Morgunblaðið - 30.10.2008, Qupperneq 17

Fréttir 17INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBER 2008
HAGFRÆÐIDEILD
HÁSKÓLA ÍSLANDS
www.hag.hi.is
Hagfræðideild HÍ – Málstofa í efnahagsmálum
Föstudaginn 31. október, kl. 12:00-13:30
Háskólatorg HT 102
Fjármálakreppan í útlöndum: orsakir,
staða mála og líkleg framtíðarþróun
Jón Daníelsson, London School of Economics
Sú fjármálakreppa sem nú geisar í heiminum er sú versta síðan
heimskreppan mikla skall á árið 1929. Á undanförnum árum
hefur fjármálaheimurinn orðið sífellt flóknari og ógagnsærri og
þetta hefur átt sinn þátt í því að búa til mestu eignaverðbólu
sögunnar sem nú er að springa. Hingað til hafa hremmingarnar
átt sér stað innan fjármálageirans sjálfs en upp á síðkastið hefur
hagvöxtur og atvinnustig einnig orðið fyrir áhrifum. Sem betur
fer er bæði vilji og þekking fyrir hendi til þess að endurtaka
ekki þau mistök sem gerð voru í heimskreppunni miklu. Ísland varð illa fyrir barðinu á þessari
heimskreppu, meðal annars vegna þess að stjórnvöld tóku ekki þær ákvarðanir sem teknar
voru erlendis.
Allir velkomnir. Aðgangur ókeypis.
GREIN Jóns Steinar Gunnlaugs-
sonar, sem ríkissaksóknari byggir
kröfu sína um að hann víki sæti á,
birtist í Lögréttu, 2. hefti 2008. Yf-
irskrift hennar er „Mál af þessu
tagi“ og í henni svarar Jón Steinar
grein sem Eiríkur Tómasson skrif-
aði í afmælishefti Úlfljóts sem kom
út árið 2007.
Í greininni segir Jón Steinar
m.a. að hann hafi tilfinningu fyrir
því að verulega hafi verið slakað á
kröfum um sönnunarfærslu í kyn-
ferðisbrotamálum. Í einstökum
málum láti nærri að sönnunarbyrði
hafi verið snúið á haus og mönnum
gert að sanna sakleysi sitt. Í loka-
orðum greinarinnar segir orðrétt:
„Kynferðisbrot eru mjög alvar-
leg afbrot. Þau eru sérstaklega
svívirðileg, þegar þau beinast
gegn börnum, svo ekki sé talað um
þau tilvik að ætlaður brotamaður
misnotar barn sem býr hjá honum
og hann á jafnvel að annast. Sönn-
unarstaða er oft erfið í málum af
þessu tagi. Þessar kringumstæður
mega samt ekki valda því að horf-
ið sé frá meginreglum um rétt-
arvernd þeirra sem sakaðir eru
um afbrot. Þar er öll sömu rök og
endranær fyrir því að leitast verði
við að hindra að saklausir menn
verði sakfelldir fyrir brot sem þeir
hafa ekki framið. Útgjöldin felast í
því að sekir menn sleppa stundum.
Við hljótum að vilja að rann-
sóknar- og réttarkerfi virki svo vel
sem kostur er til að draga megi
brotamenn til ábyrgðar á glæpum
sínum. Leiðin til þess getur á hinn
bóginn ekki falist í að slaka á
sönnunarkröfum í þessum mála-
flokki.“
Ekki hægt að slaka
á sönnunarkröfum
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
FRAMKVÆMDUM sem staðið
hafa yfir við Egilshöll hefur verið
slegið á frest, að sögn Haralds L.
Haraldssonar, framkvæmdastjóra
Egilshallar, en Borgarhöllin sem er
dótturfyrirtæki Nýsis á Egilshöll-
ina.
„Við höfum þurft að stöðva [fram-
kvæmdirnar] vegna erfiðleikanna í
þjóðfélaginu,“ segir Haraldur. Í
kringum húsið eru slysagildrur sem
ekki hefur verið gengið frá eftir að
framkvæmdir stöðvuðust. Haraldur
segir Borgarhöllina bera ábyrgð á
að ganga frá svæðinu, sem og að-
alverktaka við framkvæmdirnar,
sem er Jáverk. Vegna erfiðrar efna-
hagsstöðu hafi Borgarhöllin ekki
getað staðið í skilum með greiðslur
til verktakans. „Við erum að vinna í
þessum málum,“ segir Haraldur og
kveðst vonast til þess að í næstu
viku verði hægt að hefja fram-
kvæmdir við frágang í kringum höll-
ina.
Haraldur segir Nýsi hafa verið í
viðræðum við Reykjavíkurborg um
það að borgin nýti höllina meira en
hún hefur gert, það eigi að geta
dregið úr framkvæmdum og aukið
sparnað fyrir borgina. Það myndi
jafnframt þýða hækkun á leigu- og
þjónustugjöldum.
„Þetta var samningur sem var
forsenda fyrir áframhaldandi
rekstri á höllinni,“ segir Haraldur.
Samningsferlið hafi verið langt kom-
ið þegar efnahagshrunið varð.
„Út af þessu ástandi, sem er al-
mennt í þjóðfélaginu, hafa samn-
ingaviðræðurnar dregist á langinn.“
Haraldur kveðst vonast til þess að
það takist að ná samningunum við
borgina, enda leysist þá ýmis mál
sem tengjast rekstri Egilshallar.
Morgunblaðið/Kristinn
Höll Ýmislegt er ófrágengið á byggingasvæðinu við Egilshöll, en stefnt er að því að byrja að bæta úr í næstu viku.
Stopp í Egilshöll
Framkvæmdum við Egilshöllina hefur verið slegið á frest en
enn á eftir að ganga frá slysagildrum sem finna má á svæðinu
NÝSIR sér um rekstur Egilshallar og þjónustar borgina og aðra sem nýta
aðstöðuna í höllinni. Í Egilshöll er bæði inni- og útiknattspyrnuvöllur –
„þetta er eina knattspyrnuhúsið í Reykjavík,“ bendir Haraldur á. Þar er
líka inniskautasvæði, sem borgin notar að hluta, sem og fimleikahús. Fleiri
íþróttir eru iðkaðar í höllinni.
Í haust var unnið að því að koma upp bíósal í Egilshöll og einnig var gert
ráð fyrir keiluhöll, en þær framkvæmdir hafa nú verið stöðvaðar í bili.
Margs konar íþróttastarfsemi
FRÉTTASKÝRING
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
DÓMARAR hér á landi tjá sig
sjaldnast á opinberum vettvangi um
einstök atriði í sönnunarfærslu í
dómsmálum, heldur láta yfirleitt
nægja að fjalla um dómsmál í þeim
dómum sem þeir kveða upp. Á und-
anförnum árum hefur töluvert verið
eftir því kallað að dómarar útskýri
betur sjónarmið sín en á móti hefur
verið bent á að slíkt sé vandasamt
því óhlutdrægni þeirra gæti seinna
verið dregin í efa. Grein sem Jón
Steinar Gunnlaugsson hæstarétt-
ardómari skrifaði í Lögréttu fyrir
skömmu hefur einmitt vakið slíkan
efa og það á æðstu stöðum í rétt-
arvörslukerfinu.
Eins og ýtarlega var fjallað um í
Morgunblaðinu í gær krafðist Valtýr
Sigurðsson ríkissaksóknari að Jón
Steinar viki sæti í máli sem varðar
meinta nauðgun á salerni Hótels
Sögu. Þessu hafnaði Hæstiréttur.
Í lögum um einkamál er að finna
ákvæði um hvaða skilyrði þurfi að
vera fyrir hendi til að dómari geti
talist vanhæfur. Hann er t.a.m. van-
hæfur ef hann er skyldur málsaðila
eða tengdur honum með öðrum
hætti, hefur starfað fyrir hann eða
veitt honum ráðleggingar. Að lokum
segir að ef fyrir hendi séu önnur at-
vik eða aðstæður en þegar hafi verið
taldar upp sem séu fallnar til þess að
„draga óhlutdrægni hans með réttu í
efa“ teljist hann vanhæfur. Þetta er
svokölluð matskennd hæfisregla.
Krafa frá ríkissaksóknara um að
hæstaréttardómari víki af þessum
sökum mun vera einsdæmi og hlýtur
að hafa verið tekin að mjög vel at-
huguðu máli.
Eins og fyrr segir hafnaði Hæsti-
réttur kröfu Valtýs. Það gerði rétt-
urinn munnlega og því er ekki hægt
að fá nánari rökstuðning.
Hefði dómurinn fallist á vanhæfi
Jóns Steinars hefði mátt álykta sem
svo að hann væri einnig vanhæfur í
öðrum málum þar sem reynir á sam-
bærileg álitaefni..
Almennt ekki vanhæfur
Róbert R. Spanó, prófessor við
lagadeild Háskóla Íslands, segist
vera þeirrar skoðunar að þegar komi
að almennum lögfræðilegum við-
horfum dómara, sem hann hefur lát-
ið opinberlega í ljós í ræðu eða í
fræðiskrifum, án þess að það tengist
beinlínis rekstri tiltekins máls, verði
að jafnaði að ganga út frá því að slík
umfjöllun leiði ekki til vanhæfis
dómara.
Dómari geti á hinn bóginn orðið
vanhæfur ef hann fjallar efnislega
um atvik í tilteknu máli sem er til
meðferðar í dómskerfinu. Sú rök-
ræða sem hafi átt sér stað á milli Ei-
ríks Tómassonar prófessors við
lagadeild Háskóla Íslands og Jóns
Steinars Gunnlaugssonar um sönn-
unarmat dómara í ákveðnum teg-
undum sakamála, og um túlkun á 47.
grein laga grein laga um meðferð
opinberra mála í því sambandi, sé í
grundvallaratriðum fræðileg og
beinist ekki að atvikum í fyrirliggj-
andi máli sem bíður dómsúrlausnar.
Þótt ekki sé með öllu útilokað að
dómari geti talist vanhæfur vegna
opinberrar umfjöllunar þá þurfi
mikið til að koma að þátttaka dóm-
ara í umfjöllun um lögfræðileg við-
fangsefni leiði til vanhæfis hans.
Efasemdir um
hæfi dómara á
æðstu stöðum
Byggir á matskenndri hæfisreglu
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Hæstiréttur Ríkissaksóknari telur
dómara vanhæfan í nauðgunarmáli.
Í HNOTSKURN
» Ríkissaksóknari vildi aðJón Steinar Gunnlaugsson
viki sæti þegar mál gegn
manni sem sakaður er um
nauðgun á salerni Hótels Sögu
verður tekið fyrir í Hæstarétti.
» Málið er á dagskrá Hæsta-réttar 17. nóvember næst-
komandi.