Morgunblaðið - 07.11.2008, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. NÓVEMBER 2008
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Umræðurum fram-tíð þjóð-
arinnar á viðsjár-
verðum tímum
fara fram fyrir
luktum dyrum. Almenningur
fær ekki að fylgjast með því,
sem er að gerast. Alþingi fær
ekki að hafa áhrif á það.
Það er ömurlegt að horfa
upp á það í lýðræðisríki að
þegar mest liggur við hafi
þingið nánast enga aðkomu
að málum. Þegar Róm brenn-
ur eru salir Alþingis tómir og
þingheimur stendur utan við
atburðarásina.
Á Alþingi í fyrradag voru
störf þingsins til umræðu.
Átta þingmenn tóku til máls
og voru sammála um að þing-
ið væri of veikt og auka
þyrfti styrk þess til þess að
takast á við yfirstandandi
erfiðleika. Helmingur ræðu-
manna var úr röðum sjálf-
stæðismanna og voru þeir
allir óánægðir með stöðu
mála.
„Hefði ekki átt að vera
hlutverk þingsins að móta
þessa efnahagsáætlun fyrir
þjóðina?“ spurði Katrín Jak-
obsdóttir, þingmaður Vinstri
grænna. Pétur Blöndal, þing-
maður Sjálfstæðisflokks, tók
undir með Katrínu og sagði
að þingið ætti að setja ramm-
ann utan um samfélagið.
Á Íslandi eru nú í gildi
neyðarlög. Þau voru sett með
lýðræðislegum
hætti, en í þeim
felst slíkur til-
flutningur á valdi
að til langs tíma
gætu þau grafið
undan lýðræðinu.
Á tímum sem þessum er
lýðræðislegt eftirlit og að-
hald nauðsynlegt. Það á ekki
síst að koma frá Alþingi.
Þingmenn hafa áður gagn-
rýnt þá tilhneigingu fram-
kvæmdavaldsins að líta á
þingið sem stimpil til að af-
greiða stjórnarfrumvörp.
Það hafa meira að segja
stjórnarþingmenn gert, lang-
þreyttir á yfirganginum. Á
þingið þó að heita löggjafar-
valdið í landinu.
Nú er ekki rétti tíminn til
að veikja þingið. Það á að
styrkja þingið og efla. Nú er
ekki rétti tíminn til að veikja
lýðræðið. Nú er lífsspursmál
að virða lýðræðið, styrkja
það og efla. Umræðan á að
vera fyrir opnum tjöldum,
engin undanbrögð.
Það virðist þó ekki vera
efst í huga ráðamanna. Hjá
þeim virðist leyndarhyggjan
skipta mestu. Almenningur á
ekki að fá að vita hvað er að
gerast. Þingið á ekki að
hlutast til um hvað er gert.
Þetta er ekki uppskrift að
því að byggja upp traust á ný
eftir hrunið. Þetta er aðferð
til þess að ala á tortryggni og
grafa undan trúverðugleika.
Nú ríður á að efla
lýðræðið, ekki veikja
það og sniðganga}
Fyrir luktum dyrum
Ríkisstjórninátti að greina
strax frá því að til
stæði að setja 200
milljarða króna
inn í peninga-
markaðssjóði Kaupþings,
Landsbankans og Glitnis áður
en greitt var úr þeim. Í staðinn
fengu ríkisbankarnir verðbréf
í gömlu bönkunum og ótil-
greindum fyrirtækjum. Auð-
vitað er gleðilegt að þeir sem
áttu peninga í þessum sjóðum
fái stærstan hluta þeirra til
baka. En spyrja má hvort jafn-
ræðis hafi verið gætt.
Ríkisbankarnir lúta póli-
tískri ábyrgð. Það fær illa
staðist að þessi aðgerð hafi
eingöngu verið tekin á við-
skiptalegum forsendum. Verð-
bréfin, sem keypt voru út úr
peningamarkaðssjóðunum,
voru m.a. gefin út af gömlu
viðskiptabönkunum og fyrir-
tækjum sem berjast nú í bökk-
um. Margir sem eiga álíka
bréf telja þau verðlítil og ótt-
ast að fá bara brot af pening-
unum aftur. Í það minnsta
verða ríkisbankarnir að birta
útreikninga sem
þessi viðskipti eru
byggð á svo allt sé
uppi á borðum.
Lífeyrissjóðir
eiga margir hverj-
ir verðbréf í gömlu við-
skiptabönkunum og fjárfestu í
skuldabréfum fyrirtækja sem
standa illa. Það sama er að
segja um peningamarkaðs-
sjóði smærri fjármálafyrir-
tækja. Eiga launþegar, sem
greiða í lífeyrissjóði, og þeir
sem keyptu í peningamark-
aðssjóðum smærri fjármála-
fyrirtækja ekki að sitja svið
sama borð og þeir sem áttu í
viðskiptum við gömlu við-
skiptabankana? Er réttlætan-
legt að bjarga bara sumum?
Skattgreiðendur leggja
ríkisbönkunum til eigið fé sem
er notað með þessum hætti.
Engin pólitísk umræða fór
fram um að verja 200 millj-
örðum króna með þessum
hætti. Hin pólitíska ábyrgð
liggur hjá ráðherrum. Þeir
verða að réttlæta þessa
ákvörðun fyrir fólkinu í land-
inu.
Hin pólitíska
ábyrgð liggur hjá
ráðherrum}
Sértæk björgun
V
ið getum ekki greitt þær skuldir
sem stöðugt halda áfram að
hrannast upp með vöxtum og
dráttarvöxtum eftir því sem nýir
og nýir bankareikningar koma í
ljós sem við höfðum ekki grænan grun um að
hefðu verið stofnaðir, hvað þá að þeir væru á
okkar ábyrgð. Það blasir við að þeir sem bera
á þeim ábyrgð – eða hefðu átt að gera það –
yfirgefi sviðið, en jafnframt verði þessar
skuldir núllaðar út. Ef heimurinn skilur ekki
að 300 þúsund manna þjóð muni kikna undir
þessari skuldabyrði, þá verður svo að vera.
Vitaskuld munu voldug öfl reyna að beita
okkur þvingunaraðgerðum, það þarf ekki að
spyrja um afstöðu Englendinga og Evrópu-
sambandið mun sömuleiðis reynast okkur
þungt í skauti – fyrst í stað. En að því mun
koma að jafnvel þeir munu gera sér ljóst að við erum að-
eins þrisvar sinnum hundrað þúsund.
Sennilega er Ísland eitt fárra landa í heiminum sem
gætu staðið þá skunu af sér og því ræður hin gríðarlega
orkugeta okkar. Ekki aðeins erum við sjálfum okkur
næg um sjálfbært rafmagn og hita, við erum stórlega af-
lögufær. Nesjavellir gætu lagt milljónaborgum til mið-
stöðvarhitun og fallvötnin íslensku framleitt þvílíkan raf-
straum að fólk hinumegin á hnettinum gæti leitað sér
lúsa um miðja nótt. Og handan við hornið er rafmagns-
bíllinn, við verðum sjálfum okkur næg og aflögufær um
eldsneyti líka.
Þá eru ótalin fiskimiðin gjöfulu sem um-
lykja landið á mótum kaldra og hlýrra haf-
strauma þar sem fiskistofnar margfaldast og
uppfylla hafið. Sömuleiðis er íslenskur land-
búnaður svo framleiðinn að stöðugt þarf að
vera á bremsunni til að hér hlaðist ekki upp
kjöt- og smjörfjöll. Og gróðurhúsin íslensku
fara létt með að fjöldaframleiða agúrkur, tú-
mata, gulrætur, sveppi, salöt og fleira sem ég
man ekki upp að telja. Og ekki þarf að spyrja
að kartöflugörðunum íslensku og óbrigðulli
uppskeru þeirra.
Já, ég veit, hveitið er okkar Akkilesarhæll
og ýmsar afurðir hitabeltisins. En Afríka var
ekki í Evrópusambandinu síðast þegar frétt-
ist. Og Norðurlöndin munu slá um okkur
skjaldborg (takk Finnar fyrir pappírinn).
Við skulum ekki ýkja ástandið: börnin eru í
leikskólum, ungviðið í grunnskólum, æskan í framhalds-
skólum og unga fólkið í háskólum. Við þurfum að bæta
einu skólastigi við: fullorðinsfræðslunni. Að allt sam-
félagið verði einn samhangandi skóli. Og þegar grannt er
skoðað, til hvers fæddumst við ef ekki til að læra allt sem
numið verður á einni mannsævi. Munum að vinnan er til
að lifa, lífið er ekki til að vinna.
Tökum að endingu undir við styttuna sem starir á
þingheim af Austurvelli, þegar hún á örlagastundu hróp-
aði: „Ég mótmæli þessari aðferð!“
„Þá risu upp þingmenn og sögðu flestir í einu hljóði:
Vér mótmælum allir!“ peturgun@centrum.is
Pétur
Gunnarsson
Pistill
„Vér mótmælum allir!“
Nýr tónn sleginn í
Evrópuumræðu VG
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
M
ikill gerjun er í um-
ræðu um Evrópumál
innan Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns
framboðs, ekki síst í
röðum Ungra vinstri grænna. Ung-
liðarnir köstuðu fyrri Evrópustefnu
sinni fyrir róða í byrjun seinasta
mánaðar og vinna nú að endurskoðun
Evrópustefnunnar.
Þótt við blasi að umræðan um kosti
og galla ESB sé að komast á fleygi-
ferð innan flokksins þýðir það ekki að
nein umskipti hafi orðið á afdrátt-
arlausri stefnu VG gegn ESB-aðild.
En endurmat fer fram, ekki síst
vegna hamfaranna í fjármálalífinu, og
nýjar skoðanakannanir hafa eflaust
sín áhrif. Þær sýna að 2⁄3 hlutar svar-
enda sem segjast styðja VG vilja
skipta um gjaldmiðil og meirihluti
þeirra sem segjast myndu kjósa
flokkinn segist styðja aðildarumsókn
að ESB.
Mikil fundahöld eiga sér stað um
Evrópumálin á vettvangi Evrópu-
hóps undir forystu Katrínar Jakobs-
dóttur, varaformanns VG. Ung
vinstri græn halda einnig opna fundi
um hvað felst í aðild að ESB, seinast í
gærkvöldi, þar sem Baldur Þórhalls-
son, prófessor í stjórnmálafræði við
HÍ, var fenginn til að hafa framsögu.
„Á landsfundi sem við héldum í byrj-
un október var samþykkt að endur-
skoða Evrópumálastefnu Ungra
vinstri grænna. Við tókum Evrópu-
málakaflann út úr stefnuyfirlýsingu
UVG vegna þess að okkur þótti hann
ekki nógu góður og ekki byggður á
rökfastri og upplýstri afstöðu. Því var
beint til stjórnar að skoða málefni
Evrópusambandsins, halda opna
fundi og fræða félagana um þessi mál
svo við gætum myndað okkur nýja
stefnu, sem verður byggð á upplýstri
og rökfastri afstöðu. Það þarf ekki að
þýða að við munum sveigja í átt að
ESB eða á móti,“ segir Steinunn
Rögnvaldsdóttir, formaður UVG.
„Í augnablikinu höfum við enga
sérstaka stefnu gagnvart ESB, við
setjum marga varnagla varðandi inn-
göngu en viljum kynna okkur málin
áður en afstaðan er mótuð,“ segir
hún. „Okkur fannst við ekki vita nógu
mikið um ESB. Okkur fannst við í
raun bara hafa tekið einhverja páfa-
gaukafrasa upp frá móðurflokknum,
sem hefur skýra afstöðu og er á móti
inngöngu í ESB. Við erum með líka
stefnu en í þessu tilfelli fannst okkur
okkar stefna ekki nægilega byggð á
upplýstri afstöðu okkar sjálfra,“ segir
Steinunn.
„Við erum með okkar stefnu sem
samþykkt var á landsfundi og hún
hefur ekkert breyst,“ segir Katrín.
„Ég stofnaði Evrópuhóp innan
flokksins í haust, sem hefur verið
spjallvettvangur, og niðurstaða hans
var að halda opna umræðufundi og
eftir áramót verður málþing þar sem
kafað verður ennþá dýpra í þessi
mál,“ segir hún. Katrín segir þörf á
að fara yfir þessa umræðu, ómögu-
legt sé að segja fyrir um hvert hún
leiðir. Efnahagskreppan ýtir á þessa
umræðu. „Ég vona að allir flokkar
fari í endurmat, ekki eingöngu á
þessu máli, heldur ýmsum öðrum
stefnumálum,“ segir Katrín.
Ögmundur Jónasson alþing-
ismaður segir Evrópuumræðuna ekki
til marks um stefnubreytingu, heldur
„hve mikilvægt við teljum að vera op-
in fyrir öllum tillögum og hug-
myndum“. Hann tekur undir að mikil
gerjun sé í gangi, enda eigi þessi mál
öll að vera til skoðunar og endurmats
eins og önnur mikilvæg mál á öllum
sviðum þjóðfélagsins.
Morgunblaðið/ÞÖK
Ekki aðild VG ítrekaði á landsfundi 2007 að ESB-aðild með framsali á full-
veldi kæmi ekki til álita. Nú á að víkka út umræðuna fyrir landsfund 2009.
„VIÐ höfum alltaf sagt að við vild-
um vega og meta kosti og ókosti.
Það hefur verið okkar sjónarmið og
er enn að ókostirnir við að ganga í
Evrópusambandið og taka upp evr-
una séu meiri en kostirnir en þetta
er nokkuð sem hlýtur að koma til
endurmats við breyttar aðstæður.
Það er í rauninni engin stefnu-
breyting fólgin í þessu,“ segir Ög-
mundur Jónasson. „Það eru Evr-
ópusinnar og Evrópuandstæðingar
í öllum flokkum og Ung vinstri
græn eru engin undantekning,“
segir Steinunn Rögnvaldsdóttir.
„Það eru tvær hliðar á þessu máli,
annars vegar út frá hagsmunum Ís-
lendinga, sem mér finnst vera
þröng nálgun. Hins vegar er líka al-
þjóðleg nálgun þar sem spyrja má
hvers konar fyrirbæri Evrópusam-
bandið er og hvað okkur finnst um
það í alþjóðlegu samhengi. Ég hef
byggt mína afstöðu á þeirri nálg-
un,“ segir Katrín Jakobsdóttir.
Endurmat
Ögmundur Jónasson, Steinunn Rögn-
valdsdóttir og Katrín Jakobsdóttir.