Morgunblaðið - 04.10.2008, Side 14

14 LAUGARDAGUR 4. OKTÓBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
ALÞINGI
Eftir Höllu Gunnarsdóttur
halla@mbl.is
HELDUR dauft var yfir fyrstu umræðu um fjár-
lagafrumvarpið á Alþingi í gær og mun færri tóku
til máls en búist var við. Forseti Alþingis hafði til-
kynnt að fundur gæti staðið fram eftir kvöldi en
umræðunum lauk klukkan 17.
VG og Frjálslyndi flokkurinn vildu reyndar helst
að þeim yrði alfarið slegið á frest þar sem forsendur
frumvarpsins væru brostnar og „út í hött“ að ræða
málið undir þeim kringumstæðum. Hinir flokkarnir
lögðu hins vegar áherslu á að frumvarpið væri rætt
og því vísað áfram til fjárlaganefndar.
Raunar má segja að efnahagsástandið hafi verið
fyrirferðameira í ræðum þingmanna en efni frum-
varpsins. Stjórnarandstöðuþingmenn gerðu at-
hugasemd við málsgrein í upphafi frumvarpsins þar
sem segir: „Eftir eitt mesta hagvaxtarskeið um
langt árabil er hagkerfið tekið að færast nær jafn-
vægi á ný.“ Steingrímur J. Sigfússon, formaður VG,
kallaði þetta roknabrandara og Bjarni Harðarson,
þingmaður Framsóknar, sagði orðalagið út í hött.
„Það er ekki afsökun fyrir því að þetta skuli svona
orðað að frumvarpið hafi verið samið fyrir nokkr-
um vikum síðan vegna þess að sá ólgusjór sem hér
ríkir, hann hefur verið okkur alveg ljós um nokk-
urra missera skeið,“ sagði Bjarni og bætti við að
ekki væri haft rétt við þegar sagt væri að kreppan
kæmi öllum að óvörum.
Þýðir ekki að kenna útlendingum um
Árni M. Mathiesen, fjármálaráðherra, áréttaði að
Ísland væri nú inni í miðri alþjóðlegri fjár-
málakreppu. „Og þó að við getum rifist um það að
þetta og hitt hefði getað verið öðruvísi hjá okkur á
fyrri misserum eða fyrri árum þá er það staðreynd
hjá okkur að langsamlega mestur hluti af þeim
vanda sem við stöndum frammi fyrir í dag er af or-
sökum hinnar alþjóðlegu fjármálakreppu,“ sagði
Árni.
Jón Bjarnason, þingmaður VG, var hins vegar
ekki hrifinn af þessum orðum og þótti ráðamenn
stinga höfðinu í sandinn. „Það skiptir núna gríð-
arlegu máli að við viðurkennum mistökin. Það þýðir
ekkert að segja við unga fólkið sem er að missa hús-
in sín núna, eða stendur frammi fyrir því, að þetta
sé allt útlendingum að kenna,“ sagði Jón.
Dauflegar um-
ræður á þingi
VG og Frjálslyndir vildu fresta umræðum um fjárlaga-
frumvarpið þar sem forsendur þess væru brostnar
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Talað í símann Ráðherrar og þingmenn tala mikið í símann þessa dagana enda ástandið í efnahagsmálum
þannig að margir vilja við þá ræða. Þá koma símaherbergin í Alþingishúsinu að góðu gagni.
ÞINGBRÉF
Eftir Höllu Gunnarsdóttur
halla@mbl.is
Alþingi var sett að nýju í vikunni ískugga dramatískra efnahagsmála.Stemmningin hefur verið eftir þvíog mikill órói í loftinu. Eins og öll-
um fyndist þeir vera að missa af einhverju.
Margvíslegar sögur fóru eins og eldur í sinu
um fjölmiðlaheiminn á fimmtudag og föstu-
dag. Sumar verða til eins og hverjar aðrar
kjaftasögur en öðrum er hreinlega komið af
stað af þeim sem hagsmuna eiga að gæta.
Aldrei er mikilvægara fyrir fjölmiðla að
hlaupa ekki á eftir sögum sem kannski enginn
fótur er fyrir.
En það eru ekki eingöngu íslenskir fjöl-
miðlar sem fylgjast með því sem fram fer á
Alþingi. Erlendir fjölmiðlamenn hafa verið á
vappi um húsið og bæði Norska ríkisútvarpið
og BBC fylgdust með umræðum um stefnu-
ræðu forsætisráðherra á fimmtudag. Ísland er
í heimspressunni.
Stefnuleysi og sökudólgsleit
Ræðunnar var beðið með mikilli eftirvænt-
ingu. Smáskilaboðasendingar gengu milli
fólks þar sem hvatt var til þess að fjölmenni
yrði á þingpöllum og ráðaleysi forsætisráð-
herra mótmælt. Fáir mættu en sennilega hafa
fleiri fylgst með heima í stofu en oft áður.
Venjan er að talsmenn þingflokka fái ræðu
forsætisráðherra til yfirlestrar með ákveðnum
fyrirvara þannig að þeir geti í sínum ræðum
brugðist við því sem þar kemur fram. Stuttu
áður en fundur var settur á fimmtudag spurð-
ist út að ræðan yrði endurrituð og vakti það
enn meiri væntingar um innihaldið. En lítið
var um yfirlýsingar og stjórnarandstæðingar
átöldu ráðamenn fyrir stefnuleysi.
Staða ríkisstjórnarinnar er ekki öfundsverð.
Hvað er hægt að gera? Í það minnsta væri
varla ráðlagt að gefa út innantómar yfirlýs-
ingar um að allt verði í góðu lagi á morgun. Af
því hafa ráðherrar ekki góða reynslu.
Stjórnarliðar skamma stjórnarandstöðuna
fyrir að leita bara að sökudólginum en leggja
ekki til neinar lausnir. Við þessar aðstæður
væri mjög undarlegt að líta ekki til baka og
reyna að skilja hvað fór úrskeiðis. Alþjóðleg
fjármálakreppa hefur mikil áhrif en hún segir
aðeins hálfa söguna og eins og stjórnarand-
stæðingar benda á þá verða ráðherrar að
horfast í augu við það.
Ekki margir „Mozartar“
Stjórnarandstaðan kallar eftir samráði og
Steingrímur J. Sigfússon stakk upp á því í
umræðunum að verkalýðshreyfingin, stjórn-
málaleiðtogar, forystumenn í fjármálalífi og
atvinnurekendur yrðu lokuð inni þar til sam-
komulagi verður náð um hvernig vinna skuli
út úr þessum vanda. Líklega væri það skyn-
samleg leið. Fjölmiðlar eru ekki góður vett-
vangur til að ræða mögulegar lausnir og það
er erfitt fyrir landsmenn að hlýða á mis-
hræðilegar lýsingar á því sem framundan er. Í
litlu samfélagi eins og á Íslandi eru heldur
ekki margir „Mozartar“. Nýta þarf alla fag-
þekkingu sem til er í leit að lausn á vandanum.
Það er komið nóg af leynifundum.
Sögufölsunin um litlu þjóðina sem braust
upp á sitt einsdæmi úr fátækt til bjargálna
dugar skammt í að vinna á þessum erf-
iðleikum. Og er satt að segja vandræðaleg;
hvort sem hún er sett fram af forseta eða for-
sætisráðherra.
Davíð aftur í kastljósið
Og nú er gamli landsfaðirinn kominn fram á
sjónarsviðið. Davíð Oddsson sat við stýrið eft-
ir kaupin á Glitni. Líklega kemur það fæstum
af minni kynslóð á óvart – kynslóðinni sem las
um óðaverðbólgu í kennslubókum og hélt
kannski í barnslegri einfeldni sinni að svona
yrði þetta aldrei aftur. Það reyndist ekki satt.
Þetta er kynslóðin sem ólst upp við nær-
veru Davíðs Oddssonar; sumum til gleði, öðr-
um til ama. Ég var eins árs gömul þegar hann
varð borgarstjóri Reykjavíkur. Hann var allt-
af í Áramótaskaupinu. Ætli hann verði ekki í
Skaupinu í ár?
Hvernig verður Áramótaskaupið?
ÞETTA HELST...
Blikkandi
gemsar
Klukkan 10:30 í gærmorgun, þegar
þingfundur átti að hefjast, var ekki
hræða í þingsal. Á fjölmiðlapall-
inum stóðu þrír blaðamenn og
horfðu niður í tóman salinn. Fyrsti
þingmaður sem gekk inn var undr-
andi á svip en smám saman fjölgaði
í hópnum og allt færðist nær því
sem venjulegt er.
Ráðherrar komu hlaupandi beint af
ríkisstjórnarfundi, forseti hringdi inn
og umræða um fjárlagafrumvarpið
hófst.
Stemmningin í þinghúsinu var sér-
stök. Gsm-símar blikkuðu á flestum
borðum og víða var fólk að tala í
símann. Það var eins og stórtíðinda
væri að vænta.
Þegar leið á daginn færðist hins
vegar ró yfir og viðstöddum þing-
mönnum fækkaði mjög eftir því sem
umræðan lengdist.
Efnahagsráð
Þingmenn Framsóknar hafa lagt
fram þingsályktunartillögu um að
komið verði á fót samvinnu- og
efnahagsráði sem eigi að leita leiða
til að styrkja atvinnulífið og efnahag
þjóðarinnar til frambúðar. Lagt er til
að í ráðinu sitji forystumenn allra
þingflokka auk fulltrúa atvinnulífs,
launþega, sveitarfélaga, fjármálafyr-
irtækja og Bændasamtaka Íslands.
Efnahagsstofnun
Sérstakri efnahagsstofnun verður
komið á fót ef frumvarp sem þing-
flokkur VG hefur lagt fram verður að
lögum. Henni er ætlað að starfa á
vegum Alþingis og m.a. að semja
þjóðhagsspár og sinna hagrann-
sóknum.
Vinstri græn leggja einnig til að
Íbúðalánasjóði verði gert kleift að
veita þeim einstaklingum fyrir-
greiðslu sem hafa að hluta eða öllu
leyti fjármagnað íbúðakaup sín með
lánum frá viðskiptabönkunum.
Þorskafli
verði aukinn
Þrír þingmanna Frjálslynda flokks-
ins hafa lagt fram þingsályktunar-
tillögu um að leyfilegur þorskafli
verði aukinn um 90 þúsund tonn á
fiskveiðiárinu 2008-2009. „Nú hag-
ar svo til í þjóðmálum að höfuð-
nauðsyn er að auka tekjur og at-
vinnu í landinu.
Útflutningsverðmæti þess þorsk-
afla sem hér er lagður til gæti verið
um 40–50 milljarðar kr. í nýjum
tekjum fyrir þjóðina,“ segir í tillög-
unni.
Dagskrá
þingsins
Næsti þingfundur er á þriðjudag kl.
13:30. Mánudagur er nýttur til
þingflokksfunda.
„Eins og kom svo
rækilega fram í
ræðu hæstvirts
ráðherra hér áð-
an er þetta frum-
varp að öllum
grunnforsendum
orðið úrelt og
talnaleg meðferð
á því eða um-
ræða hér á Alþingi er því líka út í
hött.“
Rugl að ræða úrelt mál
Jón Bjarnason.
„Fjárlaga-
frumvarpið sem
hér er lagt fram
er sögulega mjög
merkileg heim-
ild, því það er
heimild um þá af-
neitun sem við í
stjórnarandstöð-
unni höfum glímt
við.“
Heimild um afneitun
Bjarni Harðarson.
„Það er engum
blöðum um það
að fletta að á öðr-
um og þriðja árs-
fjórðungi þessa
árs hafa stýri-
vextir Seðla-
bankans haft
áhrif. [...] Og
meðan þeir eru
svo háir munu þeir draga úr um-
svifum atvinnulífsins. En það er
hlutverk Seðlabankans að ákveða
hverjir þeir eru og hvenær þeir eru
lækkaðir.“
Vextir minnka umsvif
Árni M. Mathiesen.
„Það sem við
stöndum frammi
fyrir í dag – og
gerir það að
verkum að um-
ræða um fjár-
lagafrumvarp
verður ómark-
viss – er að við
vitum ekki með
hvaða hætti og hvernig gjaldmiðill-
inn sveiflast. Það höfum við í raun
aldrei vitað síðan hann var settur á
flot árið 2001.“
Gjaldmiðill á floti
Jón Magnússon.
„Hér hafa menn
kannski ekki tal-
að mjög lausna-
miðað í um-
ræðunni heldur
meira kannski
verið að lýsa
ástandinu eins og
það er, farið hér í
söguskoðun og
velt fyrir sér
hver eigi sök á vanda.“
Engar lausnir ræddar
Gunnar
Svavarsson.