug
þreyta og óþægindi í
maganum og ónæmis-
kerfið starfar af minni
krafti en áður. Rannsóknir
sýna að LGG+ vinnur gegn
þessum neikvæðu
áhrifum og dagleg neysla
þess tryggir fulla virkni.
ÁRMÚLA 11 | Sími 568-1500 | Lónsbakka | Sími 461-1070 | www.thor.is
Hitablásarar
Hinir einu sönnu
hitablásarar
Associated Press
Fíkn Þegar hætta á að reykja er tekist á við vana og líkamlegan ávana.
alfarið að reykja á heimilinu eða í
bílnum. Með því að takmarka svæðin
sem þú mátt reykja á, munu reyking-
arnar minnka og það verður þau auð-
veldara fyrir þig að hætta. Þú ættir
líka að þiggja allan þann stuðning
sem þú getur fengið.
Þú getur hringt í reyksímann
800 6030 og fengið þar ráðgjöf, stuðn-
ing og eftirfylgd. Þú getur líka skráð
þig á námskeið eða haft samband við
þinn lækni eða hjúkrunarfræðing. Þú
getur farið á netið og skoðað fræðslu-
efni eða lesið góða fræðslubæklinga.
Þiggðu líka stuðning frá þínum nán-
ustu. Þú þarft líka að vita af því að
það eru til hjálparlyf, s.s. nikótínlyf
eða önnur lyf. Þú verður sjálf/sjálfur
að gera upp við þig hvort þú vilt nota
Það er lífsstílsbreyting að hættaað reykja og stór ákvörðun aðtaka stjórnina í sínar hendur.
Gerðu þér grein fyrir að þetta er að
miklu leyti spurning umhugarfar. Þú
verður að byggja upp það hugarfar
með sjálfum/sjálfri þér að þér muni
takast þetta. Stappaðu í þig stálinu
og segðu við sjálfa/n þig: Ég veit að
ég get þetta. Því það sem skiptir
mestu máli í þessu sambandi er trúin
á eigin getu. Ef þú hefur reynt áður
að hætta en ekki tekist, þarftu að líta
á þá reynslu á jákvæðan hátt. Hvern-
ig get ég lært af henni? Hvað get ég
gert öðruvísi núna? Gerðu þér grein
fyrir af hverju þig langar að hætta að
reykja. Skrifaðu ástæðurnar niður á
blað og hengdu blaðið upp á áberandi
stað, þér til áminningar. Þetta hjálp-
ar þér að halda þér við efnið.
Að dreifa huganum
Þegar fólk hættir að reykja eða
nota tóbak er það að takast á við
tvennt, annars vegar vanann og hins
vegar líkamlegan ávana. Hugurinn
tengir ákveðnar athafnir eða aðstæð-
ur við reykingar og þessar tengingar
þarf að rjúfa. Og það getur þú gert, ef
þú ert meðvitaður/meðvituð um það.
Ákveddu daginn sem þú ætlar að
hætta. Eftir þann dag eru reykingar
ekki hluti af lífi þínu. Undirbúðu þig
vel, æfðu þig í að vera reyklaus. Í
hvert skipti sem þú ætlar að fá þér
sígarettu eða tóbak, prófaðu að gera
eitthvað annað, t.d. fáðu þér vatns-
glas eða sykurlaust tyggjó, hafðu
eitthvað fyrir stafni, farðu út að
labba, í heita sturtu eða bara eitthvað
sem dreifir huganum í bili. Finndu
hvað virkar fyrir þig.
Búðu til reyklaus svæði, t.d. hættu
slík lyf eða ekki. Þú verður að hafa
samband við lækninn þinn ef þú hef-
ur hug á að nota nikótínlausu lyfin en
upplýsingar um nikótínlyf getur þú
fengið í apótekinu eða hjá reyk-
símanum.
Fráhvarfseinkennin
Það er einstaklingsbundið hvort
fólk finni fyrir fráhvarfseinkennum.
Gott er að þekkja einföld ráð við
þeim, s.s. hreyfingu, sem eykur
brennslu og örvar þarmahreyfingar,
vinnur á streitu og bætir svefn.
Mundu eftir að drekka vel af vatni og
borða reglulega, hollan og góðan mat.
Mundu bara að þetta mun allt ganga
yfir. Það er staðreynd. Líkaminn þarf
bara að venjast tóbaksleysinu. Þú
gætir t.d. hugsað um þetta eins og
slæma flensu sem gengur yfir.
Ég ætla að hætta að leyfa
tóbakinu að stjórna lífi mínu
hollráð um heilsuna | lýðheilsustöð
Ef einhverjar spurningar vakna
eða ef þú vilt fá frekari stuðning
og ráðgjöf þá er þér velkomið að
hafa samband við ráðgjafa hjá
reyksímanum – 8006030
Guðrún Árný Guðmundsdóttir er
hjúkrunarfræðingur og ráðgjafi reyk-
símans Ráðgjöf í reykbindindi.
segja þeim hvaða
þýðingu það hefur fyrir
mann sjálfan þegar þau gera eitt-
hvað vel. Eins og til dæmis: „Mikið
er gaman að heyra þig spila á píanó-
ið, ég kemst í gott skap.““
Aðspurður segir Jørn að tíma-
skortur sé að hans mati ástæðan
fyrir því að rauði penninn er svo
áberandi í samskiptum. Foreldrar
reyni hugsanlega að bæta fyrir lít-
inn tíma með börnunum með því að
benda á eitthvað sem betur megi
fara til að finnast þeir sinna for-
eldrahlutverkinu og gera eitthvað
gagn. „Mitt ráð er að reyna að
hlusta á börnin á þeirra forsendum
og gefa okkur tíma. Við sendum
ákveðin skilaboð þegar við tökum til
dæmis tölvuna fram fyrir börnin:
„Ekki trufla mig, það sem ég er að
gera núna er mikilvægara en þú.““
Að gefa sér tíma segir Jørn mik-
ilvægt í öllum samskiptum. „Það
stoðar ekki að verða vonsvikin yfir
því að ná ekki að gera allt. Við þurf-
um til dæmis að gefa kurteisisfrasa
eins og „Hvernig hefurðu það“
merkingu og tíma og svara: „Gott
þú spurðir, eigum við að fá okkur
kaffi?“ Þetta er hluti af þeirri lífssýn
sem líkja má við græna pennann en
lífssýn rauða pennans er þá sú sem
einkennist af því að vera önnum kaf-
inn og að flýta sér. Að mati Jørns
getur lífssýn græna pennans hjá
einstaklingum skapað heildaráhrif
hjá hópnum sterkari en samanlögð
áhrif hinna einstöku þátta.